Maia klasiko

Maia klasiko
Datu orokorrak
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
hizkuntza autoktono
Ameriketako jatorrizko hizkuntzak
mesoamerikar hizkuntza
maia hizkuntzak
Ch’orti’ (en) Itzuli
AlfabetoaMayan hieroglyphs (en) Itzuli
Hizkuntza kodeak
ISO 639-3emy
Glottologepig1241
IETFemy

Maia klasikoa edo cholti klasikoa maia familia linguistikoko kiderik zaharrena da. Maien zibilizazioaren garai klasikoko kolonaurreko inskripzioetan agertzen den hizkuntza nagusia da.[1]

huasteko eta Yucatango maia hizkuntza bezalakoak, proto-maiaren ondorengo zuzena da eta baita hizkuntza maien cholaniar adarraren arbaso komuna ere. Maia klasikoaren gaur egungo ondorengoek, besteak beste, chꞌol eta chꞌortiꞌ dira. Hizkuntza hauetako hiztunek maia klasikoaren hitz asko uler ditzakete.

Maia klasikoa morfologikoki nahiko eranskaria da, eta hizkuntzaren hitz gehienak morfema ugariz osatuta daude, irregulartasun gutxirekin. Eskualde eta denbora aldaketa batzuk ditu, guztiz normala da hizkuntzaren erabileraren aldi luzea kontuan hartuta. Hala ere, testuek hizkuntza uniforme bakarra dela argi uzten dute.

Era berean, hizkuntzak pertsonengan ergatiboki lerrokatzen dela erakusten du, baita sintaktikoki ere fokuratze-eraikuntzetan. Cholaniar subfamiliako ondorengo hizkuntzek ergatiboki lerrokatzeko eredu hori osotasunezko aspektuetara mugatzen badute ere, klasikoak ez du ergatibitate zatituaren ebidentziarik erakusten.[2]

Bere ahozko forma, Petén eskualdeko choltiera, Arte de la lengua choltí izeneko gramatika batez ezagutzen da, 1685 eta 1695 urteen artean idatzia[3] eta Daniel Garrison Brinton estatubatuar antropologoak lehen aldiz aztertua. Hizkuntza hau oso interesgarria bihurtu da epigrafistek idazkun maiak aztertzeko;[4] izan ere, testu gehienak choltieraren aldaera klasikoan idatzita daude, eta uste da garai klasikoan maien eskualde osoan prestigiozko hizkuntza gisa hitz egin zela.[5]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) Houston, Stephen; Robertson, John; Stuart, David. (2000). «The Language of Classic Maya Inscriptions» Current Anthropology 41 (3): 321–356.  doi:10.1086/300142. ISSN 0011-3204..
  2. ↑ (Ingelesez) Stuart, David; Law, Danny. Aissen, Judith, Nora C. England and Roberto Zavala Maldonado ed. Classic Mayan: An overview of language in ancient hieroglyphic script. in: The Mayan Languages. Routledge Language Family Series. New York: Routledge.
  3. ↑ (Gaztelaniaz) Difrasismos mayas: estudio diacrónico de los textos de tierras bajas desde la época prehispánica hasta el periodo colonial. .
  4. ↑ Houston, Robertson & Stuart (2000).
  5. ↑ Kettunen & Helmke (2006) p. 12.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Hizkuntza Artikulu hau hizkuntzei buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.