Merkurio fulminato

Merkurio fulminato
Irudi gehiago
Formula kimikoa	C2HgN2O2
SMILES kanonikoa	[N+[O-])[Hg]C#[N+][O-]&zoom=2.0&annotate=none 2D eredua]
MolView	[N+[O-])[Hg]C#[N+][O-] 3D eredua]
Konposizioa	Nitrogeno, oxigeno, Zilarbizi eta karbono
Mota	konposatu kimiko
Ezaugarriak
Dentsitatea	4,39 g/cm³
Masa molekularra	285,96662 Da
Arriskuak
Autoignizio tenperatura	140 ℃
Flash-puntua	180 ℃
Identifikatzaileak
InChlKey	MHWLNQBTOIYJJP-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	628-86-4
ChemSpider	9197626
PubChem	11022444 eta 170839095
Reaxys	3912423
Gmelin	39152
ChEBI	139745
NBE zenbakia	0135
ZVG	500092
EC zenbakia	211-057-8
ECHA	100.010.053
UNII	O8H2ZFF76L

Merkurio fulminato^[1] (Hg(CNO)₂.^[2]) kristal zuri moduan agertzen den gatz leherkorra da. Oso ezegonkorra da, eta deskonposizio exotermikoa du, kaloria gutxikoa; beraz, hastapeneko lehergai gisa erabiltzen dute.

Historia

XVII. mendeko alkimistek spiritus vini (etanol) eta merkurioa aqua fortisen (azido nitrikoa) nahasten zituzten lehergai bat lortzeko. Era berean, Johann Kunckelek Laboratorium Chymicum bere lanean erreakzioari buruz hitz egiten zuen, eta 1799an, Edward Howardek bere konposatua isolatzea lortu zuen. Alfred Nobelek dinamita leherrarazteko erabili zuen.^[2] Hala ere, 2007ra arte ez zuen Wolfgang Beck, Thomas Klapötke eta bere taldeak konposatuaren egitura kristalinoa zehaztuko.^[2]

Prestakuntza

Merkurio fulminatoa prestatzeko, merkurioa azido nitrikoan disolbatzen da, eta, gero, etanola gehitzen da. Erreakzioa exotermikoa da eta gas toxiko eta sukoiak askatzen ditu. ${\displaystyle {\mathsf {Hg(NO_{3})_{2}+3C_{2}H_{5}OH\rightarrow Hg(CNO)_{2}\downarrow +2CH_{3}CHO+5H_{2}O}}}$

Arreta-neurriak

Merkurio fulminatoa oso gai sentikorra eta toxikoa da. Leku fresko eta lehor batean gorde behar da, igurtzietatik edo kolpeetatik urrun. Merkurio bidez pozoitzea posible da, giro itxian behin eta berriz manipulatzen bada.

Erreferentziak

1. Euskalterm: [Hiztegi terminologikoa] [2009]
2. ↑ (Ingelesez) «300 years after discovery, structure of mercury fulminate finally determined.» Phys.org.

Kanpo estekak

Artikulu hau kimikari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.