Al-Hakim meskita

Al-Hakim meskita
Kanpoaldea   Planoa  Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Egipto
Egiptoko gobernadore-herria	Kairoko gobernazioa
Koordenatuak	30°03′16″N 31°15′50″E / 30.0544°N 31.2639°E / 30.0544; 31.2639
Historia eta erabilera
Komisarioa	Al-Aziz Billah ^(en) Al-Hakim bi-Amr Allah ^(en)
Izenaren jatorria	Al-Hakim bi-Amr Allah ^(en)
Arkitektura
Estiloa	Fatimid architecture ^(en)
Atalak	Sahn:

Al-Hakim meskita, Al-Jame al-Anwar (arabieraz: الجامع الانور‎) goitizenez ere ezaguna, Kairon (Egipton) dagoen meskita historikoa da.^[1] Meskita eraikitzen al-Azizek fatimatar kalifa hasi zen, k.o. 990. urtean. Al-Hakim bi-Amr Allahek osatu zuen 1013an, eta horregatik izendatu zuen berak.^[2][3]

Meskita Kairo islamiarrean dago, al-Muizz kalearen ekialdean. 1980an meskita zaharberritu eta berreraiki zuten, eta erlijio-erabilerarako zabaldu zuten.^[3]

Historia

Fatimatar garaia

Meskitaren eraikuntza Al-Aziz Billah-ek hasi zuen 990. urtean, eta lehen ostiraleko otoitzak urtebete geroago hasi ziren, eraikina osatu gabe egon arren. Horrek iradokitzen du otoitz-aretoa edo santutegia ziurrenik lehenengo eraiki zela.^[1]

Azkenik, 1013. urtean inauguratu zuten, Ramadanean^[4][5]. Amaitu zenean, 120 metro bider 113 metro neurtu zituen^[6]. Al-Hakimek 40.000 dinar esleitu zizkion eraikuntzari, eta beste 5.000 dinar altzariei.^[7]

Meskita Kairoko harresietatik kanpo zegoen hasieran, baina 1087an Badr al-Jamali bisirrak meskitaren iparraldeko aldea, minaretea barne, berreraiki eta zabaldu zuenean, iparraldeko hiriko harresian sartu zuen.^[1][8]

Fatimatar garaiaren ondoren

Meskita 1980ko konponketen aurretik

1303an, Mamelukoen garaian, meskitari kalte handia eragin zion lurrikara batek. Baybars II al-Jashankir sultanak konpondu zuen. Une hartan, meskita suniten lege islamikoa irakasteko ere erabiltzen zen. XV. mendean, merkatari batek meskitarentzat hirugarren minaretea eraikitzea babestu zuen, nahiz eta minarete hori ez den kontserbatu.^[1]

Meskitaren barrualdea erorita egon zen mende askoan.^[9][10] Behin baino gehiagotan, espetxe gisa erabili zen harrapatutako frankoentzat. Gurutzadetan zehar, Saladinen zalditegi gisa erabili zen. Eta beranduago, Napoleonen gotorleku gisa, Arte Islamiarren Museo gisa 1890ean, eta haur-eskola gisa Nasser agintean zela.^[1][10]

XIX. mendearen hasieran meskita zaharberritu egin zen, 'Umar Makram-ek babestuta. Zaharberritzeak mihrab txiki bat ere erantsi zion barrualdeari, gaur egun oraindik ere gordetzen dena, 1808koa.^[10][1]

1980an, Mohammed Burhanuddinek, Dawodi Bohra sekta xiitako buruak, meskita berreraiki eta berritu zuen. Jatorrizko dekorazioen hondarrak gorde dira, besteak beste, inskripzio koranikoak, baina meskitaren gaur egungo barnealdea berreraikitze horretatik dator. Marmolezko mihrab berria ipini zuten. Zaharberritze-lanetan "benetakoak ez diren" material eta gehigarrien erabilera kritikatu dute adituek eta kontserbazionistek.^{[10][3][11][12]}

Arkitektura

Meskitako patioa

Diseinu orokorra

Meskitako fatxadak eta minareteak harriz eginda daude, eta gainerako egitura adreiluz eginda dago. Patio ireki bat dauka, lau aldetan arkuz inguratua. Besteekiko perpendikularra den korridore berezi batek otoitz-aretoko bost korridoreak zeharkatu eta mihrab-era darama. Erdiko korridore hori are gehiago nabarmentzen da, zabalagoa eta altuagoa delako, bai eta kupula bat daukalako ere. Mihrab nagusiaz gain (1980ko zaharberritze-lanetan ipinitakoa), eskuinaldean beste mihrab txikiago bat dago, marmol polikromatuz estalia, 'Umar Makram'ek gehitu zuena 1808an.

