Gazako Zerrenda husteko Israelen aginduak (2023)
| Gazako Zerrenda husteko Israelen aginduak | ||
|---|---|---|
| ||
| Mota | populazio transferentzia ebakuazio | |
| Honen parte da | evacuations during the Israel–Hamas war (en)  eta Genozidioa Gazan | |
| Denbora-tarte | 2023ko urriaren 13a - | |
| Data | 2023ko urria | |
| Kokaleku | Gazako lur zerrenda | |
| Herrialdea | Palestina | |
| Partehartzaile kopuru | 1.100.000 | |
| Kronologia | ||
| Attacks on Palestinians evacuating Gaza City (en) | ||
Gazako Zerrenda husteko Israelen aginduak 2023-2024ko Gazako inbasioko Israelen gerra estrategia bat izan zen, bonbardatzekoa zen leku bakoitzeko pertsonei ustez denbora emateko eta lekuz aldatzeko. Israelgo agintari militarrek Gazaren mapa 620 barrutitan zatitu zuten, leku bakoitza identifikatzeko. Gerraren logikan, Israelgo gobernuak inbasioari itxura etikoagoa eman nahi izan zion bere ekintza militarrari.
Enfrentamenduen hasieran, 2023ko urrian, Israelgo Armadak hegoalderantz ebakuatzeko agindu zien Besor ibaiaren iparraldeko komunitate guztiei, Gaza hiria barne. Aginduak Gazako Zerrenda iparraldeko ehunka mila biztanle hegoaldera eramatea eragin zuen.[1][2] Israelek urriaren hondarrean agindua milioi bat palestinarri baino gehiagori eragiten zien.[3] Israeldar aginduen aldakortasunak eta eraginkortasun ezak eragin zuen praktikan palestinarrentzat toki segururik ez egotea.
Gatazka kronikoek markatutako lurraldea da Gaza; Israelgo gobernuaren aginduak berriz ere desolazioa zabaldu zuen. Agindua Hamasek Gazatik Al-Aqsako Uholde Operazioa egin eta astebetera hasi zen.
Lehen aginduak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]NBEk adierazi zuen Israelgo Armada egoiliarrak lurralde osoaren tamainaren hereneko eremura bultzatzen ari zela. Israelek 24 orduko epean ebakuatzeko eskatu zien Gazako iparraldeko 1,1 milioi biztanleei, eta NBEk "ondorio humanitario suntsitzailerik gabe ezinezkoa" zela gaitzetsi zuen. Abenduaren 1etik aurrera, Gazako Zerrenda osoan, Israel ebakuazio-aginduak ematen hasi zen, lurraldea 620 eremutan banatuz.[4]
Paula Gaviria Betancur NBEko barne desplazatuen giza eskubideei buruzko kontalari bereziak nahitaezko ebakuazioaren agindua gizateriaren aurkako krimentzat eta nazioarteko zuzenbide humanitarioaren urraketatzat gaitzetsi zuen.[5] Ebakuazioaren ondoriozko nahitaezko migrazioa krisi humanitario zabalago baten parte izan zen. 75 urtean palestinarrek egin duten desplazamendurik handiena izan da hau.[6]
Bonbardaketa ohartarazpenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Urriaren 17an zabaldu zenez, Israelek isiltasun informatiboa inposatu zuen: kazetariei debekatua zien zerrendan sartzea, eta zenbait telekomunikazio dorreri eraso zien.[7] Telekomunikazio azpiegituraren suntsipenak eta elektrizitatearen mozketak eraso aginduen ohartarazpenei eragin zien.[8]
Erasopeko eremua Interneten jartzen zen eskueran, baina palestinar ugarik ez zuten Internetik edo elektrizitaterik. Bestetan, israeldarrek foiletoak jaurtitzen zituzten airetik hustu beharreko eta bonbardatzekoa zen eremuaz ohartarazteko, baina foiletoetako informazioa eta Internetekoa ez zetorren beti bat, palestinarren artean nahasmena zabalduz.[8]
Eskalada militarra hasi eta hamar hilabetera, abuztuan, Gazako palestinarrak etengabe aritu behar izan ziren lekualdatzen Israelek Gazari egindako gerraren ondorioz. Zerrenda osoa “eremu babestuen” mataza bat bilakatu zen, familiak babes bila etengabe mugitzera behartzen zituena. Haatik, eremu hori ez ziren seguruak eta bonbardatuak izan izan ziren.[9]
