Rolo de kristanismo en okcidenta kulturo

Disputo pri la Sankta Sakramento de itala Renesanca artisto Rafaelo, 1509–10

Ortodoksa geedziĝo, Katedralo de Sankta Cyrill kaj Methodius, Prago, Ĉeĥio.

Kristana familio diranta gracon antaŭ manĝo.

La Biblioteko pri la familia historio de la eklezio estas la plej granda biblioteko de la mondo dediĉita al genealogia esploro.

Rolo de la katolika eklezio en okcidenta kulturo

La Katolika Eklezio ludis gravan rolon en la formado de okcidenta kulturo ^{[1] [2] [3] [4]}. La influo de la Romkatolika Eklezio estis tiel granda ke ĝis la Klerismo ĝi estis la ununura fonto de bazaj sociaj servoj, kiel ekzemple edukado kaj sano, la establado de universitatoj (kiel ekzemple la Universitato de Oksfordo kaj Kembriĝo, Universitato de Parizo (Sorbonne)) kaj pli ^[5].

Krome, ekzistas historiistoj kiuj asertas ke la eklezio havis pozitivan kaj signifan efikon al la evoluo de scienco ^{[5] [6]} Laŭlonge de la historio ekzistis pastroj (plejparte jezuitoj) kiuj okupiĝis pri multaj kampoj de scienco, inkluzive de astronomio, genetiko, meteologio, sismologio, fiziko ^[7] [8]. ^{[8] [9]} Signifa parto de tiuj pastroj iĝis la "patroj" de esplorado en tiuj kampoj (kiel ekzemple Gregor Mendel kaj Georges Lemaître kaj Gregorio la 13-a kaj Athanasius Kircher, Koperniko) kaj pli. Tamen, laŭ aliaj historiistoj, la eklezio havis negativan efikon al la evoluo de scienco. Kiel ekzemplo, estas donita la kazo de la proceso de Galilejo, kiu estas konsiderata unu el la famaj konfliktoj en la historio inter religio kaj scienco. Kvankam la kazo estas pli kompleksa. Ĝis certa punkto, la Romkatolika Eklezio plejparte montris pozitivan kaj tolereman sintenon al la laboro de Galilejo, kaj Galilejo havis proksimajn kaj amikecajn rilatojn kun altrangaj membroj de la eklezio ^[10].

Krome, ĉirkaŭ 65,4% de la nobelpremiitoj en la diversaj kampoj apartenas al kristanismo en ĝiaj diversaj formoj (statistiko por la 20-a jarcento, 1901-2000). ^[11] Kaj 60% de la Nobel-premiitoj pri fiziko estas kristanaj (de 1901-1990) [13].

La Romkatolika Eklezio influis medicinon, bonfarajn servojn ^[12], ekonomion ^{[13] [14] [15]}, kulturon, filozofion ; literaturo, lingvoj, lingvistiko, muziko, teatro, kaj politiko ^[16], juro ^[17], edukado ^[18], anatomio, arkitekturo, certagrade instigis ĝiajn kredantojn zorgi pri persona higieno ^[19], kaj zorgis pri konservado de familia vivo ^[20].

La kultura influo de la Katolika Eklezio sur la okcidenta mondo estas granda. festotagoj kiel Pasko kaj Kristnasko estas festataj kiel universalaj ferioj; la Gregoria kalendaro, enkondukita de papo Gregorio la 13-a, estas la kalendaro, kiu estas uzata en la granda plimulto de la landoj de la mondo por determini ankaŭ "civilajn" datojn, kaj pere de la kristana nombrado de la jaroj (Anno Domini), la sistemon laŭ kiu jaroj estas kalkulitaj relative al la proksimuma jaro de la naskiĝo de Kristo.

Katolika kristanismo daŭre estas la religio de la plimulto de loĝantoj en kelkaj centraj okcidentaj landoj, inkluzive de Italio, Francio, Hispanio, Portugalio kaj Pollando, same kiel landoj en Sudameriko kiel ekzemple Argentino, Brazilo, Meksiko, kaj ankaŭ konsistigas signifan kaj ne malgranda minoritato en pluraj landoj inkluzive de Usono, Kanado, Germanio kaj Aŭstralio.

Laŭ multaj historiistoj, la Romkatolika Eklezio havis negativan efikon al temoj kiel ekzemple antisemitismo ^[21], homofobio ^{[22] [23]}, mizoginio ^[24] kaj sklaveco. Gvidinte la perforton de la Krucmilitoj kaj la Inkvizicio. Krome, ekzistas historiistoj kiuj asertas ke la eklezio havis negativan influon en politiko dum la kolonia periodo ^[25] kaj pro la ligo kaj subteno por diktaturoj kaj totalismaj reĝimoj en Sudameriko kiel ekzemple Argentino ^[26] kaj Ĉilio kaj Italio, Hispanio, Portugalio, Aŭstrio kaj Kroatio ^[27].

