Bibrisa

Bibrisa
Xehetasunak
Identifikadoreak
MeSHA13.950
Terminologia anatomikoa

Bibrisa animalien sudur-zuloetan edo muturrean hazten den ilea da, maiz uki-organo gisa jokatzen duena. Hegazti-mokoaren oinaldeko edo begi inguruko luma. Dipteroen aho-barrunbearen goiko angelu ondoko ile gogor bikoitza.[1]

Primate guztietan daude,[2] eta homo sapiensean bibrisak sudur-zuloetako bestibuluan daude eta laburrak dira.[3] Gorputzeko hainbat ataletan badaude ere, aurpegiko bibrisak dira gehien aztertu direnak.[4] Landare batzuek ere antzeko elementuak dituzte, hala nola dionaea edo Venus eulijaleek, intsektuak beren sei ileetako baten gainean pausatzen direnean hautematen laguntzen dietenak, ondoren bi erdiak itxiz, harrapatu ondoren digeritzeko.

Animalietan, bibrisek sustrai oso sentikorra dute, eta, horri esker, kasu askotan, aire-korronteak detekta ditzakete. Horrek, usaimenaren zentzuarekin batera, usainen jatorria hautemanarazten die. Korronte horietako batzuk animaliaren beraren mugimenduak sor ditzake.[4] Inguruko objektuekin kontaktuan sartzean, bibrisek oztopoen distantziak iluntasun betean hautematen laguntzen dute; katuen kasuan, nerbio-bukaerak dituzte, bibotearen mugimendu txikiena ere estimulatzen dituztenak, eta katuaren inguruko informazioa ematen dute. Igarabaren mutur zabala bibrisa luzez beteta dago, eta, horri esker, ur uherretan mugitzean presek sortzen dituzten bibrazioak jasotzen ditu.

Bibrisak dituzten animalien artean, felinoak, txakurrak, itsas-txakurrak, izurdeak, untxiak, arratoiak, satitsuak, manatiak eta hegaztiak nabarmentzen dira, oro har, batez ere intsektujaleak (adibidez: hontz batzuk eta zatak).

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Euskalterm: [Hiztegi terminologikoa] [2009]
  2. ↑ (Ingelesez) Van Horn, R.N.. (1970). «Vibrissae Structure in the Rhesus Monkey» Folia Primatol (Beaverton) 13 (4): 241–285.  doi:10.1159/000155325. PMID 5499675..
  3. ↑ (Gaztelaniaz) ¿Qué es vibrisa?. in: Diccionario Médico de la Clínica Universidad de Navarra. Iruñea.
  4. ↑ a b (Ingelesez) Grant, Robyn; Mitchinson, Ben; Prescott, Tony. (2011). Scholarpedia 6 (10)  doi:10.4249/scholarpedia.6642..

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Anatomia Artikulu hau anatomiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.