La termino ĵaza normkanto rilatas al ĵazkomponaĵoj el pasintaj jaroj kaj jardekoj, kiujn ĵazmuzikistoj ludis kaj ludas aparte ofte kaj kontinue kaj kiuj transdaŭris la stilevoluon. Multaj ĵazaj normkantoj ankaŭ sukcesis transiri en aliajn muzikstilojn.
Male multaj melodioj, kiuj fariĝis ĵazaj normkantoj, devenas origine el diversaj ĝenroj de usona distra muziko ekde la invento de la sondisko, inter ili ĝenroj kiel kanzono, furorkanto, popkanto, el Broadway-spektakloj kaj muzikaloj aŭ melodioj el Holivudo-filmoj. La florepoko de ĉi tiu normkanto-produktado estis la erao de svingo. Kelkaj ĵazaj normkantoj tamen ankaŭ devenas el „tradicioj de la 19-a jarcento, el ragtimo, klasika bluso kaj frua ĵazo, ... el la ĉikago-ĵazo de la dudekaj jaroj, la svingo de la tridekaj kaj kvardekaj, la bibopo kaj malmolbopo, la bosanovo, la modala kaj eĉ la libera ĵazo.“[1]
La fundamento de ĵazaj normkantoj ĝis nun estas daŭre ŝanĝata kaj pliampleksata. Kelkaj „transverkadoj“ de kantoj el la Great American Songbook dum la tempo de bibopo (biboptemoj) nun kiel elirpunktoj de ĵazinterpretado estas pli ŝatataj ol la originaloj.
Normkantoj formis bazan stokon de la repertuaro de ĵazmuzikistoj. Ili servis kiel bazo por improvizadoj kaj aranĝoj. Je spontankoncertoj normkantoj ludis centran kaj nerezigneblan rolon, ĉar ĝi starigis la muzikan kunaĵon inter fremdaj muzikistoj. Fakte la spontankoncerto estis la kaŭzo por tio, kial elformiĝis fiksa stoko de pecoj. La prezentoformo de ĵazaj normkantoj ne estas fiksita, ankaŭ melodion, harmonion, ritmon kaj instrumentadon la muzikistoj povas laŭplaĉe ŝanĝi. Ofte tamen stilo kaj epoko de la komponaĵo diktas la muzikajn rimedojn.
Multaj normkantoj havas 32 taktojn. En ĉi tiu grupo kelkaj oftaj formoj estas distingeblaj :
Ĉi tiu grupo rilatas al la blusoskemo. Ĵazaj normkantoj kiuj tenas sin lige al la blusoskemo, ekz. estas Straight No Chaser kaj Blue Monk de Thelonious Monk. Multaj normkantoj pliampleksas la blusoskemon kaj apartenas al la ĝenro de ĵazbluso. En Bessies Blues ekz. la forlokado ekde la 1-a ŝtupo al la 4-a jam estas anticipata en la 2-a takto; en la lasta takto la 1-a ŝtupo estas anstataŭata per la 7-a, kiu havas dominantan, do karakteron rekondukan al la toniko kaj ebligas ripetadon. Tipaj ankaŭ estas la harmoniigoj de temoj de Charlie Parker ekz. Blues for Alice kaj Au Privave: Je tiuj nur ankoraŭ la ŝtupoj de la taktoj 1, 5 kaj 9 – kun kiuj pokaze komencas unu el la tri bluslinioj – estas identaj kun la skemo de la origina bluso. La intertaktoj estas plenigitaj per kvintfalaj sekvencoj, tiel ke la ŝtupharmoniaro estas anstataŭata per kadencharmoniaro.
Plua ofta formo estas la ĵazvalso en svingoritmo pri tri-kvarona takto; je tio ofte ekestas ŝanĝiĝaj kruciĝritmoj, sinkopigoj kaj akcentadoj. Fama malrapida normkanto tiaforma estas All Blues, pli rapida My Favourite Things.
Ekde la 1950-aj jaroj la normkantoformoj ege multiĝis precipe pro la enigo de latinamerikaj kaj afrikaj ritmoj[2] kaj temoj kiel ankaŭ pro la pliampeksigo de harmoniaro kaj melodiaro. En la 1960-aj kaj fruaj 1970-aj jaroj la eksperimentemo de la ĵazmuzikistoj en libera ĵazo sekvigis al anstataŭado de ĉiuj formalaj konvencioj, kiujn antaŭmetis normkantoj. Ekde la 1970-aj jaroj estis observebla parta returniĝo al tradicia improvizado pri normkantaj temoj kaj formoj. Je tio tamen multaj bandoj enigis la intertempe akiritajn spertojn de libera ludado. Normkanto-formoj nun estas same varieblaj kaj variaj kiel ĵazo entute.
Ĵazmuzikistoj uzas diversajn kolektojn de ĵazaj normkantoj. Aparte ŝatata estas la t.n Real Book, kiu ekzistas plurversia.
Ŝatata inter ĵazmuzikistoj krome ankaŭ estas