Estrukturalismo biologiko

On Growth and Form liburuaren adibidea.

Estrukturalismo biologikoa hautespen naturalaren azalpen darwiniar soil baten aurka dagoen biologiako baztertutako teoria da: beste mekanismo batzuek ere eboluzioa gidatzen dutela, eta batzuetan, hauek hautespena erabat ordezkatzen dutela argudiatuz.[1] Estrukturalistek zenbait mekanismo proposatu dituzte, gorputzeko planen eraketa gida zezaketenak. Darwinen aurretik, Etienne Geoffroy Saint-Hilairek, animaliek, zati homologoak partekatzen zituztela, eta, bat handituz gero, besteak, konpentsazio bezala murriztuko zirela argudiatu zuen.[2] Darwinen ondoren, D'Arcy Thompsonek bitalismoa iradoki zuen eta azalpen geometrikoak eman zituen 1917ko On Growth and Form liburu klasikoan.[1] Adolf Seilacherrek inflazio mekanikoa iradoki zuen "pneu" egitura zuten Ediacarreko biotako fosiletan, Dickinsonia kasu. [3] [4] Günter P. Wagnerrek garapen-alborapena defendatu zuen, enbrioi-garapenaren egiturazko mugak. [5] [6] Stuart Kauffmanek autoantolaketa bultzatu zuen; egitura konplexua modu holistiko eta espontaneoan organismo baten zati guztien elkarrekintza dinamikotik sortzen delako ideia.[7] Michael Dentonek unibertsal platonikoek edo "tipoek" beren burua antolatzeko erabiltzen dituzten legeak defendatu zituen.[8] 1979an, Stephen J. Gouldek eta Richard Lewontinek "argal" biologikoak proposatu zituzten, hurbileko egituren egokitzapenaren azpiproduktu gisa sortutako ezaugarriak.[5]

Darwindar biologoek estrukturalismoa kritikatu dute, eboluzioaren historian zehar geneek organismoen eraketan parte hartu duten homologia sakonaren ebidentzia ugari dagoela azpimarratuz. Onartzen dute egitura batzuek, hala nola mintz zelularrek, beren burua mihiztatzen dutela, baina autoantolamenduak bilakaera eskala handian bultzatzeko duen gaitasuna zalantzan jartzen dute.[9]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b Beyond mechanism : putting life back into biology. Lexington Books 2013 ISBN 978-0-7391-7437-1. PMC 831667034. (Noiz kontsultatua: 2021-03-13).
  2. ↑ «Essay: The Cuvier-Geoffroy Debate | The Embryo Project Encyclopedia» embryo.asu.edu (Noiz kontsultatua: 2021-03-13).
  3. ↑ Schmidt-Kittler, Norbert. (1991). Constructional Morphology and Evolution. Springer Berlin Heidelberg ISBN 978-3-642-76156-0. PMC 851767987. (Noiz kontsultatua: 2021-03-13).
  4. ↑ SEILACHER, ADOLF. (1989-07). «Vendozoa: Organismic construction in the Proterozoic biosphere» Lethaia 22 (3): 229–239.  doi:10.1111/j.1502-3931.1989.tb01332.x. ISSN 0024-1164. (Noiz kontsultatua: 2021-03-13).
  5. ↑ a b María Eugenia, Vega; Hadrien, Lafosse. (2021). Cuarta parte. Pensar el medio ambiente: un desafío en américa latina. Capítulo 16. Desafíos para la construcción de una agenda ambiental en el regionalismo. El caso de la Alianza del Pacífico. Universidad Santo Tomás (Noiz kontsultatua: 2021-03-13).
  6. ↑ Wagner, Günter P.. (2014). Homology, genes, and evolutionary innovation. ISBN 978-1-4008-5146-1. PMC 874563217. (Noiz kontsultatua: 2021-03-13).
  7. ↑ Fox, Ronald F.. (1993-12). «Review of Stuart Kauffman, The Origins of Order: Self-Organization and Selection in Evolution» Biophysical Journal 65 (6): 2698–2699. ISSN 0006-3495. PMC 1226010. (Noiz kontsultatua: 2021-03-13).
  8. ↑ «Denton» bio-complexity.org (Noiz kontsultatua: 2021-03-13).
  9. ↑ Moran, Larry. (2016-02-02). «Sandwalk: What is "structuralism"?» Sandwalk (Noiz kontsultatua: 2021-03-14).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]