Magdalena Dobromila Rettigová

Magdalena Dobromila Rettigová
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Všeradice, 1785eko urtarrilaren 31
Herrialdea	Habsburgotar monarkia  Austriar Inperioa
Lehen hizkuntza	alemana
Heriotza	Litomyšl, 1845eko abuztuaren 5a (60 urte)
Hobiratze lekua	cemetery in Litomyšl ^(en)
Familia
Ezkontidea(k)	Jan Alois Sudiprav Rettig ^(en)
Seme-alabak	ikusi Josef Ondřej Liboslav Rettig ^(en) Henriette Rettich ^(en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	txekiera alemana
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, antzerkigilea, poeta eta itzultzailea
Lantokia(k)	Praga Tábor Přelouč eta Litomyšl

Magdalena Dobromila Rettigová, jaiotzez Magdalena Barbora Artmann, (Všeradice, 1785eko urtarrilaren 31^[1] – Litomyšl, 1845eko abuztuaren 5a) txekiar idazlea izan zen, batez ere Domácí kuchařka sukaldaritzako liburuagatik ezaguna. Txekiar mugimendu nazionalaren aktibista ere izan zen^[2].

Bizitza

Alemanezko ingurune batean hazi zen eta ez zekien txekieraz hitz egiten bere etorkizuneko senarra ezagutu baino lehen^[3][4]. 1792an aita hil zitzaionean, Pragara joan zen amarekin bizitzera. Ikasketak alemanez egin zituen Pilsen hirian. 1804an Jan Alois Rettig abokatu eta txekiar mugimendu nazionalaren aktibista ezagutu zuen^[5] eta 1808an harekin ezkondu zen^[6]. 11 seme-alaba izan zituen, baina horietatik zortzi haurtzaroan hil ziren^[7].

1810ean alemanez idazten hasi zen, eta 1819an, senarraren eta lagunen eraginez, txekieraz^[6]. Garai hartan Dobromila bigarren izena hartu zuen, eta senarrak, berriz, Sudiprav^[8]. 1820an poema bat argitaratu zuen Dobroslav aldizkarian. Časopis Českého muzea, Květy, Poutník slovanský, Včela, Čechoslav eta Milozor a Milina aldizkarietan ere kolaboratu zuen^[6][8]. Bere lanik ezagunenetako bat Domácí kuchařka sukaldaritzako liburua izan zen, 1826an kaleratua^[8]. Liburu horrekin, klase ertaineko herrikideen sentimendu nazionalak piztu nahi izan zituen, baita txekierazko ezagutza maila areagotu ere^[2].

1845ean zendu zen Litomyšlen, senarra hil eta urtebetera^[8].

Lanak

• Arnošt a Bělinka (1820)
• Mařenčin košíček (bil liburukitan, 1821-1822)
• Domácí kuchařka aneb Pojednání o masitých a postních pokrmech pro dcerky české a moravské (1826)
• Bílá růže (1827)
• Přjběhowé pro Dcerky České a Morawské (1828)
• Chudobičky (1829)
• Narcisky (1834)
• Kvítí májové (1835)
• Dobrá rada slovanským venkovankám (1838)
• Mladá hospodyňka v domácnosti, jak sobě počínati má, aby své i manželovy spokojenosti došla (1840)
• Jaroslav a Terinka (1841)
• Kafíčko a vše, co je sladkého (1845)
• Koš (hil ostekoa, 1846)
• Kvítí májové (hil ostekoa, 1848)
• Velká kuchařka (hil ostekoa, 1912)
• Kuchařská kniha (hil ostekoa, 1919)
• Sbírka rozličných myšlenek

Erreferentziak

1. (Txekieraz) «Matriční záznam o narození a křtu» Státní oblastní archiv v Praze (Noiz kontsultatua: 2024-10-28).
2. ↑ (Alemanez) Iggers, Wilma. (2000). Frauenleben in Prag: ethnische Vielfalt und kultureller Wandel seit dem 18. Jahrhundert. Böhlau ISBN 3205987594. (Noiz kontsultatua: 2024-10-28).
3. (Txekieraz) «O autorce Domácí kuchařky» Recepty Rettigová jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2015-10-06) (Noiz kontsultatua: 2024-10-28).
4. (Alemanez) Schneibergová, Martina. «Všeradice: Auf den Spuren der Kochbuchautorin Rettigová» Radio Prag 2014-03-28 (Noiz kontsultatua: 2024-10-28).
5. (Alemanez) Opelík, J. (1988). «Rettig Jan Alois Sudiprav» Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950. 9 Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 94 or. ISBN 3-7001-1483-4. (Noiz kontsultatua: 2024-10-28).
6. ↑ (Alemanez) Opelík, J. (1988). «Rettigová Magdalena Dobromila» Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 95 or. ISBN 3-7001-1483-4. (Noiz kontsultatua: 2024-10-28).
7. (Ingelesez) «Sad Story and Heart-Warming Food of Dobromila R.» Local Food Tour Prague 2020-02-03 (Noiz kontsultatua: 2024-10-28).
8. ↑ (Ingelesez) «Magdalena Dobromila Rettigová (1785 - 1845)» Ministerstvo průmyslu a obchodu (Noiz kontsultatua: 2024-10-28).

Kanpo estekak