Itziar

Artikulu hau Debako auzoari buruzkoa da; izena gaitzat duena beste hau da: «Itziar (izena)»

Itziar
Euskal Herria
Kokapena
Herrialdea	Gipuzkoa
Udalerria	Deba
Geografia
Koordenatuak	43°16′34″N 2°19′48″W / 43.276°N 2.33°W / 43.276; -2.33
Garaiera	275 m
Demografia
Biztanleria	823 (2023)

Itziar Debako (Gipuzkoa) udalerriko auzoa da, Andutz mendiaren ondoan dagoena. Debatik 6 kilometrora dago kokatuta herrigunea.

Geografia

Herri-gunean bertan honoko kaleak daude:

• Alondegi.
• Galtzada.
• Prozesio.
• Erronda.
• Goiko kalea.
• Mutxiarte.

Historia

Itxaspe auzoa Itziartik ikusita

Gipuzkoako herri zaharrenetakoa da Itziar. Historia aurreko aztarnategi guztiz garrantzitsuak aurkitu dira bertan (Urtiagako lezea). Tritium Tuboricum erromatarren garaiko herria omen zen, barduliarren eta karistiarren arteko mugan.

1294. urtean, Antso IV.a Gaztelako erregearen garaian, Monreal izeneko hiri bat eraiki zen Itziarko lurretan. XIV. mendean, 1343. urtean, Itziarko hiria arrantza portutik urrunegi eta nekazaritzarako garaiegi zegoela eta, hiria Deba ibai ertzera aldatzeko erregutu zioten bertako biztanleek Gaztelako erregeari eta Debako auzo izan zen Itziar aurrerantzean.

Udalerri egiteko asmoak agertu dituzte oraintsu, Itziarko zenbait biztanlek eta taldek, Itziar Herria Sortzen plataformaren bidez.

2014ko urriaren 30ean jakin zenez, «Debako udalbatzak Itziarko auzo udala eratzea onartu du. Ados zaude?» galdera egingo zuten azaroaren 30ean, Itziarko auzo udala osatuko zuen eremuan (Gipuzkoa). Ekinbidea onartu zuen Debako Udalak, ekaineko erabakia berresteko asmoz^[1].

Azaroaren 30ean, Itziarko bizilagunek auzo udal izan nahi zuten bozkatu zuten. Debako landa guneetako 500 inguru pertsonek ere iritzia emango zuten horren inguruan. Ereñozuren ondoren, Itziar Gipuzkoako bigarren auzo udala izan zitekeen^[2]. Azkenik, %96 inguruk Itziar auzo udal izatearen alde egin zuten eta %72ko parte hartzea izan zen^[3].

Demografia

Itziarko biztanleria

Hizkuntza

Hizkuntza nagusia euskara da, gipuzkera; euskaldunak % 90 dira.

Ondarea

Aipagarria da XVI. mendeko Andre Dona Mariaren eliza platereskoa (Itziarko Andre Mariaren santutegia). Itziarko santutegia erdigunean dago kokatuta, Herriko Plazan bertan. Itziarko Ama Birjinaren eguna, Koprai eguna, abuztuaren lehenengo igandean ospatzen da.

Elizaren ondoan, itsasoari begira, Jorge Oteiza eskultorearen "Amatasuna" izeneko eskultura dago. Altzairuzko eskultura hau 2001. urtekoa da eta haurdun dagoen emakume baten itxura du.

Herri txikia izan arren, festa-giro politaren jabe da Itziar eta jende andana hurbiltzen da urtero.

Itziartar ezagunak

• Victor Zabala, Arteondo (1886-????), harri-jasotzailea.
• Angel Albizu, Soarte (????-????), harri-jasotzailea.
• Jose Manuel Agirre, Endañeta (1943-), harri-jasotzailea.
• Joseba Zulaika (1948-), antropologoa, idazlea eta ikertzailea.
• Ibon Aranberri (1969-), artista kontzeptuala.
• Aitor Osa (1973-), txirrindulari profesionala.

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

1. «Itziarren auzo udala eratzeari buruzko galdera egingo dute azaroaren 30ean», Berria, 2014-10-31
2. «Itziarko bizilagunek auzo udal izan nahi duten adieraziko dute gaur», EiTB, 2014-11-30
3. «Boto-emaileen %96 inguru Itziar auzo udal izatearen alde, %72ko parte hartzearekin», Berria, 2014-12-01

Kanpo estekak

• Itziar Herria Sortzen-en web-gunea
• Itziarri buruzko webgune ez ofiziala (Gaztelaniaz)

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa