Congreve suziri
Congreve suziria (ingelesez: Congreve rocket) XIX. mendean Erresuma Batuak erabilitako arma bat izan zen, William Congreve ingelesak diseinatu zuen. Anglo-Mysore Bigarren, Hirugarren eta Laugarren Gerretan Mysoreko erresumak Ekialdeko Indietako Konpainiaren aurka erabilitako suzirietan oinarritu zen diseinua. Thomas Desaguliers teniente jenerala, Woolwicheko Errege Artilleriako komandantea, txundituta geratu zen bere eraginkortasunaren txostenekin, eta zenbait esperimentu alferrikako egin zituen bere suziri-armak ekoizteko. Harrapatutako Mysoreko hainbat suziri Britainia Handira bidali zituzten, Tipu Sahib Seringapatameko setioan hil ondoren Mysoreko erresuma India britainiarrari anexionatu ostean.
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1804an jada garatua zegoen Congreve suziriaren lehen modeloa; arma honek azkar frogatu zuen bere eraginkortasun hilgarria Napoleondar Gerretan, 1807an britainiar flotatik jaurtitako Kopenhage hirian, Danimarkako hiriburuan, sute suntsitzailea eragitean (une horretan Danimarka estatu neutrala zen, baina prebentzioz britainiar gobernuak eraso egin zion Napoleon I.arekin balizko aliantza baten aurrean). Argentina, Uruguai eta Brasilgo inperioaren koalizioak Paraguairen aurka jarri zuen Aliantza Hirukoitzaren Gerran (1865-1870), koalizioak Congreveko suziriak erabili zituen, artilleria tradizionalaz gain.
1850eko hamarkadan, Congreve suziriak nabarmen hobetu zituen William Halek. Hori dela eta, teknikoki, Congreve suziriei buruz hitz egiteari utzi eta Hale suziriei buruz hitz egiten hasi zen. 1870ean, Hale suziriek Congreve suziriak ordezkatu zituzten gerraontzi britainiarretan.