Amonen Apaiz Goren

Hilarria, apaiz purifikatzaileak erakusten. Louvre

Amonen Apaiz Gorena, Amon jainkoaren kleroko autoritate nagusiena zen Antzinako Egipton. "Amonen lehen profeta" ere deitzen zitzaion.

Laguntzaile bezala, goi eta behe klero bat zituen.

• Goi kleroa "apaiz jainkotiarrek" osatzen zuten, sakrifizioetan parte har zezaketen bakarrak zirenak.
• Behe kleroa apaiz purifikatzaile eta apaiz irakurleek osatzen zuten.

Apaiz purifikatzaileek jainkoaren ontzia eramaten zuten prozesioetan, tenplua purifikatzen zuten eta estatuak dotoretzen zituzten; apaiz irakurleak erritualaz arduratzen ziren.

Egiptoko pertsonarik aberatsenen artean egotera iritsi ziren, lurrak eta abereak baitzituzten, baita bere karguko langile asko ere, eta nomoetatik zergak jasotzen zituzten. Honek, Amonen apaizen boterearen gehitzea eragingo du, pixkana-pixkana, eragin politiko handiagoa hartuko dutena, errege familiako partaide bezala izendatuak izateraino.

Amonen kleroari buruzko lehen aipamenak XII. dinastian daude.

Botere gehien izango duten garaia, XX. dinastia, XXI. dinastia eta XXII. dinastia izango da.

Apaiz-erregeak

Pinediem I.a (Amon) (Karnak)

Dinastiatzat hartzen ez ziren arren, Amonen Apaiz Goren tebastarrek hain eragin eta botere handia zuten ze, K.a. 1080tik K.a. 945 arte benetan, Goi Egiptoko erregeak izan zirela, garai horretatik aurrera euren boterea gutxitzen joan zen arren.

Herihor Amonen Apaiz Goren bezala izendatua izan zen garaian, K.a. 1080an, Ramses XI.aren erregealdiaren hemeretzigarren urtean, Amonen kleroak nagusitasun eraginkor bat izan zuen Egiptoko ekonomiari dagokionez. Amonen apaizek, tenpluen lurren bi herenak izan zituzten Egipton, eta bere ontzien %90a, beste baliabide batzuez gain. Beraz, Amonen apaizak, izatez, faraoia bezain boteretsuak ziren, edo faraoia baino gehiago.

Psusenes I.ak, Pinediem I.a apaiz gorenaren semeetako batek, Egipto gobernatu zuen ia 50 urtez, Psusenes III.a apaiz goren tebastarrak tronua XXII. dinastian hartu zuen bitartean (azken hau, beharbada, Psusenes II.a faraoia izan daiteke).

Amonen apaiz gorenak Tebasen, XXI. dinastian

Amonen apaiz gorenak Tebasen (batzuk, ondoren, faraoiak izango dira) dinastia honetan zehar, honako hauek dira:

Ohiko izena	Tronu izena	Jaiotza izena	Iruzkinak	Apaiztza (± 50 urte)
Herihor	Hemnecher Tepienamon	Herihor Siamon		1080 - 1074 a. C.
Piankh		Piankh		1074 - 1070 a. C.
Pinediem I	Kheperkhaura Setepenamon	Pinedjem Merjamon		1070 - 1032 a. C.
Masaharta		Masaharta		1054 - 1046 a. C.
Diedkhonsuefankh	Djedkhonsuefankh			1046 - 1045 a. C.
Menkheperra	Hemnecher Tepienamon	Menkheperra		1045 - 992 a. C.
Esmendes II.a	Nesubanebdjedet			992 - 990 a. C.
Pinediem II.a		Pinedjem		990 - 969 a. C.
Psusenes III.a	Titkheperura Setepenra	Pasebakhaenniut Merjamon	Beharbada Psusenes II.a izan zen	969 - 945 a. C.

Amonen apaiz gorenak Tebasen, XXII. dinastian

Amonen apaiz gorenak Tebasen, dinastia honetan zehar, honako hauek dira:

Ohiko izena	Tronu izena	Jaiotza izena	Iruzkinak	Apaiztza (± 50 urte)
Iuput Iuput (A)		Iuput - Meriamon		944-924 a. C.
Sheshonq Sheshonq (A)	Heqakheperra Setepenra	Sheshonq Meriamon	Ondoren Sheshonq II.a	924-894 a. C.
Juwelot		Iuwelot		894-884 a. C.
Nesbanebdjedet III.a		Nesbanebdjedet		884-874 a. C.
Horsiese I.a Harsiese (A)	Hedjekheperra Setepenamon	Harsiese Meriamon		874-860 a. C.
...du/au... ...du/aut...		(ezezaguna)		860-855 a. C.
Nimlot II.a Nimlot (C)		Nimlot		855-845/0 a. C.
Osorkon Osorkon (B)		Osorkon	Ondoren Osorkon III.a izan zen	840-785 a. C.
Harsiese II.a Harsiese (B)		Harsiese		835-800 a. C.
Takelot Takelot (F)		Takelot		800-775 a. C.

Titulatura

Amonen apaiz gorena

ḥm nṯr tpi n imn (Hem Necher Tepi en Amon) Amonen apaiz gorena , edo Amonen lehen profeta

Kanpo estekak