3C 273

3C 273
Irudi gehiago
Behaketa
Distantzia Lurretik	657,8 Mpc
Itxurazko magnitudea (V)	14,83, 13,05, 14,11, 12,84409, 11,692, 10,953, 9,937, 13,859, 12,99, 12,871, 12,63 eta 13,242
Aurkitzailea	Maarten Schmidt ^(en)
Aurkikuntza-data	1963
Gorriranzko lerrakuntza	0,158339
Konstelazioa	Virgo
Abiadura erradiala	47.469 km/s
Igoera zuzena	187,27791594049 °
Deklinazioa	2,05238823055 °
Izendapenak
ikusi $13C 273 Hipparcos Catalogue ^(en) : HIP 60936 Revised and Updated Catalog of Quasi-stellar Objects ^(en) : QSO B1226+0219 Revised and Updated Catalog of Quasi-stellar Objects ^(en) : QSO J1229+0203 $13C 273B Revised and Updated Catalog of Quasi-stellar Objects ^(en) : QSO B1226+023 $13C 273.0 $14C 02.32 IRAS ^(en) : IRAS F12265+0219 IRAS ^(en) : IRAS 12265+0219 Principal Galaxies Catalogue: PGC 41121 $12MASX J12290674+0203083 Guide Star Catalog ^(en) : GSC 00282-00202 American Association of Variable Star Observers ^(en) : AAVSO 1224+02 $11ES 1226+02.3 $11RXS J122906.5+020311 $12EUVE J1229+02.0 The first Extreme Ultraviolet Explorer source catalog ^(en) : EUVE J1229+02.0 Hipparcos Input Catalogue ^(en) : HIC 60936 International Celestial Reference Frame ^(en) : ICRF J122906.6+020308 Molonglo Reference Catalogue of Radio Sources ^(en) : MRC 1226+023 NRAO VLA Sky Survey ^(en) : NVSS J122906+020305 General Catalogue of Trigonometric Stellar Parallaxes ^(en) : PLX 2877.01 Point Source Catalog ^(en) : PSCz Q12265+0219 ROSAT All-Sky Survey Bright Source Catalogue ^(en) : RBS 1114 Sloan Digital Sky Survey ^(en) : SDSS J122906.69+020308.5 Sloan Digital Sky Survey ^(en) : SDSS J122906.69+020308.6 Lyon-Meudon Extragalactic Database ^(en) : LEDA 41121 $13FHL J1229.2+0201 Gaia Data Release 1 ^(en) : Gaia DR1 3700386901308864384 The Tycho-2 catalogue of the 2.5 million brightest stars ^(en) : TYC 282-202-1 $13FGL J1229.1+0202 Decametric survey of discrete sources in the northern sky. II. Source catalogue in the range of declinations +10 to +20 ^(en) : GRA B1226+02 $12A 1225+022 $12EG J1229+0206 $12U 1224+02 $13A 1226+023 $13CR 273 $13EG J1229+0210 $13U 1224+02 $14U 1226+02 High-energy sources before INTEGRAL. INTEGRAL reference catalog ^(en) : INTREF 500 Catalogue of radio sources in the Galactic plane ^(en) : MSH 12+0-08 A High-Sensivity Survey of the North Polar Galactic Region at 1415 MHz ^(en) : OHIO N 044 The Parkes catalogue of radio sources. Declination zone +20 to +27 ^(en) : PKS 1226+023 The Parkes catalogue of radio sources. Declination zone +20 to +27 ^(en) : PKS J1229+0203 The Parkes catalogue of radio sources. Declination zone +20 to +27 ^(en) : PKS 1226+02 X-ray survey of the Large Magellanic Cloud by ROSAT ^(en) : RX J122906+02031 b|>10{deg}|RXTE all-sky slew survey. Catalog of X-ray sources at |b|>10{deg} ^(en) : XSS J12288+0200 A catalogue of discrete sources observed at 400 Mc/s ^(en) : [DGW65] 56 Warm IRAS sources. I. A catalogue of AGN candidates from the point source catalog ^(en) : [DML87] 295 A comprehensive catalogue of quasi-stellar objects ^(en) : [S77] 207 X-ray survey of the Large Magellanic Cloud by ROSAT ^(en) : RX J1229.1+0203 A catalogue of quasars and active nuclei (7th Edition) ^(en) : [VV96] J122906.7+020308 The Hamburg/RASS Catalogue of optical identifications. Northern high-galactic latitude ROSAT Bright Source Catalogue X-ray sources ^(en) : [ZEH2003] RX J1229.1+0203 1 CGRaBS: An All‐Sky Survey of Gamma‐Ray Blazar Candidates ^(en) : CGRaBS J1229+0203 Roma-BZCAT: a multifrequency catalogue of blazars ^(en) : [MGL2009] BZQ J1229+0203 A new catalog of 30239 1.4 GHz sources ^(en) : WB 1226+0219 The Palermo Swift-BAT hard X-ray catalogue. II. Results after 39 months of sky survey ^(en) : PBC J1229.1+0202 Nonblind Catalog of Extragalactic Point Sources from theWilkinson Microwave Anisotropy Probe(WMAP) First 3 Year Survey Data ^(en) : NEWPS5 J1229+0203 $12FGL J1229.1+0202 Gaia Data Release 2 ^(en) : Gaia DR2 3700386905605055360 The GB6 catalog of radio sources ^(en) : GB6 B1226+0219 $187GB 122633.1+021928 $13C 273C [PUC81] 3C 273 C JCMTSE J122906.7+020308 JCMTSF J122906.7+020308

3C 273 Virgo konstelazioan dagoen quasar bat da. Inoiz identifikatu zen lehen quasarra izan zen.

