Flossie Wong-Staal | |
---|---|
Bizitza | |
Jaiotza | Zhongshan, 1947ko abuztuaren 27a |
Herrialdea | Ameriketako Estatu Batuak |
Bizilekua | Ameriketako Estatu Batuak |
Heriotza | La Jolla, 2020ko uztailaren 8a (72 urte) |
Heriotza modua | berezko heriotza: pneumonia |
Hezkuntza | |
Heziketa | Kaliforniako Unibertsitatea Los Angelesen Doktoretza |
Hizkuntzak | mandarin estandarra ingelesa |
Jarduerak | |
Jarduerak | biologo molekularra eta birologoa |
Enplegatzailea(k) | Kaliforniako Unibertsitatea San Diegon |
Jasotako sariak | ikusi
|
Flossie Wong-Staal, Yee Ching Wong jaiotzez, (黃以靜 Hanyu pinyin: Huáng Yǐ jìng, Guangzhou, Txina, 1947ko abuztuaren 27a - La Jolla, 2020ko uztailaren 8a)[1] txinatar-estatubatuar birologo eta biologo molekularra izan zen. Giza immunoeskasiaren birusa klonatzea eta geneen funtzioa zehaztea lortu zuen lehen zientzialaria izan zen, eta horrek, neurri handi batean, GIBa HIESaren kausa dela egiaztatzen lagundu zuen.[2] 1990 eta 2002 artean, San Diegoko Kaliforniako Unibertsitateko (UCSD) HIESaren ikerketa dibisioko presidentea izan zen. Fundatzaileetako bat izan zen eta, UCSDtik erretiratu ondoren, Immusoleko ofizial zientifikoa, iTherX Pharmaceuticals bezala berrizendatua 2007an. Orduan bere ikerketa-eremua aldatu eta C hepatitisaren aurkako sendagaietan espezializatzen hasi zen.[2][3]
Yee Ching Wong bezala Txinan 1947an jaioa, Flossie Wong-Staalek Hong Kongera emigratu zuen familiarekin, 1940ko hamarkadaren amaieran Txina kontinentalean komunismoak aurrera egin ondoren. Hong Kongen, Wong-Staal nesken ikastetxe katoliko batera joan zen, eta ikasle bikaina izan zen, batez ere zientzietako gaietan. Bere maisuek Estatu Batuetara unibertsitateko karrera bat egitera joatea gomendatu zioten eta bere familiari neskaren izena ingeles batez aldatzeko aholkatu zioten, Mendebaldean bere bizitza errazteko helburuarekin. Bere aitak Flossie izena aukeratu zuen denbora gutxi lehenago ingurua astindu zuen ekaitz batengatik.[4][5]
Hemezortzi urte bete zituenean, Wong-Staal Hong Kongetik Los Angeleseko Kaliforniako Unibertsitatera joan zen, bakteriologia ikasketak egitera. Behin titulua lortuta, biologia molekularreko doktoretza egin zuen, eta 1972an amaitu zuen. San Diegoko Kaliforniako Unibertsitatean (USCD) jarraitu zuen doktoretza osteko lanean, eta hainbat urtez egon zen bertan.[6]
Wong-Staalek UCSDn lan egin zuen 1974ra arte, National Cancer Institute-n (NCI) Robert Gallorentzat lan egiten hastea erabaki zuenean. Han, erretrobirusak aztertzen aritu zen.[5][7]
1983an, Wong-Staalek, Gallok eta NCIko bere zientzialari taldeak GIBa HIESaren eragile gisa identifikatu zuten, Luc Montagnierrekin batera. Bi urte geroago, Wong-Staalek birusa klonatu eta bere mapa genetikoa osatu zuen. Lan horri esker, GIB testak egin ahal izan ziren.[8]
1990ean, Wong-Staal buru zuen ikertzaile-talde batek Tat proteinak VIH-1 anduiaren barruan Kaposiren sarkomak eragindako lesioen barruan dauden zelulen hazkundean izango lituzkeen ondorioak aztertu zituen, HIESa duten pazienteetan oso ohikoak direnak.[9] Wong-Staalek erradioinmunoprecipitación izeneko zelula-analisi mota bat erabili zuen Kaposiren sarkomak eragindako lesioak detektatzeko Tat proteinaren kantitate desberdinak dituzten zelula-talde batean. Proba horien emaitzek erakutsi zuten VIH-1 anduiak infektatutako zelula baten barruan dagoen Tat proteina kantitateak zuzeneko korrelazioa duela paziente batek izan dezakeen sarkomak eragindako lesio kantitatearekin. Aurkikuntza horiek funtsezkoak izan ziren lesio horiek jasaten dituzten GIB/HIESa duten pazienteentzako tratamendu egokiak garatzeko.[10]
Handik gutxira, Wong-Staal NCItik UCSDra pasatu zen. Han, giza immunoeskasiaren birusarekin eta HIESarekin lotutako bere lanarekin jarraitu zuen, eta 1994an unibertsitateko HIESaren Ikerketarako Zentroko presidente aukeratu zuten.[11]
1990eko hamarkada osoan, Wong-Staalek terapia genikoa aztertu zuen, eta erribozima "aizto molekular" bat erabili zuen zelula ametan giza immunoeskasiaren birusa inhibitzeko. Garatu zuen protokoloa Estatu Batuetako gobernuaren dirua jaso zuen bigarrena izan zen.
2002an, Wong-Staal UCSDtik erretiratu zen eta irakasle emeritu bihurtu zen. Geroago, Immusolekin elkartu zen, unibertsitateko urteetan ofizial zientifiko nagusi gisa batera fundatu zuen konpainia biofarmazeutikoarekin. Wong-Staalek konpainiaren ikuspegia aldatu zuen C hepatitisari aurre egiteko sendagaietan kontzentratzeko, eta iTherX Pharmaceuticals izena eman zion. Wong-Staalek ikerketa irakasle bezala jarraitu zuen UCSDko Medikuntza karreran.[12]
2020ko uztailaren 8an hil zen, hirurogeita hamabi urte zituela, La Jollako Jacobs zentro medikoan, pneumonia baten ondorioz.[1]