Antigorputz monoklonal

Antigorputz monoklonalak lortzeko erabilitako metodologia.

Antigorputz monoklonala zelula hibrido batek (hibridomak) ekoiztutako antigorputz espezifikoa da. Hibridoma hori zelula ama bakar batetik datorren B linfozitoen klon baten eta zelula tumoral baten arteko bat-egitearen ondorioz sortzen da (mieloma baten zelulak izanik hibridoma sortzeko erabiltzen diren tumore-zelulak).

B linfozitoak dira antigorputzak sortzen dituzten immunitate-sistemaren zelulak. Linfozito hauek ez dira ongi hazten "in vitro", zelula-kultura batean hil egiten baitira. Mieloma-zelulekin bat egiten dutenean, aldiz, zelula-kulturetan ondo hazten diren zelula hibridoak (hibridomak) sortzen dira, antigorputz monoklonalak ekoizten dituztenak.

Laborategiko animalia bati antigeno bat sartzen zaionean bere immunitate-sistemak antigorputzak sortzen ditu. Antigeno gehienek determinante antigeniko ugari dituztenez, sortutako antigorputzak ez dira berdinak, zelula plasmatiko desberdinetatik eratorriak baitira (antiserum poliklonala agertzen da, hainbat antigorputzez osatua). Linfozito B bakarra isolatzen bada animalia honengandik, aldiz, eta linfozito horren kopia asko egiten badira, sortutako antigorputz guztiak berdinak izango dira (antigorputz monoklonalak).

Hibridomak lortzeko teknika B linfozito normala eta mielomaren zelula bat batzean datza (mieloma B linfozitoz osatutako tumorearen ondorioz agertzen den minbizi mota da). B linfozito normala eta tumoralaren arteko batasun horrek hibridoma bat sortzen du, jatorrizko zelulen bi ezaugarriak dituena: etengabe ugaltzeko ahalmena (mielomaren zelularena) eta antigorputzak sortzeko ahalmena (B linfozito normalarena). Jatorrizko bi zelula horiek polietilenglikolarekin tratatu behar dira hibridoma lortzeko (molekula horrek zelulen mintzak fusionatzen baititu).

XX. mendeko 70eko hamarkadan Georges Köhlerrek, Cesar Milsteinek eta Niels Kaj Jernek antigorputz monoklonalak lortu zituzten laborategian estreinakoz, B linfozito normaletatik eta mieloma batetik hibridoma bat sortu zutenean. Aurkikuntza horregatik 1984ko Medikuntzako Nobel Saria eskuratu zuten.

Antigorputz monoklonalak oso erabiliak dira medikuntzan, diagnostikorako zein terapiarako (minbizi mota batzuk detektatzeko eta tratatzeko, esaterako, eta hainbat gaixotasun autoimmuneen tratamenduan) ^[1]

Antigorputz monoklonalak izendatzeko -mab atzizkia erabiltzen da. Atzizki horren aurreko hitzak antigorputzaren dianarekin, bere jatorriarekin edo enpresa ekoizlearen izenarekin du lotura.

Erabilera terapeutikoa

Hogei antigorputz monoklonal baino gehiago erabiltzen dira dagoeneko maila terapeutikoan, hiru arlotan batik bat: minbizi mota batzuen tratamenduan, hainbat gaixotasun autoimmuneenean, eta organoen errefusa saihesteko transplanteetan.

Beste botika batzuen aldean, antigorputz monoklonalak oso selektiboak dira, zelula-diana edo molekula mota bakar baten aurka jarduten dutelako. Honen abantaila nagusia da gaixotasun batekin lotuta dauden zelula edo molekula gaiztoei soilik eraso egingo dietela.

Minbiziari dagokionez, antigorputz monoklonalak zelula minbizidunetan dauden antigeno espezifikoei lotzen zaizkie, zelula minbiziduna deuseztatuz. Antigorputz monoklonal horiei toxina bat, radioisotopo bat edo zitokina bat gehi dakieke, bere jarduera antitumorala indartzeko.

Gaitz autoimmuneen kasuan, aldiz, arrakastaz erabili dira artritis erreumatoidea, Crhon gaitza edo ultzeradun kolitisaren kasuetan, besteak beste. Tumoreen nekrosi-faktorearen aurka (TNF-alfa) edo interleukina batzuen aurka jarduten dute hainbat antigorputz monoklonalek.

Terapian erabilitako hainbat antigorputz monoklonal

Beheko taulan ohikoenetako batzuk agertzen dira:

Caption text

Antigorputz monoklonala	Antigenoa	Jarduera-mekanismoa	Gaitz hauetan erabilia
Abciximab	Glikoproteina Gpllb/Illa	plaketen mailan	antitronbotikoa
Adalimumab	TNF-alfa	TNFk sortzen duen hantura inhibitzen du	Crohn gaitza, artritis erreumatoidea, psoriasia
Alemtuzumab	CD52	ADCC (Antibody-dependent cell-mediated cytotoxicity)	Leuzemia linfoide kronikoa B
Basiliximab	CD25	T linfozitoak	Errefusaren aurkako tratamendua hainbat transplantetan
Bevacizumab	FCEV	FCEVren eragin angiogenikoa inhibitzen du	Kolon eta ondesteko minbizia
Cetuximab	EGFR	EGFRren lotura zelula tumoralen hartzaileekin blokeatzen du	Kolon eta ondesteko minbizia
Daclizumab	CD25	CD25k eragiten duen T linfozitoen aktibazioa inhibitzen du	Errefusa saihesteko giltzurrun-transplanteetan
Denosumab	RANKL	Osteoklastoen inhibizioa	Osteoporosia
Edrecolomab	EpCAM, ADCC, CDC	Hazkunde-faktorearen hartzaileak inhibitzen ditu	Kolon eta ondesteko minbizia
Gemtuzumab	CD33	Zelula blastiko leuzemikoetan dagoen CD33 antigenoari lotzen da	Leuzemia mieloide akutua
Ibritumomab	CD20	B linfozitoen apoptosi eragiten du, besteak beste	Ez-Hodgkin linfoma
Infliximab	TNF-alfa	TNFk sortzen duen hantura inhibitzen du	Crohn gaitza, artritis erreumatoidea, psoriasia, espondilitis ankilosatzailea
Muromomab	CD3	Immunoezabatzailea. T linfozitoen apoptosia eragiten du	Errefusa sihesteko transplanteetan
Ofatumumab	CD20	Apoptosia eragiten du	Leuzemia linfoide kronikoa. Ez-Hodgkin linfoma eta hainbat gaitz autoimmune
Omalizumab	E Ig	E Ig-aren odol-maila jaisten du	Asma
Palivizumab	VSR birusaren F proteina	Immunitate pasiboa	Arnas birus sintzitialaren infekzioen profilaxia umeengan
Ranibizumab	FCEV	FCEVren eragin angiogenikoa inhibitzen du	Makula-endekapena
Rituximab	CD20, ADCC, CDC	Apoptosia	Ez-Hodgkin linfoma, leuzemia linfoide kronikoa
Tositumab	CD20		Ez-Hodgkin linfoma
Trastuzumab	HER2	HER2k eragiten duen hazkuntza tumorala inhibitzen du	Bularreko minbizi metastasikoa

Erreferentziak

1. Waldmann TA (June 1991). "Monoclonal antibodies in diagnosis and therapy". Science. 252 (5013): 1657–1662 [1]

Kanpo estekak