Dieldrina

Dieldrina
Formula kimikoa	C12H8Cl6O
SMILES kanonikoa	2D eredua
SMILES isomerikoa	C1[C@@H]2[C@H]3[C@@H]([C@H]1[C@H]4[C@@H]2O4)[C@]5(C(=C([C@@]3(C5(Cl)Cl)Cl)Cl)Cl)Cl
MolView	3D eredua
Mota	LSM-36947
Ezaugarriak
Dentsitatea	1,75 g/cm³ (20 ℃, solido)
Disolbagarritasuna	0,02 g/100 g (ur, 20 ℃)
Fusio-puntua	176 ℃
Lurrun-presioa	0 mmHg (25 ℃)
Masa molekularra	377,870630956 Da
Erabilera
Rola	occupational carcinogen ^(en) eta kantzerigeno
Arriskuak
Denboran ponderatutako esposizio muga	0,25 mg/m³ (10 h, Ameriketako Estatu Batuak)
IDLH	50 mg/m³
Identifikatzaileak
InChlKey	DFBKLUNHFCTMDC-PICURKEMSA-N
CAS zenbakia	60-57-1
ChemSpider	10292746
PubChem	969491
Gmelin	34696
ChEMBL	CHEMBL1873703
RTECS zenbakia	IO1750000
ZVG	510171
DSSTox zenbakia	IO1750000
EC zenbakia	200-484-5
ECHA	100.000.440
MeSH	D004026
UNII	I0246D2ZS0
KEGG	C13718

Dieldrina konposatu organikoa da, C₁₂H₈Cl₆O formula duena organokloratuen familiakoa. Solido arrexka da. Uretan disolbaezina, baina disolbagarria ohiko disolbatzaile organikoetan. Intsektizida gisa baliatu izan da^[1][2].

Dieldrina poluitzaile organiko iraunkorra da eta Stockholmeko Hitzarmenak fabrikatzea eta usatzea debekatzen du^[3].

Sintesia

Dieldrina Diels-Alder erreakzio bati jarraituz eratzen da eta horri zor dio izena. Hexakloro-1,3-ziklopentadienoa Norbornadienorekin erreakzionarazten da aldrina sortuaz. Ondoren, aldrina peroxido azido batez tratatzen da, azido perazetikoz adibidez^[4].

Dieldrina teknikoak % 5-15 bitarteko ezpurutasun kloratuak izan ditzake, aldrina eta endrina bereziki.

Erabilera

Dieldrina intsektizida gisa usatu da nekazaritzan, eritasun-bektoreak diren intsektuak kontrolatzeko eta termitak borrokatzeko.

Toxikotasuna

Dieldrinaren erdibizitza lurzoruan 5 urtekoa da. Halaber, aldrina intsektizida oso azkar bihurtzen da dieldrina eta, ondorioz, ingurugiroan dagoen dieldrina-kontzentrazioa handiagoa da erabilerak aditzera emango lukeena baino^[5].

Dieldrina oso toxikoa da arrainentzat eta ur-bizidunentzat, igelentzako bereziki beren enbrioiek bizkarrezurraren deformazioak izan baititzakete dieldrina-kontzentrazio oso txikitan ere.

Dieldrina lipodisolbagarria da eta gantzetan metatzen da. gainera kate trofikoan gora kontzentrazioa handitu egiten da. Gizakiongan ere aurkitu izan da.

Iraupen luzeko dieldrina-esposizioak, baxuak izan arren, gizakiongan buruko minak, zorabioak, suminkortasuna, botagura eta muskulu-espasmoak eragiten ditu^[6].

Erreferentziak

1. (Ingelesez) PubChem. «Dieldrin» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2024-10-10).
2. «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2024-10-10).
3. Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants. .
4. Tedder, John M.; Nechvatal, Antony; Jubb, A. H.. (1975). Industrial products. Wiley ISBN 978-0-471-85014-4. (Noiz kontsultatua: 2024-10-10).
5. Pang, Shimei; Lin, Ziqiu; Li, Jiayi; Zhang, Yuming; Mishra, Sandhya; Bhatt, Pankaj; Chen, Shaohua. (2022-03-29). «Microbial Degradation of Aldrin and Dieldrin: Mechanisms and Biochemical Pathways» Frontiers in Microbiology 13: 713375.  doi:10.3389/fmicb.2022.713375. ISSN 1664-302X. PMID 35422769. PMC 9002305. (Noiz kontsultatua: 2024-10-10).
6. «Aldrin/Dieldrin | ToxFAQs™ | ATSDR» wwwn.cdc.gov (Noiz kontsultatua: 2024-10-10).

Ikus, gainera

• Aldrina
• Endrina

Kanpo estekak