Jalamah

Jalamah
herrixka
Administrazioa
Estatu burujabe Palestina
Mendeko lurraldeZisjordania
Palestina Estatuko lurralde-antolaketaJeningo Gobernazioa
Geografia
Koordenatuak32°30′31″N 35°18′48″E / 32.5087°N 35.3134°E / 32.5087; 35.3134
Map
Altuera120 m
Demografia

Jalamah (arabieraz: جلمه‎:) edo Jalameh Palestinako herrixka bat da Zisjordanian dagoena, Jeninetik 5 km-ra. Palestinako Estatistika Bulego Nagusiaren arabera, hiriak 2.304 biztanle zituen 2006. urtean eta 2.268 2017an.

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jiliimna zela iradoki da, Tutmosis III.ak konkistatutako tokietako bat.[1]

Bizantziar aroko zeramikak aurkitu dira bertan.[2]

Otomandar Aroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jalamah, Palestinako gainerako lur eremuak bezala, Otomandar Inperioaren parte izatera pasa zen 1517an. XVI. eta XVII. mendeetan, Turabay dinastiaren Emiratoaren parte izan zen (1517-1683), Jezreelgo harana, Haifa, Jenin, Beit She'an bailara, Jabal Nabluseko iparraldea, Bilad al-Ruha/Ramot Menashe eta Xarongo lautadaren iparraldea bezala.[3][4]

1596ko erroldan, Jalama belaza agertzen zen, Sararen nahiyan, Lajjunen liwan eta 16 etxebizitza zituen, guztiak musulmanak. Nekazaritza-produktuen gaineko zerga-tasa finkoa ordaintzen zuten, % 25a. Guztira, 8.000 akçe.[5]

1838an, Jeningo barrutiaren herrixka bezala agertu zen.[6][7]

1870ean, Victor Guérin-ek herrixka nabaritu zuen mendi batean, zisternak eta siloak zituela. Herrixkak 200 biztanle izango zituela estimatu zuen, eta kubbeh bat ere antzeman zuen, santu bati eskeinia.[8]

1870/1871n (1288 AH), otomandar errolda batek Shafa al-Qiblyren nahiyaren azpibarrutian zerrendatu zuen.

1882an, Palestinako Estatistika Bulegoaren Mendebaldeko Palestinari buruzko inkestak (SWP) honela deskribatu zuen Jelameh: "Jabbul-en antza du. Lautadan dago, landu daitekeen lurrez inguratuta, eta zisternekin hornitzen da. Kubbeh bat du iparraldean".[9]

Britainiar Mandatuaren aroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1922ko erroldan, Palestinako Britaniar Mandatuak egina,, Jalamehek 261 biztanle zituen; 253 musulman eta 8 kristau, kristau guztiak ortodoxoak.[10][11] 1931ko erroldan populazioak gora egin zuen, 304ra; 300 musulman eta 4 kristau, guztira 68 etxe.[12]

1944/5eko estatistiketan, Jalamak 460 biztanle zituen, guztiak musulmanak, eta 5.827 dunam.[13] 86 dunam landa eremu gisa erabiltzen ziren, 4.777 zerealetarako, eta 15 dunam eraikitzeko (hirikoak).[13][13]

Jordaniarren aroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1948ko Arabiar-israeldar Gerraren ondoren, eta 1949ko Armistizio Akordioen ondoren, Jalamah Jordaniako aginpean sartu zen.

1961eko erroldaren arabera, 784 biztanle ziren.[14]

1967tik aurrera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sei Eguneko Gerraz geroztik, 1967an, Israelgo okupaziopean egon da Jalamah.

2022ko irailaren 14an, bi palestinar eta soldadu israeldar bat hil ziren Israelgo kontrol militarreko postu batean, Zisjordaniaren mugan.[15]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Conder, 1876, p. 147
  2. ↑ Dauphin, 1988, p. 744
  3. ↑ (Ingelesez) al-Bakhīt, Muḥammad ʻAdnān; al-Ḥamūd, Nūfān Rajā. «Daftar mufaṣṣal nāḥiyat Marj Banī ʻĀmir wa-tawābiʻihā wa-lawāḥiqihā allatī kānat fī taṣarruf al-Amīr Ṭarah Bāy sanat 945 ah» www.worldcat.org (Jordanian University): 1-35..
  4. ↑ Marom, Roy; Marom, Tepper; Adams, Matthew, J. «Lajjun: Forgotten Provincial Capital in Ottoman Palestine» Levant  doi:10.1080/00758914.2023.2202484..
  5. ↑ Hütteroth and Abdulfattah, 1977, p. 161
  6. ↑ Robinson and Smith, 1841, vol 3, 2nd app.
  7. ↑ Robinson and Smith, 1841, vol 3, pp. 161,167
  8. ↑ Guérin, 1874, pp. 326 - 327
  9. ↑ Conder and Kitchener, 1882, SWP II, p. 84
  10. ↑ Barron, 1923, Table IX, Sub-district of Jenin, p. 29
  11. ↑ Barron, 1923, Table XV, p. 47
  12. ↑ Mills, 1932, p. 68
  13. ↑ a b c Government of Palestine, Department of Statistics.
  14. ↑ Government of Jordan, Department of Statistics, 1964, p. 25
  15. ↑ «Two Palestinians, one Israeli soldier killed in Jenin shoot-out» Al Jazeera 14 September 2022.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]