Magda Olivero

Magda Olivero
(2017) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Saluzzo, 1910eko martxoaren 25a
Herrialdea	Italiako Erresuma  (1910eko martxoaren 25a -  1946ko ekainaren 18a)  Italia  (1946ko ekainaren 18a -  2014ko irailaren 8a)
Heriotza	Milan, 2014ko irailaren 8a (104 urte)
Hobiratze lekua	Milango monumentuzko hilerria
Heriotza modua	: eritasuna
Hezkuntza
Hizkuntzak	italiera
Jarduerak
Jarduerak	opera abeslaria
Lantokia(k)	Erroma
Enplegatzailea(k)	Accademia Nazionale di Santa Cecilia ^(mul)
Jasotako sariak	ikusi Italiako Errepublikako Merituaren Ordenako komendadore
Genero artistikoa	opera
Ahots mota	sopranoa
Musika instrumentua	sopranoa ahotsa

Magda Olivero, Maria Maddalena Oliveroren izen artistikoa, (Saluzzo, Italiako Erresuma, 1910eko martxoaren 25a – Milan, 2014ko irailaren 8a) italiar sopranoa izan zen, opera veristako abeslari handienetakotzat jotzen dena eta Francesco Cilearen Adriana Lecouvreurren paperean bereziki gogoratua.^[1]

Bizitza

Bere lehen irakasleen ustez, bere ahotsa eskasa zen. Hala ere, Luigi Gerussirekin ikasten jarraitu zuen. 1932an egin zuen debuta, Turingo irratian, Cattozzoren I misterio dolorosi oratorioarekin. 1941ean ezkondu eta eszenatokietatik erretiratu zen arte gero eta gehiago jardun zuen.

Hamar urte geroago itzuli zen, Francesco Cileak eskatuta, eta bere Adriana Lecouvreur operako protagonistaren papera kantatzeko.

1951tik behin betiko erretiratu zen arte, munduko opera antzokietan abestu zuen. Agertokietara itzultzean, haren ahotsak lehen baino grinatsuagoa eta adierazkorragoa zirudien, baita indartsuagoa ere. Bere paper onenen artean Adriana Lecouvreur, Iris, Fedora, La Bohème, La Fanciulla del West, La Traviata, La Wally, Madama Butterfly, Manon Lescaut, Mefistofeles, Francesca da Rimini^[2] eta Turandot (Liú bezala) nabarmendu behar dira.

Luigi Cherubiniren Medea abestu zuen Dallasen, 1967an.

1975ean, bi hamarkadatan nazioarteko izar izan ondoren eta Turinen debuta egin eta berrogeita bi urtera, Metropolitan Opera Housen egin zuen debuta, Tosca bikainarekin, eta hogei minutuko txalo zaparrada jaso zuen.

Azken emanaldiak 1981eko martxoan egin zituen, Francis Poulencen La voix humaine (Giza ahotsa) operan; aurretik, von Einemen La visita de la vieja dama abestu zuen.

Hala, mende erdiko ibilbidea burutu zuen agertoki lirikoetan.

Herri mailan musika erlijiosoa abesten jarraitu zuen eta 1980ko hamarkadan aria batzuk ere grabatu zituen. Grabazio horiek erakusten dutenez, ahotsa zahartua zuen arren, interpretazio-baliabideak eta zorroztasun teknikoak ez zituen inoiz alde batera utzi. Zorionez, opera osoen grabazioak daude, baita irriken eta eszenen grabazioak ere.

Oliveroren ahotsa aberatsa eta ederra da aldi berean, nahiz eta agian hasieran zaila den antzematen. Ez zuen beti lortzen ohiko soinu ederrak egitea, baina beti zen adierazkorra. Adierazkortasuna izan zuen beti indargune. Bere ahotsak zirrara eragiten zuen emozio bakoitza intentsitate berezi batekin harrapatzeko zuen gaitasunagatik. Oliverok, agian beste edozein abeslarik baino gehiago, testuaren esanahiaren arabera modulatu zezakeen bere ahotsaren tonua.

Maria Callasek eta Leyla Gencerrek bezala, drama eta musika osotasun uniforme batean menperatzeko berezko gaitasuna izan zuen, garai guztietako artista liriko handienetako bat bihurtuz.

Estudioko grabazio fonografiko bakarrak hauexek izan ziren: Turandot (Liù bezala, Gina Cigna italiar sopranoarekin, Cetra-rentzat, 1938), Fedora (Mario del Monaco eta Tito Gobbi italiar baritonarekin, Lamberto Gardellik zuzenduta, Decca-rentzat, 1969) eta Francesca da Rimini-ren pasarteak (Mario del Monacorekin, Nicola Rescignok zuzenduta, Deccarentzat, 1969).