Meskitak ohiz kanpoko ezaugarri bat du: sarrera nagusi monumentala (mendebaldean). Doris Behrens-Abouseif jakintsuak iradokitzen du hori atzerriko artisauak erabiltzearen ondorio izan daitekeela, agian Siriakoak. Meskitaren jatorrizko ataria ez da kontserbatu; egungo ataria meskitaren zaharberritze modernoan ipini zen.^{[12][3][13][14]}

Inskripzioak meskitako otoitz-aretoan

Minaretak

Meskitaren ezaugarri ikusgarriena minareteak dira, fatxadaren bi aldeetan. Iparraldeko minareteak 33,7 metroko altuera du eta hegoaldeko minareteak 24,7 metroko altuera.

Inskripzioak

Meskitaren elementu artistikoetako bat inskripzio koranikoak dira.

Argazki galeria

• 
  Iparraldeko minaretea
• 
  Hegoaldeko minaretea
• 
  Atari nagusia
• 
  Mihrab nagusia, 1980koa
• 
  1808ko mihraba

Erreferentziak

1. ↑ Behrens-Abouseif, Doris (1989). "The mosque of Caliph al-Ḥākim bi Amr Allāh (990–1003)". Islamic Architecture in Cairo: An Introduction. BRILL. 63 or.
2. Bloom, Jonathan M. (1983). "The Mosque of al-Ḥākim in Cairo". Muqarnas. 1: 15–36. doi:10.2307/1523069. JSTOR 1523069.
3. ↑ King, James Roy (1984). "The Restoration of the Al-Ḥākim Mosque in Cairo". Islamic Studies. 23 (4): 325–335. ISSN 0578-8072. JSTOR 20847278.
4. Al -Jami' Al – Anwar – The Luminous Masjid. Aljamea tus Saifiyah Publications.
5. Wilber, Donald N.; Creswell, K. A. C. (December 1954). "The Muslim Architecture of Egypt, I. Ikhshids and Fatimids, A.D. 939-1171". The Art Bulletin.
6. Bloom, Jonathan M. (1983). "The Mosque of al-Ḥākim in Cairo". Muqarnas. 1: 15–36. doi:10.2307/1523069. ISSN 0732-2992. JSTOR 1523069.
7. Sanders, Paula (1994). Ritual, Politics, and the City in Fatimid Cairo. SUNY Press. 55–60 orr. ISBN 978-0-7914-1781-2.
8. Raymond, André (1993). Le Caire (in French). Fayard. 63–65 orr.
9. Pruitt, Jennifer (2020). "Construction, Destruction, and Concealment under the "Mad Caliph"". Building the caliphate : construction, destruction, and
10. ↑ Williams, Caroline (2018). Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide (7th ed.). Cairo: The American University in Cairo Press. 242–243 orr.
11. Sanders, Paula (2008). Creating Medieval Cairo: Empire, Religion, and Architectural Preservation in Nineteenth-century Egypt. American University in Cairo Press. 118–123. orr. ISBN 978-977-416-095-0.
12. ↑ O'Kane, Bernard (2016). The Mosques of Egypt. American University of Cairo Press. 17–19 orr. ISBN 9789774167324.
13. Behrens-Abouseif, Doris (2018). "The Fatimid Dream of a New Capital: Dynastic Patronage and Its Imprint on the Architectural Setting". In Melikian-Chirvani, Assadullah Souren (ed.). The World of the Fatimids. Toronto; Munich: Aga Khan Museum; The Institute of Ismaili Studies; Hirmer.
14. Pruitt, Jennifer A. (2020). Building the Caliphate: Construction, Destruction, and Sectarian Identity in Early Fatimid Architecture. Yale University Press. p. 73. ISBN 978-0-300-24682-7.

Kanpo estekak

• Egiptoko turismo orrialdean meskitaren fitxa: https://egypt.travel/en/attractions/al-hakim-mosque