Jesusa Rodríguez

 

Jesusa Rodríguez

(2013)
member of the Senate of Mexico (en) Itzuli

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakLaura María de Jesús Rodríguez Ramírez
JaiotzaMexiko Hiria, 1955 (68/69 urte)
Herrialdea Mexiko
BizilekuaMexiko Hiria
Familia
Ezkontidea(k)Liliana Felipe
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakpoeta, antzerki aktorea, performancelaria, idazlea, enpresaburua, politikaria eta film-zuzendaria
Jasotako sariak
IMDB: nm1182307 Twitter: debatefeminista Musicbrainz: 4858b97d-b167-4f65-9e0a-274b7c4b5103 Edit the value on Wikidata

Laura Maria de Jesus Rodriguez Ramirez (Mexiko Hiria, 1955eko azaroaren 3a), Jesusa Rodriguez izenez ezaguna, mexikar aktibista, antzerki zuzendaria, aktorea, performance artista, irakaslea eta funtzionarioa da, Morena alderdiko kidea.[1] Errepublikako senatari lanetan aritu zen 2018tik 2021era, Olga Sanchez Corderoren ordezko gisa.

Bizitza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen ikasketak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1971tik eta 1973ra Antzerkiaren Unibertsitate Zentroan ikasi zuen.[2]Julio Castillo zuzendariaren ikaslea izan zen, eta haren lanak markatu zuen bere ibilbidea.[2]

Txikitan, "autista" nintzela esan zidaten. "Artista" ulertu nuen, eta horregatik eskaini nion nire bizitza lanbide honi. Jesusa Rodríguez, Taylor eta Costantinon: ''Holy terrors: latin american women perform'', 2003[3].

Grupo Sombras Blancas

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Julio Castillok zuzendutako Sombras Blancas taldeko kide izan zen, eta talde horrekin hainbat lan muntatzeko aukera izan zuen, hala nola Arde Pinocho eta Vacío (1980).[2] Arde Pinotxoren eta Eugène Ionescoren Qué formidable burdel-en eszenografiak egin zituen, horiek ere Castillok zuzenduta.[3]

Liliana Felipe

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1979an, Liliana Felipe abeslari eta aktore argentinarra ezagutu zuen. Biek "El Fracaso" kabareta muntatu zuten, Coyoacango Conchita plazan.[4]1980an, Salvador Novo poeta eta antzerkigileak sortutako Teatro de la Capilla Antzoki zaharra alokatu zuten. Hura birmoldatzeko, El Habito izeneko taberna-antzoki bat irekitzea erabaki zuten, antzokia berreraikitzen lagunduko zuen dirua sor zezan; antzerki esperimentaleko laborategi bat eta performanceen gune alternatibo bat bihurtu zen, hamabost urtez Mexikoko eszenaren erreferente izan zena.[5]Han, ospe handiko artistak igon ziren oholtzara, hala nola Las Hermanas Águila, Enrique Alonso “Cachirulo” eta Chavela Vargas abeslaria.[4]

El Hábito

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

El Habito antzoki tabernan 300 ikuskizun baino gehiago eskaini, idatzi eta zuzendu zituen hamalau urtean (1990-2004).[3]

Ekintza politikoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1994an, Konbentzio Nazional Demokratikoan, mugimendu zapatistak deitutakoan, berak zuzendutako fartsa politikoko ikuskizunetan babestu zuen, El Habito tabernan, "Los Supermachos 94" bezala. Cuauhtémoc Cárdenas Solórzanoren presidentetzarako hautagaitzaren aldeko sutsua ere izan zen. Andres Manuel Lopez Obradorren aurkako erronkatik, publikoki lan egin zuen presidentetzarako hiru kanpainetan, eta harentzat egin zuen zeremonia-maistra lana.[6] 2006an, Mexikoko presidentetzarako hauteskundeetatik aurrera —ustezko iruzur batengatik eskandalua sartu zuten—, Rodriguezek eta Liliana Felipek Erresistentzia Zibil Baketsuaren Mugimendua bultzatu zuten.[4]2009an, Charles Darwin zientzialari ateoa antzeztu zuen Diálogos entre Darwin y Dios lanean (Cecut Multimedia).[6] Mexikoko aldizkari feministarik garrantzitsuenean ere, Debate Feministan, parte hartu zuen Rodriguezek.[7]

2018an Zokaloaren zeremonia antolatu zuen, eta bertan Andres Manuel Lopez Obradorrek herri indigenen eta afrikarren "aginte makila" jaso zuen.[8]

Irakasle

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Guanajuatoko Unibertsitateko irakaslea da, antzerkia irakasten du eta erresistentzia herrikoi eta baketsu ikastaroak ematen ditu.[6]

Lanak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • 1980: ¿Cómo va la noche, Macbeth? William Shakespeareren egokitzapena
  • 1983: Trece señoritas, Frida Kahloren paperean.
  • 1983: Donna Giovanni, Mozart eta Da Ponteren egokitzapena.
  • 1986: Atracciones Fénix Mozarten zenbait operatatik . Vienan (Austria) estreinatu zen
  • 1988: El concilio de amor, Óskar Panizzarena.
  • 1987: Donna Giovanni
  • 1989: Yourcenar o cada quien su Marguerite
  • 1989: Crimen
  • 1991: Ensalada León Felipe (bideoa)
  • 1992: Cabaret prehispánico: cielo de abajo (bideoa)
  • 1993: Coatlicue
  • 1995: Sor Juana en Almoloya, Sor Juana Inés de la Cruzen paperean
  • 1998: El derecho de abortar (bideoa)
  • 2000: Macbeth, de William Shakespeare.
  • 2001: La soldadera autógena (bideoa)
  • 2002: Big Mother: El Gran Desmadre
  • 2003: Trucho (bideoa)
  • 2004: Cabaret prehispánico at the Guggenheim
  • 2007: Primero sueño (bideoa)
  • 2011:Las cartas de Frida, Marcela Rodríguezena.
  • 2014: Apoidea, breve ópera hexagonal (opera)

Bizitza pribatua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gabriela Rodriguez Ramirez sexologoaren eta Marcela Rodriguez Ramirez konpositorearen ahizpa da.

2007ko abuztuaren 3an, Liliana Felipe bikotekidearekin ezkondu zen, 28 urtez elkarrekin bizi ondoren, eta Mexiko Hirian ezkondu ziren sexu bereko lehen lau bikoteetako bat izan zen.[9][10] 2011tik, Mexikoko San Miguel de Allende herrian (Guanajuato) bizi dira biak.[11]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ «La disidencia política: Jesusa Rodríguez y Liliana Felipe», artículo de Gastón A. Alzate en el sitio web Academia.edu. Consultado el 26 de julio de 2013.
  2. ↑ a b c «“Me defino como mi enemigo: lo peor que conozco soy yo”, dice Jesusa Rodríguez», artículo en el diario La Jornada de Oriente (Puebla y Tlaxcala) del 23 de febrero de 2000. Consultado el 26 de julio de 2013.
  3. ↑ a b c Biografía de Jesusa Rodríguez en la página 102 del ensayo Pensamiento y arte en los 90. Debates, versiones, rupturas, de Alberto Argüello Grunstein. México: Cenidiap (Centro de Investigación, Documentación e Información de Artes Plásticas) e INBA (Instituto Nacional de Bellas Artes), 2003. Este ensayo apareció originalmente en la revista Discurso Visual núm. 5. Consultado el 26 de julio del 2013.
  4. ↑ a b c «Arte y política», artículo en el suplemento «Soy» del diario Página/12 (Buenos Aires) del 26 de abril de 2009. Consultado el 26 de julio de 2013.
  5. ↑ «Libro de Teatro I», artículo de Olga Harmony en el diario La Jornada (México) del 22 de diciembre de 2011. Consultado el 26 de julio de 2013.
  6. ↑ a b c «Jesusa Rodriguez», artículo en el sitio web Performance y Activismo. Consultado el 26 de julio de 2013.
  7. ↑ «Conóceme» Jesusa Rodriguez.
  8. ↑ Ortega Sánchez, José María. (Julio de 2020). «AMLO, de presidente a tlatoani. El "show" debe continuar» Cuadernos FAES.
  9. ↑ «¡Vivan las novias! Liliana Felipe y Jesusa Rodríguez se casan en el Antiguo Palacio del Ayuntamiento», artículo de Christian Rea Tizcareño en el sitio web Notiese (México DF), del 11 de marzo de 2010. Consultado el 26 de julio de 2013.
  10. ↑ «Jesusa Rodríguez y Liliana Felipe dan “pasito adelante en la justicia”. Las actrices formalizan una relación de 28 años en el contexto del Festival de la Diversidad», artículo de Éricka Montaño Garfias en el diario La Jornada (México) del 4 de agosto de 2007. Consultado el 26 de julio de 2013.
  11. ↑ «Jesusa Rodríguez se suma a la iniciativa para rescatar la casa natal de Ignacio Ramírez “El Nigromante” (1818-1879). Se instalaría allí el archivo con la vasta obra del jurista, liberal, escritor y periodista», artículo en el diario La Jornada del 21 de febrero de 2013. Consultado el 26 de julio de 2013.

Bibliografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Costantino, Roselyn: «Visibility as strategy: Jesusa Rodríguez's body in play» (‘ikusgarritasuna estrategia gisa: Jesusa Rodriguezen gorputza jokoan’). Corpus Delecti: Performance, 2000.
  • Costantino, Roselyn: «Embodied Memory in “Las horas de Belén, a book of hours”», in Theater Journal, 53, orr. 607-632, 2001eko abendua.
  • Costantino, Roselyn, eta Diana Taylor: Holy terrors: latin american women jokoak. Durham: Duke University Press, 2003.
  • Franco, Jean: Plotting women: gender and escenation in Mexico. New York: Columbia University Press, 1989.
  • Franco, Jean: «A touch of evil: Jesusa Rodríguez’s subversive church», artikulua TDR aldizkarian, 36, orr. 48-61, 1992ko uda.
  • Fusco, Coco (arg. ): Art of the Americas. Londres/New York: Routledge: orr. 63-77, 1999.
  • Fusco, Coco: Corpus delecti: performance art in the Americas. New York: Routledge, 1999.
  • Rodríguez, Jesusa: «La Malinche: en Dios TV», artikulua Debate Feminista aldizkarian (Mexiko), 3, 2, orr. 308-311, 1991ko martxoa.
  • Rodríguez, Jesusa: «Sor Juana en Almoloya (artzain birtuala)», artikulua Debate Feminista aldizkarian (Mexiko), 12: 6, orr. 395-411, 1995eko urria.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Eztabaida Feminista: Genero eta sexualitateari buruzko sei hilean behingo aldizkari akademikoa, diziplina anitzeko ikuspegiarekin Twitterren