Endrina
| Endrina | |
|---|---|
| Formula kimikoa | C12H8Cl6O |
| SMILES kanonikoa | 2D eredua |
| SMILES isomerikoa | C1[C@@H]2[C@@H]3[C@H]([C@H]1[C@H]4[C@@H]2O4)[C@@]5(C(=C([C@]3(C5(Cl)Cl)Cl)Cl)Cl)Cl |
| MolView | 3D eredua |
| Mota | konposatu organokloratu |
| Ezaugarriak | |
| Dentsitatea | 1,7 g/cm³ (20 ℃) |
| Deskonposizio-puntua | 200 ℃ |
| Masa molekularra | 377,870630956 Da |
| Erabilera | |
| Rola | developmental toxicant (en)  |
| Arriskuak | |
| NFPA 704 |  0
2
0
|
| Denboran ponderatutako esposizio muga | 0,1 mg/m³ (10 h, Ameriketako Estatu Batuak) |
| IDLH | 2 mg/m³ |
| Eragin dezake | endrin exposure (en) |
| Identifikatzaileak | |
| InChlKey | DFBKLUNHFCTMDC-GKRDHZSOSA-N |
| CAS zenbakia | 72-20-8 |
| ChemSpider | 10308856 |
| PubChem | 12358480 |
| Gmelin | 81526 |
| ChEMBL | CHEMBL2356732 |
| NBE zenbakia | 2761 |
| RTECS zenbakia | IO1575000 |
| ZVG | 41270 |
| DSSTox zenbakia | IO1575000 |
| EC zenbakia | 200-775-7 |
| ECHA | 100.000.705 |
| MeSH | D004732 |
| Human Metabolome Database | HMDB0031211 |
| UNII | OB9NVE7YCL |
| KEGG | C18124 |
Endrina konposatu organikoa da, C12H8Cl6O formula duena organokloratuen familiakoa. Dieldrinaren estereisomeroa da. Solido kolorgea da. Uretan disolbaezina da, baina disolbagarria ohiko disolbatzaile organikoetan. Intsektizida, errodentizida eta piszizida gisa baliatu izan da[1].
Endrina poluitzaile organiko iraunkorra da eta Stockholmeko Hitzarmenak fabrikatzea eta usatzea debekatzen du[2].
Sintesia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Endrinaren sintesia hasten da hexakloroziklopentadienoa eta binil kloruroa kondentsatuz heptaklorobiziklo-(2.2.1)-heptanoa sortzeko. Atzen hau ziklopentadienorekin kondentsatzen da isodrina eratuz (aldrinaren isomeroa) zein oxidatu egiten den azido perbentzoikoa usatuz.
Endrin teknikoak hainbat ezpurutasun izaten ditu: dieldrina, isodrina, aldrina eta heptakloronorbornadienoa besteak beste[3].
Erabilera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Endrina intsektizida, errodentizida eta piszizida gisa usatu da. Nekazaritzan tabakoa, sagarrondoak, kotoia, azukre-kanabera, arroza eta zerealak tratatzeko erabili da. Piszizida gisa arrain-hazkuntzarako instalazioetan baliatu da, arrain-piszinak arrainez libratzeko arrainkume berriak sartu aurretik[4].
Toxikotasuna
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Endrina dieldrina baino azkarrago degradatzen da naturan. Alabaina, endrina lipodisolbagarria da eta gantzetan metatzen da. Ondorioz, kate trofikoan gora egin ahala kontzentrazioa handitu egiten da.
Endrina arnastuz, irentsiz edo larruazalean zehar sar daiteke gorputzean. Bertan gantzetan metatuko da. Neurotoxina bat da eta nerbio-sistema zentralari eragiten dio, heriotza eragin dezakeelarik[3].
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Ingelesez) PubChem. «Endricol» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
- ↑ Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants. .
- ↑ a b «Endrin (EHC 130, 1992)» www.inchem.org (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
- ↑ https://www.inchem.org/documents/ehc/ehc/ehc130.htm. .