Eduko

Nombro de katolikaj institucioj tra la mondo por la jaro 2000^[28]  

Institucioj	#
parokoj kaj misiejoj	408,637
Primaraj kaj mezlernejoj	125,016
Universitatoj	1,046
Hospitaloj	5,853
Orfejoj	8,695
Hejmoj por maljunuloj kaj hadikapuloj	13,933
Apotekoj, leprulejoj, infanvartejoj kaj aliaj institucioj	74,936

Bildaro

• 
  Pietato statuo de Michelangelo Buonrotti.
• 
  La Universitato de Notre Dame, granda katolika universitato en la stato de Indianao en Usono.
• 
  La Fontano de Trevi, kies konstruado estis iniciatita fare de papo Klemento la 12-a
• 
  La Papa Palaco en Avignon.
• 
  Gregor Mendel, katolika pastro ankaŭ konata kiel la "Patro de Genetiko ".
• 
  La Biblio de Gutenberg, la unuan fojon la Biblio estis presita en la latina
• 
  Lasta Vespermanĝo, murpentraĵo de Leonardo da Vinci.

• 
  Edzita orient-ortodoksa pastro de Jerusalem kun sia familio (tri generacioj), ĉirkaŭ 1893
• 
  Sankta Peter Claver laboris por la mildigo de la sufero de afrikaj sklavoj alportitaj al Sud-Ameriko.
• 
  Mapo de mezepokaj universitatoj establitaj fare de katolikaj studentoj, fakultato, monarkoj aŭ pastroj
• 
  Aro de bildoj por nombro de rimarkindaj sciencistoj mem-identigita kiel kristanoj: Isaac Newton, Robert Boyle, Francis Bacon kaj Johano Keplero.
• 
  Interna panoramo de la Hagia Sofia, la patriarka baziliko en Constantinople desegnita je 537 K.E fare de Isidoro de Mileto, la unua kompilanto de la diversaj verkaĵoj de Arkimedo. La influo de ties principoj de solida geometrio estas evidenta.
• 
  La Libro de Kells. Keltaj ekleziaj scienculoj faris multon por konservi la tekstojn de antikva Eŭropo tra la malluma epoko.
• 
  Nombroj skribita kun Cisterciaj ciferoj. De maldekstre dekstren: 1 en loko de unuoj, 2 en loko de dekoj (20), 3 en loko de centoj (300), 4 en loko de miloj (4000). Rezultiĝas kompundaj nombroj, kiel ekzemplitaj por 5555, 6789, 9394.
• 
  Kovrilpaĝo de Index Librorum Prohibitorum (Venecio 1564).
• 
  Observatorio astronomia vatikana en Castel Gandolfo.
• 
  Detalo de la tombo de Papo Gregorio la 13-a festinta la enkondukon de la Gregoria kalendaro.
• 
  Galileo alfrontanta la romia inkvizicio pentraĵo de Cristiano Banti (1857).
• 
  La Kreo de Adamo de Michelangelo ĉe la plafono de la Siksta Kapelo.
• 
  Bizanca mozaiko de la Deesis, 13a jarcento, Hagia Sofia.
• 
  Itala prezentado de la Parabolo de la bona samariano de la 18-a jarcento. Bibliaj temoj estis konstanta temo de okcidenta arto.
• 
  Ludwig van Beethoven, komponis multajn mesojn kaj religiajn verkaĵoj, inkluzive lian 9-an simfonion, la odo al ĝuo.
• 
  La genealogioj de John Speed registritaj en la Sanktaj Skriptoj (1611), ligita en unua eldono de la Biblio de Reĝo Jakobo (1612).
• 
  Tomaso de Akvino estis unu el la grandaj scienculoj de la Mezepoka epoko.
• 
  Statuo de Francisco de Vitoria ĉe San Esteban, Salamanca
• 
  Kovrilo de la originala germana eldono de La protestanta etiko kaj la spirito de kapitalismo
• 
  Preĝejo Triunuo en Manhatano; ĝi estis vidita kiel reprezentanta la blankan anglosaksan protestantan kulturon en Usono.
• 
  Historiisto de hospitaloj, Guenter Risse, diras ke la eklezio gvidis la evoluon de hospitala sistemo adaptita al la marĝenigitaj.
• 
  Panoramo de Santa Maria della Scala malsanulejo ĉe Sieno, kiu estas unu el plej malnovaj malsanulejoj de Eŭropo.
• 
  En 1891 Leono la 13-a publikigis sian buleon Rerum Novarum en kiu la eklezio difinis la dignon kaj rajtoj de industriaj laboristoj.
• 
  Portreto de Peter Parker; usona kuracisto kaj misiisto kiu enkondukis okcidentan medicinajn teknikojn en Ĉinio de la dinastio Qing.

