Diseinu unibertsal

Gaitasun murriztuak dituztenentzako ikurrak

Diseinu unibertsala (DU), Denontzako diseinua izenez ere ezaguna, eraikinak, produktuak edo inguruneak diseinatzea da, pertsona guztientzat irisgarriak izan daitezen, adina, ezintasuna edo bestelako faktoreak kontuan hartu gabe.

1980ko hamarkadan, Ronald Macek (haurtzaroan nozitutako polioagatik bizitza osorako gurpil-aulkian geratu zen arkitektoa) eta haren taldeak proposatu zuten DU kontzeptua. Hasiera batean arkitekturan erabili zen, desgaitasunen bat duten pertsonentzako leku irisgarriak sortzeko asmoz, eta laster zabaldu zen beste eremu askotara.

Produktuak, tresnak, gailuak, ondasunak, prozesuak, zerbitzuak eta sistemak diseinatzean, ahalik eta pertsona gehienek (haien adina, tamaina, gaitasuna edo desgaitasuna edozein izanda) erraz ulertu eta erabiltzeko moduan diseinatzeko filosofian oinarritzen da. Funtsezko baldintza da zerbait irisgarria, erabilgarria, komenigarria eta erabiltzeko atsegina egitea. Diseinu-prozesuan guztien beharrak eta trebetasunak kontuan hartu behar dira. Hots, edozer diseinatzean, berau erabili nahi edo behar duten pertsona guztien beharrak asetzeko diseinatu behar da, ez populazioaren gutxiengo baten mesedetan. Izan ere, populazioaren gehiengoari “gutxiengo” kolektiboaren parte izatea egoki dakioke, adinaren edo gaixotasun baten ondorioz mugikortasun edo ikusmen arazoak izateagatik, edo bestelako egoera desberdinengatik. Horrelako egoeretan teknologia lagun izan dezakegu.

Jatorria

Diseinu unibertsala apur bat lehenagoko oztoporik gabeko kontzeptuetatik, irisgarritasun mugimendu zabaletik eta teknologia egokitzaile eta asistentzialetik sortu zen eta estetika oinarrizko gogoeta horiekin nahastu nahi du. Bizi itxaropenak gora egin ahala eta medikuntza modernoak lesio, gaixotasun eta jaiotzako akats garrantzitsuak dituztenen biziraupen tasa handitzen duen heinean, diseinu unibertsalarekiko interesa gero eta handiagoa da. Diseinu unibertsalak merkatuan sartze handia duen industria asko daude, baina oraindik beste neurri handi batean onartu ez diren beste asko daude. Diseinu unibertsala teknologia, instrukzioa, zerbitzuak eta bestelako produktu eta inguruneen diseinuan ere aplikatzen ari da.

Printzipioak

Ipar Carolina Estatuko Unibertsitatearen Diseinu Unibertsalerako Zentroak printzipio hauek azaltzen ditu^[1]:

1. Bidezko erabilera.
2. Malgutasuna erabileran.
3. Sinple eta intuitiboa.
4. Informazio argia.
5. Akatsekiko tolerantzia.
6. Esfortzu fisiko txikia.
7. Tamaina eta espazioa hurbiltzeko eta erabiltzeko.
8. Pertsonalizagarria.

Adibideak

1. Eraikinetarako sarbide bideetan gainazal leuna duen zorua, eskailerarik gabe.
2. Barruko ate zabalak, gurpil-aulkia sartzeko modukoak.
3. Egokitutako bainugelak.
4. Ukimenaren bidez bereiz daitezkeen kontrol paneletako botoiak.
5. Argiztapen argia eta egokia.
6. Abisu entzungarri erredundantea informazio bisualarekin.
7. Ikusizkoetan kontrastea kontrolatzea.
8. Entzunezkoetan bolumena eta abiadura kontrolatzea.
9. Ikono esanguratsuen erabilera, baita testua ere.
10. Hizkuntza aldatzeko aukera irakurrizko eta entzunezkoetan.
11. Sarbide arrapalak igerilekuetan eta eraikin guztietan.
12. Azpitituluak telebistan, filmetan.
13. Telefonoetako tekla eta zenbaki handiak

Erreferentziak

1. «The NCSU Tezzaron design kit» 2010 IEEE International 3D Systems Integration Conference (3DIC) (IEEE) 2010-11 (Noiz kontsultatua: 2023-03-02).

Ikus gainera

• Ikaskuntza Diseinu Unibertsala.

Kanpo estekak