Lurretik ikusten den zeruko quasar optikoki distiratsuena da (m ~ 12,9), eta hurbilenetakoa, z, 0,158ko gorrira lerratzearekin^[1]. D_L = 749 megaspazio (2,4 giga-argi urte) argitasun distantzia z-tik kalkula daiteke^[2]. Ezagutzen den quasar distiratsuenetako bat ere bada, -26,7ko magnitude absolutua duena^[3], eta horrek esan nahi du Pollux bezain urrun egongo balitz (~10 parsecs) zeruan Eguzkia bezain distiratsu agertuko litzatekeela. Eguzkiaren magnitude absolutua 4,83koa denez, quasarra, uhin-luzera ikusgaietan, Eguzkia baino 4 bilioi aldiz argitsuagoa dela esan nahi du. Emisio-lerroen erreberberazio-mapa zabalaren bidez neurtu da bere erdiko zulo beltzaren masa 886 ± 187 milioi eguzki-masa dela^[4].

Eskala handiko zurrusta

Quasarrak eskala handiko zorrotada ikusgarria du, ~200 kilo-argi urte (60 kpc) luze eta 23″-ko itxurazko tamaina duena^[5]. 1995ean, Hubble Espazio Teleskopioarekin egindako zurrusta-irudi optikoek morfologia egituratu bat agerian utzi zuten, igorpen ahuleko eremuek tartekaturiko korapilo distiratsu errepikatuek erakusten zutena^[5].

Historia

Izenak esan nahi du 1959an argitaratutako Third Cambridge Catalog of Radio Sourcesen (3C) 273. objektua zela (igoera zuzenaren arabera ordenatua). Parkes Irrati Teleskopioan Cyril Hazard-ek, ilargi-ezkutaketa erabiliz, posizio zehatzak lortu ondoren^[6], irrati-iturria berehala lotu zen baliokide optiko batekin, konpondu gabeko izar-objektu batekin. 1963an, Maarten Schmidt-ek^[7] eta Bev Oke-k^[8] Nature aldizkarian argitaratu zuten 3C 273-k 0,158ko gorriranzko lerrakuntza nabarmena duela, hainbat milioi argi-urtera kokatuz.

3C 273 aurkitu baino lehen, beste hainbat irrati-iturri baliokide optikoekin erlazionatuta zeuden, lehenengoa 3C 48 zelarik. Gainera, galaxia aktibo asko izar aldakor gisa identifikatu ziren, besteak beste, BL Lac, W Com eta AU CVn ospetsuak. Hala ere, ez zen ulertu objektu horiek zer ziren, haien espektroak ezagutzen diren izarrenak ez baitziren. Bere espektroek ez zuten izar-elementu tipikoak dituzten izar normalen antza. 3C 273 quasar gisa identifikatu zen lehen objektua izan zen: distantzia astronomikokora zegoen objektu oso argitsua.

3C 273 Hubble Espazio Teleskopioaren azterketetarako Kamera Aurreratuak irudikatua . Quasar nukleo distiratsuko argia korografo batek blokeatzen du inguruko galaxia ostalaria errazago ikusi ahal izateko. Kreditua: NASA / ESA

3C 273 irrati-ozenaren quasar bat da, eta 1970ean aurkitutako X izpi estragalaktikoen lehen iturrietako bat ere izan zen. Hala ere, baita gaur egun ere, X izpien emisioak sortzen dituen prozesua eztabaidagarria da^[5]. Argitasuna aldakorra da ia uhin-luzera guztietan, irrati-uhinetatik gamma izpietaraino, egun batzuetatik hamarkada bitarterainoko denbora-eskaletan. Orientazio kointzidentea duen polarizazioa ikusi da eskala handiko zurrustaka igortzen diren irrati-argian, infragorrian eta argi optikoan; igorpen horiek, beraz, sinkrotroi izaera dute, ia ziur aski^[5], abiadura erlatibistan mugitzen diren partikula kargatuen zurrusta batek sortzen duen erradiazioa. Horrelako zurrustak erdiko zulo beltzaren eta akrezio diskoaren elkarrekintzaren ondorioz sortuak direla uste da. 3C 273-ren VLBI irrati-behaketek irrati-igorleko eskualde batzuen mugimendu egokia agerian utzi dute, material-zurrusta erlatibistak daudela iradokitzen dutenak^[9][10].

