Lanperna

Artikulu hau animalia generoari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Lanperna (argipena)».

Lanperna
Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Animalia
Filuma	Arthropoda
Klasea	Hexanauplia
Ordena	Pedunculata
Familia	Pollicipedidae ^(en)
Generoa	Pollicipes Leach, 1817

Lanperna Pollicipes generoko animaliak dira, itsas ertzeko marearteko haitzetan atxikita bizi diren oskoldunak. Oso aintzat hartzen dira sukaldaritzan.

Ezaugarriak

Lanpernek bi larba-aldi dituzte.

• Lehenak nauplius izena du, planktona osatzen duena eta itsas-lasterrek, itsasaldiek eta olatuek alde batetik bestera daramana. Egoera aske honetan garatu eta elikatu egiten da. Egoera honek bi aste inguru irauten ditu.
• Bigarrenak ziprido izena du eta igerian egiteko egokitua dago. Egoera honetan, larbek ingurune seguru eta emankorra aukeratzen dute. Ez bada hala, larbak hil egingo dira. Ingurune egoki hau aurkitzean, ziprido larba haitzera atxikitzen da eta lanperna bihurtuko duen metamorfosia hasten.

Lanperna arruntak jarraikako sei oskol garatuko ditu, gorputza inguratu eta babesteko. Bizitza osorako haitzera itsatsia izango da, garroak erabiliz planktona harrapatzeko eta gametoa erruteko.

Ornogabe asko bezala, lanpernak hermafroditak dira eta aldizkatu egiten dute ar eta eme egoera. Lanpernen zakila luzeena da gorputzarekin erkatuta, animaliaren luzera baino 20 aldiz luzeagoa baita.

Espezieak

Lanpernak arrokari atxikiak

Lanperna hitzarekin Pollicipes generoko espezieak izendatzen dira, hala nola:

• Pollicipes cornucopia (Leach, 1824)
• Pollicipes elegans
• Pollicipes mitella (Gmelin, 1790)
• Pollicipes pollicipes (Gmelin, 1789)
• Pollicipes polymerus

Gastronomian

Sukaldaritzan, oso aintzat hartzen dira lanpernak Euskal Herrian. Hemendik kanpo, Espainiako iparraldeko kostako eskualdetan, Galizian batez ere, eta Portugalen ere guztiz gustukoa dute.

Perretxikoak

Lanperna hitza Amanita generoko perretxiko batzuk izendatzeko ere erabiltzen da:

• Lanperna txarra (Amanita pantherina DC. ex Fr.)
• Galdakao lanperna (Amanita rubescens Pers. ex Fr.)
• Lanperna ezkatazorrotza (Amanita echinocephala Vitt.)
• Lanperna irintsua (Amanita solitaria Bull. ex Fr.)
• Gilbert lanperna (Amanita gilberti Beauseigneur)
• Lanperna zuria (Amanita citrina var. alba (Gillet) G.T.)
• Lanperna ezkatahoria (Amanita aspera Fr.)
• Lanperna iluna (Amanita gr. Spissa)
• Lanperna horia (Amanita gemmata Fr.)

Kanpo estekak