Elizabeth Subercaseaux

Elizabeth Subercaseaux
Bizitza
JaiotzaSantiago, 1945 (79/80 urte)
Herrialdea Txile
Familia
Ezkontidea(k)Carlos Eugenio Lavín (en) Itzuli
Haurrideak
LeinuaSubercaseaux family (en) Itzuli
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakkazetaria eta idazlea
Enplegatzailea(k)Txileko Unibertsitatea
IMDB: nm2202636 Edit the value on Wikidata

Elizabeth Subercaseaux Sommerhoff (Santiago, Txile, 1945eko urtarrilaren 1a) txiletar kazetaria eta idazlea da.[1][2]

Robert eta Clara Schumann musikari bikote ezagunaren hereniloba da.[3]

Bizitza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Juan Eduardo Subercaseaux Morla eta Gerda Sommerhoff Ruerren alaba da.[4] Aita 1956an hil zen 42 urterekin, berak 11 zituenean; senar-emazteen bost seme-alabak —Bernardo eta Juan, zaharragoak, eta Martin eta Ximena, gazteagoak— amaren esku geratu ziren, Gerda Sommerhoff eskultore, margolari eta argazkilariaren esku, zeina Alemanian jaio eta Holandan hazi baitzen. Robert Schumann eta Clara Wieck konpositore alemaniarren hereniloba zen. Emakume idazle feminista familia batean jaio zen (Carmen Morla Lynch izeba-amona, Ximena Morla Lynch eta Luisa Lynch)

Bigarren hezkuntza amaitu ostean (1967) Espainiara bidaiatu zuen bere lehen senarrarekin, Carlos Eugenio Lavínekin, hiru seme-alaba izan zituen berarekin Angelica, Alejandra eta Carlos Lavín Subercaseaux eta 8 urte beranduago banandu egin zen.

Idazle ibilbidea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kazetari ibilbidea Nuevo Diario egunkariaren kolaboratzaile lanetan hasi zuen Madrilen.

Txilera itzuli zenean, 1974an, El Peque haurrentzako aldizkariko zuzendaria izan zen, Txileko Unibertsitateko Kazetaritza Eskolan irakatsi zuen eta elkarrizketatzaile lanetan jardun zuen, lehenik Cosas aldizkarian, gero APSI aldizkarian. Master aldizkarietan jarraitzeko eta azkenik Caras 1989ra arte. Urte haietan, BBC (Londres), Semana (Kolonbia), La Vanguardia (Bartzelona) eta Crisis aldizkariaren (Argentina) korrespontsala izan zen.

1990ean, Ameriketako Estatu Batuetara joan zen bizitzera, John J. Hasset senarrarekin, literatura hispanoamerikarreko irakasle, literatur kritikari eta itzultzailearekin. Han, hainbat hedabidetarako idazten jarraitzeaz gain, hizlari ere jardun zuen. Estatu Batuetan eman zituen lehen urteetan Txileko diktadura militarrari eta giza eskubideen kontrako erasoei buruzko hitzaldiak Swarthmore College, Wellesley College, Babson College, Villanova University eta Fairfield Universityn. Wallingfordetik (Pennsylvania, bere bizilekua) Ocean Drive (Miami), Vanidades Continental (Miami), Cuadernos Cervantes (New York) aldizkariekin eta Al Día (Filadelfia) egunkariarekin kolaboratu du. Horrez gain, Caras, El Sábado eta La Nación egunkarietan (Txile) korrespontsala izan zen.

Vanidades Continental: La Tía Eulogia aldizkariko 18 zutabegile eta elkarrizketatzaile, bere umore zutabea, Latinoamerikako herrialde guztietan ezaguna eta oso arrakastatsua izan da.

Nabarmendu denez, "bere lana, funtsean testimoniala, bere herriaren kritika politiko eta sozialekoa da, giza eskubideengatik eta azken hamarkadetan emakume txiletarrak izan duen paperarengatik etengabeko kezka duena".