Gazako inbasioa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Israelek Gazako Zerrenda inbaditzearen prozesua urriaren 27an hasi zen. 2023ko azaroaren 4an, 800.000 eta 1.000.000 pertsona artean Gazako Zerrendaren hegoaldera lekualdatu ziren, eta 350.000 eta 400.000 artean gelditu ziren iparraldean.[10] Abenduaren 1ean, lurraldeko biztanleriaren % 80 Zerrendaren hegoaldean zegoen.[11] Hamasek zibilei agindu zien iparraldea ez husteko; hainbat txostenen arabera, Hamasek fisikoki galarazi zien Gazako biztanleei hegoalderantz ihes egitea.[12]
Hainbat txostenek ere adierazi zuten Israelek palestinarrei eraso ziela ebakuazio prozesuan, eta Gazako Zerrendaren hegoaldean eraso eta bonbardaketak egin zizkiela.[13] Ebakuatuek Israelek antolatutako ebakuazio-korridoreak ziurgabetzat jo zituzten, eta izututa zeuden israeldarren erasoengatik eta bide osoan ikusten zituzten gorpuengatik.[14]
Iparraldetik ihesi
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ebakuazio aginduaren iragarpenaren ondorengo lehen bi egunetan, ehunka mila pertsonak ihes egin zuten Deir al-Balahko gobernaziora.[15] Hasiera batean, Israelek sei orduko epea eman zuen pertsonak ebakuatzeko, eta presioa egin zien egoiliarrei hegoalderantz ihes egin zezaten. Une hartan nazioarteko ahaleginak egin ziren zibilentzako korridore humanitario bat irekitzeko; azaroaren hasieran, Israelek egunean lau orduko korridore humanitarioaren irekiera iragarri zuen.[16]
Azaroaren 10ean, Gazako iparraldean zeuden pertsonen kopuruaren kalkuluak ehunka mila eta gutxienez 900.000 artean inguru ziren.[17] Geratu zirenek ez zuten urik, elikagairik edo elektrizitaterik. UNICEFek ikusi zuen milaka haur zeudela Gazako iparraldean, eta haien bizitzak "hari batetik zintzilik" zeudela.[18]
Zibilek oinez edo astoek tiratutako gurdietan ihes egin zuten. Tanke israeldarren ondotik pasatzean, zibilek bandera zuriak zeramatzaten, baina batzuek esan zuten soldadu israeldarrek tiro egiten zietela eta gorpuak pasatzen zirela errepidean zehar.[19] Ebakuatuek jakinarazi zuten Israelgo kontrol postuetatik igaro behar izan zutela, eta han soldaduek palestinarrei aurpegiko azterketa sistema baten bidez pasa arazi egiten zien postuetatik pasa aurretik. Ondorioz, batez ere gizonezko asko atxilotuak izan ziren.[20] Azaroaren 12an, CARE Internationalek zera adierazi zuen: "Hegoalderako bidaia oso arriskutsua eta gogorra da. Irtetea lortu zuten askok sufrimendu izugarria bizi izan dute eta horren lekuko izan dira ".
2024ko urtarrilaren 4an, Israelek Saladinoko errepidea korridore humanitario gisa itxi eta al-Rashid kalera eramango zuela iragarri zuen. Urtarrilaren 29an, Gazako kostaldeko bizilagunak ebakuatzeko agindua eman zuen Armadak.[21] Harrezkero, Israelen armadak maiz egin ditu eremuak edo barrutiak husteko ohartarazpenak toki horiek bonbardatu aurretik. Rafah herriko maiatz-ekaineko israeldar ofentsibaren ondotik, hamar milaka palestinarrek Al-Mawasiko itsasertzera ihes egin zuten babes bila. Eremu gainjendeztatu hori Israelek seguru izendaturik egon arren, uztailean eraso gogor bat egin zion, sarraskia eraginez, eta beste zenbait alditan ere erasotua izan da.[22]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ https://web.archive.org/web/20231105163834/https://www.jpost.com/breaking-news/article-768075
- ↑ https://web.archive.org/web/20231128042640/https://www.npr.org/2023/11/16/1213400196/israeli-military-gaza-updates-evacuations
- ↑ https://www.berria.eus/mundua/israelek-rafahtik-milioi-bat-palestinar-baino-gehiago-ebakuatzeko-agindu-du_2120502_102.html
- ↑ https://web.archive.org/web/20231205010557/https://www.ft.com/content/42bbe534-8a0d-4ba8-9cc6-f84936d87196
- ↑ https://web.archive.org/web/20231014175126/https://www.ohchr.org/en/press-releases/2023/10/israel-must-rescind-evacuation-order-northern-gaza-and-comply-international
- ↑ https://web.archive.org/web/20231202101646/http://www.aljazeera.com/features/2023/12/2/we-will-never-forget-reliving-the-pain-of-the-nakba-amid-israels-war#:~:text=Ariel%20Kallner%2C%20a%20member%20of,anyone%20who%20dares%20to%20join!”
