Ipse dixit ( latinez "berak esan zuen") frogarik gabeko baieztapena edo iritziaren adierazpen dogmatiko bat da. [1] Autoritate batek baieztatu duena egiatzat jotzea.
Proposamen bat ""horrelakoa da, den bezalakoa da, berak esan duelako" esanez defendatzeko falaziak desitxuratu egiten du argumentua, eta autoritate baten aipuarekin frogatutzat ematen du: auzi-jartzaileak aitortzen du gai bat berez den bezalako dela, eta kontua ezin dela aldatu, kontuak ez duela bueltarik.[2]
Askotan esapidearen bigarren hitza, dixit, besterik ez da erabiltzen. Esate baterako, horrelako esapide batean, testuinguru jakin batean: "zuzendariak dixit". Horrelako esaldia, modu ironikoan erabiliko da, ziur aski, ("zuzendariak esan duelako" eta kitto!; horrela da eta ez dago eztabaidatzerik).
Adierazpenaren latinezko jatorrizko forma Marcus Tullius Zizeron (K.a. 106–43) hizlari eta filosofo erromarrarengandik dator De Natura Deorum ( Jainkoen izaeraz) ikerlan teologikoetan eta greziar esamoldearen itzulpena da (esanahi berdinarekin). autòs épha ( αὐτὸς ἔφα ), Pitagorasen dizipuluek arrazoi edo frogetara jo beharrean maisuaren adierazpenetara jotzeko egindako autoritatearen argudioa gehegikeriaz erabiltzen omen zuten. [3]
XVII. mendearen hasiera baino lehen, jakintsuekipse dixit terminoa aplikatzen zuten beren gaiaren argudioak justifikatzeko, argumentuak lehenago Aristoteles (K.a. 384-322) antzinako greziar filosofoak erabili bazituen. [4]
XVIII.mendearen amaieran, Jeremy Benthamek ipse dixit terminoa ipse-dixitism esamoldera egokitu zuen. [5] Bentham-ek asmatu zuen terminoa argudio politiko ez- utilitarista guztiei aplikatzeko. [6]
Lokuzioa mendebaldeko hiztegi juridikoan arrunt bilakatu da. Esaterako:
1997an, Estatu Batuetako Auzitegi Gorenak "aditu baten ipse dixitaren bidez soilik dauden datuekin konektatzen den iritzi frogaren arazoa" onartu zuen. [7] Era berean, Texasko Auzitegi Gorenak "erreklamazio bat ez da eutsiko edo eroriko lekuko kredentzial baten ipse dixit hutsean ". [8]
↑VanderMey, Randall et al. (2011). Comp, p. 183; excerpt: "Bare assertion. The most basic way to distort an issue is to deny that it exists. This fallacy claims, 'That's just how it is.' "
↑Poliziano, Angelo. (2010). Angelo Poliziano's Lamia: Text, Translation, and Introductory Studies, p. 26; excerpt, "In Cicero's De natura deorum, as well as in other sources, the phrase “Ipse dixit” pointed to the notion that Pythagoras's disciples would use that short phrase as justification for adopting a position: if the master had said it, it was enough for them and there was no need to argue further."
↑Burton, George Ward. (1909). Burton's book on California and its sunlit skies of glory, p. 27; excerpt, "But by the time of Bacon, students had fallen into the habit of accepting Aristotle as an infallible guide, and when a dispute arose the appeal was not to fact, but to Aristotle's theory, and the phrase, Ipse dixit, ended all dispute."
↑Bentham, Jeremy. (1834). Deontology; or, The science of morality, Vol. 1, p. 323; excerpt, "ipsedixitism ... comes down to us from an antique and high authority, —-it is the principle recognised (so Cicero informs us) by the disciples of Pythagoras. Ipse {he, the master, Pythagoras), ipse dixit, — he has said it; the master has said that it is so; therefore, say the disciples of the illustrious sage, therefore so it is."
↑Bentham, Jeremy. (1838). Works of Jeremy Bentham, p. 192; excerpt, "... it is not a mere ipse dixit that will warrant us to give credit for utility to institutions, in which not the least trace of utility is discernible."