Bere lehen fikziozko liburua, Silendra ipuin bilduma, 1986an argitaratu zuen, baina berak esan zuenez, 10 urte zituenean hasi zen idazten. Bi urte beranduago argitaratu zen bere lehen eleberria, El canto de la raíz lejana. Geroztik hori izan da bere genero nagusia eta 25 liburu gutxienez idatzi ditu, besteak beste, umorezko kronikak, nobelak (2 polizienak) eta kazetaritza kutsuko liburuak.

Bere Barrio Alto izeneko seriean —lau liburu argitaratu dira, Vendo casa en el Barrio Alto (2009), Compro Lago Caburga (2011), Clínica Jardín del Este (2013) eta Vendo todo lo que tengo (2020)— Txileko gizartearen erretratua da XXI. mendearen hasieran. Grínor Rojok Las novelas de la oligarquía chilena saiakera liburuan sartu zuen lehena. Bigarren eleberriak, Subercaseaux bera kide den goi-klasearen erretratuaren jarraipena denak, kritikaren harrera ona izan zuen eta Vendo casa en el barrio alto lanarekin salmenta-arrakasta errepikatu da.

Ximena Torres Cautivo kazetari eta Terra atariko zuzendari editorialak adierazi zuenez, Subercaseaux-ek Compro Lago Caburga-n ohartarazten du "istorio horretako pertsonaia nagusien eta bizitza errealeko pertsonaren baten arteko edozein antzekotasun kointzidentzia hutsa baino ez zela "..

Bere fikziozko pertsonaiekin egiten diren asoziazioei buruz, Subercaseaux-ek berak zera esan zuen Clínica Jardín del Este-ri buruz: "...Alferrikakoa da Santiagoko herrixka baten moduko gizartea den horretan Alberto Larraín Juan de los Palotes dela edo Pila Juanita Pérezen berdin-berdina dela aurkitzen ez saiatzea. Baina niri izugarri gustatzen zait hori gertatzea, nire pertsonaiak hezur-haragizko izaki bihurtzen dituelako".

La Patria de Cristal eta La Patria Estremecida eleberriek Txileren historiaren berri ematen dute XIX. mende osoan (lehenengoa) eta XX. mendean (bigarrena).

Bere lanak hainbat hizkuntzatara itzuli dira, besteak beste, ingelesera, alemanera, koreerara, frantsesera, nederlanderara, portugesera eta italierara.

Lanak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Besteak beste, lan hauexek egin ditu:[5][6][7]

Kazetaritza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Los generales del régimen, elkarrizketa, 1983, Malú Sierra eta Raquel Correa Pratsekin.
  • Del lado de acá, elkarrizketak, Galinost, Santiago, 1986.
  • Ego sum Pinochet, elkarrizketa, Ziz Zag, Santiago, 1989; con Raquel Correa Prats.
  • La comezón de ser mujer, kronikak, Planeta, Santiago, 1994.
  • Las diez cosas que una mujer en Chile no debe hacer jamás, kronikak, Planeta, Santiago, 1995.
  • Eva en el mundo de los jaguares, kronikak, Aguilar, Altea, Taurus eta Alfaguara, Buenos Aires, 1998.
  • Gabriel Valdés, señales de historia, elkarrizketa, Aguilar, Santiago, 1998.
  • Mi querido papá, Sudamericana, Santiago, 2001.
  • Las diez cosas que un hombre en Chile debe hacer de todas maneras, Catalonia, Santiago 2003.
  • Michelle, elkarrizketa, Catalonia, Santiago 2005 (RBA Libros, Bartzelona, 2006); Malú Sierrarekin.
  • Evo: despertar indígena, elkarrizketa, LOM, Santiago 2007; Malú Sierrarekin.