- ↑ https://www.berria.eus/mundua/gazan-pairatuz-eutsi_1343556_102.html
- ↑ a b (Ingelesez) AJLabs. «Israel-Gaza war in maps and charts: Live tracker» Al Jazeera (Noiz kontsultatua: 2024-07-07).
- ↑ (Ingelesez) Siddiqui, Usaid. «Israel war on Gaza updates: Attacks continue on eve of talks in Qatar» Al Jazeera (Noiz kontsultatua: 2024-08-15).
- ↑ https://web.archive.org/web/20231104060206/https://www.theguardian.com/world/live/2023/nov/04/israel-hamas-war-live-blinken-set-to-meet-with-middle-east-foreign-ministers-in-jordan-airstrike-on-gaza-ambulance-kills-15
- ↑ https://www.ft.com/content/c0baa718-e1a6-4e1e-a198-cda9a252b3ac?accessToken=zwAGC36F1bEYkdPAuqcY4aZOHtOhmM2polKzrA.MEMCIALfyIWqrFJeQ19r36jM7_eojStvmQRrVR7a1O8Q7qkdAh9a0-JbYhTg5ZoMpML00yTh6WYr53Eeg4c-vSUeoL6Z&sharetype=gift&token=4478dfad-836a-43c4-8d81-43866b7ecba8
- ↑ https://web.archive.org/web/20231102121006/https://www.wsj.com/livecoverage/israel-hamas-war-gaza-strip/card/hamas-tells-civilians-not-to-evacuate-to-the-south-T9TX4p5KHl930OHJDyfp
- ↑ https://web.archive.org/web/20231014071712/https://www.nbcnews.com/news/world/live-blog/israel-hamas-war-live-updates-rcna120252
- ↑ https://web.archive.org/web/20231118145254/https://www.reuters.com/world/middle-east/us-palestinian-evacuees-recount-horror-movie-leaving-gaza-2023-11-06/
- ↑ https://web.archive.org/web/20231015125946/https://www.washingtonpost.com/world/2023/10/14/gaza-evacuation-israel-hamas-war/
- ↑ https://web.archive.org/web/20231109042422/https://www.timesofisrael.com/thousands-of-gazans-use-humanitarian-corridor-to-move-south-as-idf-presses-offensive/
- ↑ https://web.archive.org/web/20231111035850/https://www.ft.com/content/8b8b2358-0371-4ac4-8e5c-28759873f7b0?shareType=nongift
- ↑ https://web.archive.org/web/20231118165124/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2023/11/11/israel-hamas-war-live-pleas-for-help-as-israel-bombards-gaza-hospitals?update=2478291
- ↑ https://web.archive.org/web/20231108194043/https://apnews.com/article/civilians-fleeing-gaza-combat-israel-ground-operation-656545c0bd132d5dc2b6d108687ff13e
- ↑ https://web.archive.org/web/20231111035113/https://www.nytimes.com/2023/11/08/world/middleeast/israel-hamas-gaza-evacuation.html?smid=nytcore-ios-share&referringSource=articleShare
- ↑ https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2024/1/29/israels-war-on-gaza-live-us-vows-to-respond-to-killing-of-troops?update=2657399
- ↑ (Ingelesez) McKernan, Bethan. (2024-09-10). «Khan Younis safe zone: Israel launches deadly strike on al-Mawasi, Gaza officials say» The Guardian ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2024-09-10).