Galaxia ostalaria

3C 273 galaxia eliptiko erraldoi baten erdigunean dago itxurazko 16ko magnitude eta itxurazko 30 arku-segundoko tamaina duena^[11].

Behaketa

3C 273 maiatzean ikusten da ipar naiz hego hemisferioetan. Virgo konstelazioan kokatuta, aski distiratsua da teleskopio amateur handiekin behatzeko. Neurri batean, bere irrati-argitasunagatik eta identifikatutako lehen quasarra izan zelako, 3C 273-ren igoera zuzena Oinarrizko Bosgarren Katalogoan (FK5) erabiltzen da 23 irrati-iturri estragalaktikoen posizioak estandarizatzeko, zeinak Nazioarteko Zeruko Erreferentzia Sistema (ICRS) definitzeko erabiltzen diren^[12].

Lurretik duen distantzia eta ikusizko magnitudea kontuan hartuta, 3C 273 da astronomo amateurrek, batez beste, beren teleskopioetatik ikusi ahal duten zeruko objekturik urrunena.

Ikus ere

• Quasarren zerrenda

Erreferentziak

1. Schmidt, M.. (1963). «3C 273 : A Star-Like Object with Large Red-Shift» Nature 197 (4872): 1040.  doi:10.1038/1971040a0. Bibcode: 1963Natur.197.1040S..
2. Uchiyama, Yasunobu; Urry, C. Megan; Cheung, C. C.; Jester, Sebastian; Van Duyne, Jeffrey; Coppi, Paolo; Sambruna, Rita M.; Takahashi, Tadayuki et al.. (2006). «Shedding New Light on the 3C 273 Jet with the Spitzer Space Telescope» The Astrophysical Journal 648 (2): 910–921.  doi:10.1086/505964. Bibcode: 2006ApJ...648..910U..
3. Greenstein, Jesse L.; Schmidt, Maarten. (1964). «The Quasi-Stellar Radio Sources 3C 48 and 3C 273» The Astrophysical Journal 140: 1.  doi:10.1086/147889. Bibcode: 1964ApJ...140....1G..
4. Peterson, B. M.; Ferrarese, L.; Gilbert, K. M.; Kaspi, S.; Malkan, M. A.; Maoz,D.; Merritt, D.; Netzer, H. et al.. (2004). «Central Masses of AGNs. II.» The Astrophysical Journal 613 (2): 682–699.  doi:10.1086/423269. Bibcode: 2004ApJ...613..682P..
5. ↑ Uchiyama, Yasunobu; Urry, C. Megan; Cheung, C. C.; Jester, Sebastian; Van Duyne, Jeffrey; Coppi, Paolo; Sambruna, Rita M.; Takahashi, Tadayuki et al.. (2006). «Shedding New Light on the 3C 273 Jet with the Spitzer Space Telescope» The Astrophysical Journal 648 (2): 910–921.  doi:10.1086/505964. Bibcode: 2006ApJ...648..910U..Uchiyama, Yasunobu; Urry, C. Megan; Cheung, C. C.; Jester, Sebastian; Van Duyne, Jeffrey; Coppi, Paolo; et al. (2006).
6. Hazard, C.; Mackey, M. B.; Shimmins, A. J.. (1963). «Investigation of the Radio Source 3C273 by the method of Lunar Occultations» Nature 197 (4872): 1037.  doi:10.1038/1971037a0. Bibcode: 1963Natur.197.1037H..
7. Schmidt, M.. (1963). «3C 273 : A Star-Like Object with Large Red-Shift» Nature 197 (4872): 1040.  doi:10.1038/1971040a0. Bibcode: 1963Natur.197.1040S..Schmidt, M. (1963). "3C 273 : A Star-Like Object with Large Red-Shift".
8. Oke, J. B.. (1963). «Absolute Energy Distribution in the Optical Spectrum of 3C 273» Nature 197 (4872): 1040–1041.  doi:10.1038/1971040b0. Bibcode: 1963Natur.197.1040O..
9. Pearson, T. J.; Unwin, S. C.; Cohen, M. H.; Linfield, R. P.; Readhead, A. C. S.; Seielstad, G. A.; Simon, R. S.; Walker, R. C.. (1981). «Superluminal expansion of quasar 3C273» Nature 290 (5805): 365.  doi:10.1038/290365a0. Bibcode: 1981Natur.290..365P..
10. Davis, R. J.; Unwin, S. C.; Muxlow, T. W. B.. (1991). «Large-scale superluminal motion in the quasar 3C273» Nature 354 (6352): 374.  doi:10.1038/354374a0. Bibcode: 1991Natur.354..374D..
11. Bahcall, John N.; Kirhakos, Sofia; Saxe, David H.; Schneider, Donald P.. (1997). «Hubble Space Telescope Images of a Sample of 20 Nearby Luminous Quasars» The Astrophysical Journal 479 (2): 642–658.  doi:10.1086/303926. Bibcode: 1997ApJ...479..642B..
12. International Earth Rotation & Reference Systems Service. Definition of ICRS Axes. .

Kanpo estekak