Hiltzerik-ez

Hiltzerik-ez logoa.

Hiltzerik-ez (ingelesez nonkilling) terminoak hilketa-eza, edo erailtzeko mehatxurik ez egotea, edota hilketarako baldintza gidatzailerik ez egotea esan nahi du.[1] Nahiz eta mundu akademikoan terminoaren erabilpenak gizakien erailketari erreferentzia egiten dion gehienetan, animalien eta bestelako izakien erailketari ere erreferentzia egin diezaioke.[2] Hori ere litzateke etika budistak egindako erabilpen tradizional, Pancasila-ren lehendabiziko prezeptuan erabiltzen dena,[3] eta antzeko terminoetan erabili izan da mundu osoko tradizio espiritualetan.[4] Azpimarratzekoa da nonkilling Bakearen Nobel saridunen 8. topaketan adostutako Bortizkeriarik gabeko Mundu baten aldeko Itunean ere jasotzen dela.[5]

Zergatiak aztertzerako orduan, hiltzerik-ez terminoan zenbait kontzeptu batzen dira: bakea (gerra eta gerrarako baldintza eza), indarkeria eza (psikologikoa, fisikoa eta estrukturala) eta "ahimsa" (pentsamendu, hitza edo egitateen bidez minik ez egitea).[6] Aurreko horiek alde batera utzi gabe, hiltzerik-ez terminoak hurbilketa desberdina ematen digu, bere helburuak neurtu daitezkeelarik eta hura egiteak amaiera irekia duelarik. Indarkeria-eza eta Bakea kontzeptuen erabilpena, pasibitatea eta hilketara garamatzaten ideia abstraktuen bidez eraikitzen den argumentazioa suposatzen duen bitartean,[7] hiltzerik-ez zenbatua izan daiteke, eta baita arrazoia zehatzei lotu, osasun publikoaren ikuspegitik (prebentzioa, intenbentzioa eta trauma-osteko eraldaketa, hilketaren erradikazio progresiborako bidean). [8]

Bestalde, Hiltzerik-ez-ek ez du ezartzen ibilbide zehatzik hilketarik gabeko gizartea lortzeko, beste ideologia eta tradizio espiritualek egiten duten bezala, bizitza kentzearen muga babesten dutenak. Amaiera irekiko hurbilketa gisa, gizakion sormena eta aldagarritasunari so egiten dio, hezkuntza, ikerketa, gizarte ekintza eta politiken diseinuan etengabeko azterketa sustatzen duelarik, eta horrela, hezkuntza alternatibak, alternatiba zientifikoak, instituzionalak, politikoak eta ekonomikoak garatuko dira. Hiltzerik-ez-ek gizarte gai zabalagoetara heltzen da, nahiz eta ildo zehatza izan.[9]

Eraso psikologikoa, eraso fisikoa eta torturari dagokienez, horiek beldurtzera zuzenduak daudenean, bizitzarekiko mehatxu nabaria edo ez hain nabaria izanik, hiltzerik-ez-ek zergati psikosozialak alde batera uzten ditu.[10]

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Glenn D. Paige, Nonkilling Global Political Science. Center for Global Nonkilling, 2002; tercera edición 2009, página 1.[1]
  2. ↑ V. K. Kool y Rita Agrawal, "The Psychology of Nonkilling", in Toward a Nonkilling Paradigm, editado por Joám Evans Pim. Honolulu: Center for Global Nonkilling, 2009 [2].
  3. ↑ Stewart McFarlane in Peter Harvey, ed., Buddhism. Continuum, 2001, page 187. Buddhist Scriptures in Pali language have explicit reference to nonviolence and nonkilling: monks should not only themselves abstain from killing but should also refrain from encouraging other people to kill themselves (Vinayapitaka III: .71-74)
  4. ↑ Véase http://en.wikiversity.org/wiki/School:Nonkilling_studies#Program_on_Nonkilling_Spiritual_Traditions
  5. ↑ 8th World Summit of Nobel Peace Laureates, Charter for a World without Violence. Roma, 15 de diciembre de 2007.[3]: "To address all forms of violence we encourage scientific research in the fields of human interaction and dialogue and we invite participation from the academic, scientific and religious communities to aid us in the transition to nonviolent, and nonkilling societies".
  6. ↑ "Nonkilling Global Society", in Peace Building, editado por Ada Aharoni, in Encylopedia of Life Support Systems (EOLSS), Desarrollada bajo los auspicios de la UNESCO, 2005, Eolss Publishers, Oxford [4].
  7. ↑ Antonino Drago, "Nonkilling Science", in Toward a Nonkilling Paradigm, editado por Joám Evans Pim. Honolulu: Center for Global Nonkilling, 2009 [5].
  8. ↑ World Report on Violence and Health, 2002. Geneva: World Health Organization [6].
  9. ↑ Glenn D. Paige, Nonkilling Global Political Science. Center for Global Nonkilling, 2002; tercera edición 2009.[7]
  10. ↑ "Nonkilling Global Society", in Peace Building, edited by Ada Aharoni, in Encylopedia of Life Support Systems (EOLSS), Desarrollada bajo los auspicios de la UNESCO, 2005, Eolss Publishers, Oxford [8].

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]