Diskografia

• Giacomo Puccini, Turandot - Cigna, Olivero, Meli, Zuzendaria: Franco Ghione - Torino 1938

• Pietro Mascagni, Iris - Olivero, Puma, Neri, Zuzendaria:Angelo Questa - Torino RAI 1956

• Giacomo Puccini, Tosca - Olivero, Fernandi, Colombo, Zuzendaria: Emidio Tieri - Milano RAI 1957

• Riccardo Zandonai, Francesca da Rimini - Olivero, Del Monaco, Zuzendaria: Gianadrea Gavazzeni - Milano Teatro alla Scala 1959

• Francesco Cilea, Adriana Lecouvreur - Olivero, Corelli, Bastianini, Simionato, Zuzendaria: Mario Rossi - Napoli 1959

• Giacomo Puccini, Madama Butterfly - Olivero, Cioni, Zanasi - Zuzendaria: Nicola Rescigno Napoli 1961

• Jules Massenet, Werther - Olivero, Lazzari, Panni, Zuzendaria: Mario Rossi - Torino RAI 1963

• Pietro Mascagni, Iris - Olivero, Ottolini, Capecchi, Clabassi, Zuzendaria: Fulvio Vernizzi - Amsterdam 1963

• Arrigo Boito, Mefistofele - Siepi, Olivero, Labò, Orlandi Malaspina - Zuzendaria:Francesco Molinari Pradelli - Río de Janeiro, 1964

• Giacomo Puccini, Manon Lescaut - Olivero, Borsò, Lidonni, Foiani, Zuzendaria:Fulvio Vernizzi - Amsterdam 1964

• Giacomo Puccini, La Fanciulla del West - Olivero, Limarilli, Puglisi, Zuzendaria: Arturo Basile - Trieste 1965

• Francesco Cilea, Adriana Lecouvreur - Olivero, Oncina, Rota, Basiola, Zuzendaria: De Fabritiis - Milano RAI 1965

• Giacomo Puccini, La Fanciulla del West - Olivero, Barioni, Guelfi, Zuzendaria: Oliviero de Fabritiis - Venezia La Fenice 1967

• Luigi Cherubini, Medea - Olivero, Prevedi, Sciutti, Casoni - Zuzendaria: Nicola Rescigno - Dallas 1967

• Umberto Giordano, Fedora - Olivero, Di Stefano, Mazzini, Clabassi, Zuzendaria: Napoleone Annovazzi - Lucca 1969

• Ermanno Wolf-Ferrari, I quatro rusteghi - Olivero, Rossi-Lemeni, Barbieri, Lazzari - Zuzendaria: Ettore Gracis - Torino 1969

• Giacomo Puccini, Il tabarro - Olivero, Bottion, Fioravanti - Zuzendaria: Delogu - Firenze 1970

• Giacomo Puccini, Manon Lescaut - Olivero, Domingo - Zuzendaria: Nello Santi - Arena di Verona 1970

• Franco Alfano, Risurrezione - Olivero, Gismondo, Boyer, Di Stasio - Zuzendaria: Boncompagni - RAI Torino 1971

• Arrigo Boito, Mefistofele - Siepi, Olivero, Merighi - Zuzendaria: Nello Santi - Macerata 1972

• Giacomo Puccini, Manon Lescaut - Olivero, Tucker, Sardinero, Zuzendaria: Veltri - Caracas 1972

• Alfredo Catalani, La Wally - Olivero, Zambon, Carroli, Zuzendaria:Scaglia - Bergamo 1972

• Giacomo Puccini, Tosca - Olivero, Giacomini, Protti - Faenza, 1972ko martxoaren 9a, Zuzendaria:Ino Savini

• Francesco Cilea, Adriana Lecouvreur - Olivero, Domingo, Nave, Sordello -Zuzendaria:Alfredo Silipigni - Newark 1973

• Leóš Janáček, Jenufa - Bumbry, Olivero - Zuzendaria: Semkov - Teatro alla Scala 1974

• Giacomo Puccini, Tosca - Olivero, King, Wixell - Zuzendaria:Jan Behr Metropolitan Opera House New York 1975

• Nino Rota, Il Cappello di paglia di Firenze - Olivero, Giménez, Devia - Bruxelles 1976

• Gottfried von Einem, Der Besuch der Alten Dame - Olivero, Cesari, Tajuti - Zuzendaria: Ettore Gracis Teatro di San Carlo - Napoli 1977

• Giacomo Puccini, Tosca - Olivero, Pavarotti, Mac Neil, Zuzendaria: James Conlon - AEB 1979

Aintzatespenak

• Italiako Errepublikako Merituaren Ordenako komendadorea, 1992an.
• Palmi hiriko ohorezko herritarra - uniforme arrunterako zinta, 1994ko apirilaren 16a.
• Reggio Emilia hiriko ohorezko herritarra - uniformerako zinta.
• Saluzzo hiriko ohorezko herritarra - uniformerako zinta.
• 2008ko Errepublikako Presidente Saria.^[3]
• Urrezko anbrosinoa, 2008.^[4]

Erreferentziak

1. È morta a 104 anni Magda Olivero, grande soprano milanese. La Repubblica 8 de septiembre de 2014.
2. «- YouTube» www.youtube.com (Noiz kontsultatua: 2024-10-17).
3. El Jefe de Estado Giorgio Napolitano entrega a Magda Olivero el Premio Presidente de la República 2008. .
4. Ambrogino d'Oro a Magda Olivero. Moratti: “Una voz magistral, una persona extraordinaria”. .

Bibliografia

• Magda Olivero: Una voce per tre generazioni (Vincenzo Quattrocchi, 1984).

Kanpo estekak

• Elkarrizketa 99 urterekin
• Erreportajea, 100 urterekin
• Tosca Vissi d'arteko aria kantatzen
• 1964ko La Traviatan
• Audiciones (3)“ Magda Olivero” del ciclo par M. Malkov “La colleccion de rare discos” – errusieraz.