Narratiba

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Silendra, ipuinak, Las Ediciones del Ornitorrinco, Santiago, 1986 ( Alfaguara Méxicok berrargitaratua, 2000).
  • El canto de la raíz lejana, nobela, Planeta, Santiago, 1988 (Andrés Bellok berrargitaratua, Santiago, 2001).
  • El general azul, nobela, Ediciones B, Buenos Aires, 1991.
  • Matrimonio a la chilena, nobela, Alfaguara, 1997.
  • Una semana de octubre, nobela, Grijalbo, México, 1999 (Suma de Letrasek berrargitaratua, Madrid, 2010).
  • La rebelión de las nanas, nobela, Grijalbo Mondadori, Santiago, 2000.
  • Un hombre en la vereda, nobela, Sudamericana, Santiago, 2001.
  • Reporteras, nobela, Catalonia, 2005.
  • Asesinato en La Moneda, nobela, Planeta, Santiago, 2007.
  • Asesinato en Zapallar, nobela, Planeta, Santiago, 2007.
  • Vendo casa en el Barrio Alto, novela, Catalonia, Santiago, 2009.
  • Las confidentes, nobela, Suma/Aguilar, 2010.
  • Compro Lago Caburga, nobela, Catalonia, Santiago, 2011.
  • La última noche que soñé con Julia, poliziakoa, Suma de Letras, Santiago, 2012.
  • Clínica Jardín del Este, nobela, Catalonia, Santiago, 2013.
  • La música para Clara, nobela, Sudamericana, Santiago, 2014.
  • La pasión de Brahms, nobela, Sudamericana, Santiago, 2016.
  • La patria de cristal, nobela, Catalonia, Santiago, 2017.
  • La patria estremecida, nobela, Catalonia, Santiago, 2019.[8]
  • Vendo todo lo que tengo, nobela, Catalonia, Santiago, 2020.
  • BEETHOVEN La música del silencio, nobela biografikoa, Catalonia, Santiago, 2022[9]

Sariak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • 2001. urtean, Estatu Batuetako Hispaniar Argitalpenen Elkarte Nazionalaren Lehen Saria, Filadelfiako Al Día egunkarian agertutako istoriorik onena Los hongos de la ira, historia de una larga explotación izeneko erreportajeagatik. Aurreko 20 urteetan onddoaren langileek Pensylvanian izan zuten borroka legala kontatu zuen.
  • Liberaturpreis 2009 Una semana de octubre lanarekin, Asia, Africa eta Amerika Latindarreko eleberri onenaren saria (itzulpena).

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Gaztelaniaz) «Elizabeth Subercaseaux» Anika Entre Libros (Noiz kontsultatua: 2025-01-15).
  2. ↑ (Gaztelaniaz) «Elizabeth Subercaseaux» Catalonia (Noiz kontsultatua: 2025-01-15).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) «Elizabeth Subercaseaux: "Me di bien pocas licencias literarias en este libro sobre Beethoven"» UC Radio Beethoven (Noiz kontsultatua: 2025-01-15).
  4. ↑ www.genealogiachilenaenred.cl (Noiz kontsultatua: 2025-01-14).
  5. ↑ (Gaztelaniaz) lecturalia.com. «Elizabeth Subercaseaux: libros y biografía autor» Lecturalia (Noiz kontsultatua: 2025-01-15).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) «Libros de Elizabeth Subercaseaux | Casa del Libro» casadellibro (Noiz kontsultatua: 2025-01-15).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) «Elizabeth Subercaseaux - Biografía y mejores libros» La Vanguardia 2024-06-21 (Noiz kontsultatua: 2025-01-15).
  8. ↑ «La Patria estremecida | Vicaria de la Solidaridad» www.vicariadelasolidaridad.cl (Noiz kontsultatua: 2025-01-15).
  9. ↑ «Egilearen liburu guztiakElizabeth Subercaseaux» www.todostuslibros.com (Noiz kontsultatua: 2025-01-15).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Elizabeth Subercaseaux-ek berriro biluztu du Txileko goi-klasea, Compro Lago Caburga-ri buruzko artikulua; Merkurio, 2011-10-21; sarbidea 2011-12-31
  • CNN Txileko Letra Pribatuak, Elizabeth Subercaseaux Pablo Simonettiren programan Alejandro Zambraren Etxera itzultzeko moduak eleberriari buruz hitz egiten du, 2011-11-10; sarbidea 2011-12-02
  • Elizabeth Subercaseaux-i buruzko podcast-a, Zero irratia, 2011-11-11; sarbidea 2011-12-31
  • El Pito, la Maca, el Juaco, Camilo Marksen artikulua Compro Lago Caburgari buruz; El Merkurio, 2011-11-13; sarbidea 2011-12-02