• 
  Figuro de Pitagoro sur unu el la arkivolto ĉe Katedralo de Chartres. El la katedralaj lernejoj de mezepoka Eŭropo kreskis multaj de la modernaj universitatoj de Eŭropo.
• 
  La blazono de Universitato de Oksfordo, portanta la latinan devizon La Lordo estas mia Lumo. La universitatoj de Eŭropo estis esence katolika invento.
• 
  Nacia Universitato de Córdoba en Córdoba, Argentino; fondita en 1613 de la Jezuitoj.
• 
  Sankta Mary MacKillop, unua sanktulino de Aŭstralio. Tra multaj jarcentoj, katolikaj virinoj fondis religiajn institutojn dediĉita al la edukado de la malriĉuloj kaj eĉ la senhavulo.
• 
  Etiopiaj fortoj, helpita de Sankta Georgo (supro), gajnis la batalon kontraŭ italaj invadantoj. Pentraĵo de 1965–75.
• 
  La katolika altlernejo St. Xavier en Mumbajo, estas unu el la plej prestiĝaj liberalaj artoj altlernejoj en Barato.
• 
  Harvard Altlernejo, historie unu el pluraj preferitaj studentaj lernejoj por la protestanta elito. Vidita ĉi tie estas la Harvard eks-studentoj procesio de 1836.
• 
  Episkopo Sebouh Chouldjian de la Armena Apostola Eklezio lavanta la piedojn de infanoj.
• 
  Foto de kvar eminentaj membroj de La Pen Ligo de 1920. De maldekstre dekstren: Nasib Arida, Ĝibran Ĥalil Ĝibran, Abd al-Masih Haddad kaj Mikhail Naimy.

Vidu ankaŭ

• Historio de kristanismo
• kristana mondo
• kristana kulturo

Referencoj

1. Cambridge University Historical Series, An Essay on Western Civilization in Its Economic Aspects, p.40:Hebraism, like Hellenism, has been an all-important factor in the development of Western Civilization; Judaism, as the precursor of Christianity, has indirectly had had much to do with shaping the ideals and morality of western nations since the christian era.
2. Caltron J.H Hayas, Christianity and Western Civilization (1953),Stanford University Press, p.2:That certain distinctive features of our Western civilization — the civilization of western Europe and of America— have been shaped chiefly by Judaeo - Graeco - Christianity, Catholic and Protestant.
3. Horst Hutter, University of New York, Shaping the Future: Nietzsche's New Regime of the Soul And Its Ascetic Practices (2004), p.111:three mighty founders of Western culture, namely Socrates, Jesus, and Plato.
4. Fred Reinhard Dallmayr, Dialogue Among Civilizations: Some Exemplary Voices (2004), p.22: Western civilization is also sometimes described as "Christian" or "Judaeo- Christian" civilization.
5. ↑ Koch, Carl. (1994) The Catholic Church: Journey, Wisdom, and Mission. Early Middle Ages: St. Mary's Press. ISBN 978-0-88489-298-4.
6. Dawson, Christopher. (1961) Crisis in Western Education. ISBN 978-0-8132-1683-6.
7. Wright, Jonathan. (2004) The Jesuits.
8. Woods 2005.
9. Encyclopædia Britannica Jesuit
10. Walsh, James Joseph, The Popes and Science; the History of the Papal Relations to Science During the Middle Ages and Down to Our Own Time, Fordam University Press, New York 1908, p. 19.
11. Baruch A. Shalev, 100 Years of Nobel Prizes (2003),Atlantic Publishers & Distributors, p.57: between 1901 and 2000 reveals that 654 Laureates belong to 28 different religion Most (65.4%) have identified Christianity in its various forms as their religious preference.
12. Encyclopædia Britannica Church and social welfare
13. Weber, Max "The Protestant Ethic and The Spirit of Capitalism" (Penguin Books, 2002) translated by Peter Baehr and Gordon C. Wells
14. Encyclopædia Britannica Property, poverty, and the poor
15. Weber, Max. (1905) The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism.
16. BiBle and Law
17. chruch and law
18. Encyclopædia Britannica Forms of Christian education
19. (en) Pureco, KIAL ĜI ESTAS TIOM GRAVA?
20. Encyclopædia Britannica The tendency to spiritualize and individualize marriage
21. Walter Laqueur (2006)" The Changing Face of Antisemitism: From Ancient Times to the Present Day, Oxford University Press, (ISBN 0-19-530429-2). p.62
22. CCC 2357
23. trans. in Derrick Sherwin Bailey, Homosexuality and the Western Christian Tradition, (London: Longmans, Green, 1955), 73-74
24. Feminist philosophy of religion
25. Melvin E. Page, Penny M. Sonnenburg. (2003) Colonialism: an international, social, cultural, and political encyclopedia, Volume 1. ABC-CLIO. “Of all religions, Christianity has been most associated with colonialism because several of its forms (Catholicism and Protestantism) were the religions of the European powers engaged in colonial enterprise on a global scale.”.
26. Los Angeles Times: Argentine Cardinal Named in Kidnap Lawsuit, 17 April 2005
27. The Vatican and Fascism in the 20th century
28. Froehle, Bryan; Gautier, Mary (2009). Global Catholicism Portrait of a World Church. The University of Michigan. ISBN 978-1570753756.

Bibliotekoj

PeEnEo: 818336