Felipe Carrillo Puerto

Felipe Carrillo Puerto
Irudi gehiago
Yucatángo gobernadore
Bizitza
Jaiotza	Mexiko, 1874ko azaroaren 8a
Herrialdea	Mexiko
Heriotza	Mérida, 1924ko urtarrilaren 3a (49 urte)
Heriotza modua	: bala zauria
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	kazetaria
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Partido Socialista del Sureste ^(en)

Felipe Santiago Carrillo Puerto (Motul de Carrillo Puerto, Yucatán, 1874ko azaroaren 8 – Mérida, Mexiko, 1924ko urtarrilaren 3an) politikari, kazetari eta buruzagi iraultzaile sozialista mexikarra izan zen, Yucatángo gobernadorea 1922tik 1924ra.^[1][2]

Ezaguna da bere gobernu iraultzailean egin zituen gizarte- eta hezkuntza-arloko obrengatik, maien ongizatearekin zuen konpromisoagatik eta iraultza-garaian estatuko aberatsekin izandako liskarragatik.

1923an, Yucatángo gobernadore zela, herrialdea kontrolatzen saiatzen ziren Adolfo de la Huertaren aldeko matxinatuek bota zuten, Yucatan mendean hartuta, Plutarco Elías Callejos errepublikaren presidentetzan Álvaro Obregónen ondorengoa izatea eragozteko. Kargugabetu eta atxilotu ondoren, 1924ko urtarrilaren 3an fusilatu zuten Meridako hilerri orokorrean, 11 lagunekin batera, tartean bere anaietako 3.

Hil baino lehentxeago, bere bizitza pertsonalak kutsu erromantikoa hartu zuen, bere biografoetako batzuen arabera, Alma Reed kazetari estatubatuarrarekin harreman erromantikoa hasi eta gero. Reed Yucatango New York Timeseko korrespontsala zen.^[3] Lotura hori are nabarmenagoa izan zen Peregrina abestiaren eraginez Luis Rosado Vega poetak eta Ricardo Palmerín konpositoreak sortua. Estatubatuar kazetarian inspiratu ziren melodia famatua ekoizteko.^[4]

1927an, «Maien apostolu gorria», garaian deitu zioten bezala, Yucatango benemeritu izendatu zuen Yucatango Estatuko Kongresuak.

Erreferentziak

1. Memoria Política de México. Felipe Carrillo Puerto
2. Cámara de Diputados, XLIX Legislatura. (jueves 7 de noviembre de 1974). Ceremonia solemne conmemorando el 100 aniversario del natalicio de Felipe Carrillo Puerto. Diario de los Debates del H. Congreso de la Unión (Cámara de Diputados).
3. Michael K. Schuessler, Amparo Gómez Tepexicuapan; Tuyo Hasta que me Muera, Epistolario de Alma Reed y Felipe Carrillo Puerto (H'Pil Zutulché), marzo a diciembre de 1923, Dirección General de Publicaciones del Consejo Nacional para la Cultura y las Artes, México, 2011.
4. Alma Reed. Peregrina Edición e introducción de Michael K. Schuessler. Prólogo de Elena Poniatowska. ISBN 978-0-292-70239-4

Kanpo estekak