Nekazaritza-kutsadura

Nekazaritza- eta abeltzaintza-kutsadurak edo Nekazal kutsadura nekazaritzan eta abeltzaintzan egiten diren jardueren azpiproduktu biotiko eta abiotikoei egiten die erreferentzia. Azpiproduktu horiek ingurumeneko ekosistemak kutsatzea edo degradatzea eragiten dute eta/edo gizakiei eta haien interes ekonomikoei kalteak eragiten dizkiete. Kutsadura zenbait iturritatik etor daiteke, hala nola iturburu puntualeko uraren kutsaduratik (deskarga-puntu bakar batetik) paisaia-mailako arrazoi lausoagoetaraino (kutsadura lausoa eta airearen kutsadura ere deitzen zaie). Ingurumenari kalte bat eginez gero, kutsatzaile horiek zuzeneko eragina izan dezakete inguruko ekosistemetan, hau da, tokiko fauna hiltzen dute edo edateko ura kutsatzen dute, baita ibaietan behera ere, itsasoetan eta aintziretan eremu hilak sortuz.

Kudeaketa-jarduerek edo horien ezjakintasunak funtsezko eginkizuna dute poluitzaile horien kantitatean eta inpaktuan. Kudeaketa teknikak honako hauek dira: animalien kudeaketa, ostatua, pestiziden eta ongarrien hedapena nekazaritza praktika globaletan. Kudeaketa praktika txarren artean sartzen dira gaizki kudeatutako animalien elikadura, gehiegizko artzaintza, laborantza, ongarriak eta pestiziden erabilera desegokia, gehiegizkoa edo gaizki programatua.

Nekazaritza eta abeltzaintzako kutsatzaileek eragin handia dute uraren kalitatean, eta laku, ibai, hezegune, estuario eta lurpeko uretan aurki daitezke. Kutsatzaile horien artean sedimentuak, mantenugaiak, patogenoak, pestizidak, metalak eta gatzak daude.^[1] Abeltzaintzak neurriz kanpoko eragina du ingurunean sartzen diren kutsatzaileetan. Zaborrentako bakterioak eta patogenoak erreketara eta lurpeko uretara sar daitezke, artzaintza, zaborren biltegiratzea eta soroetan zaborren aplikazioa behar bezala kudeatzen ez bada.^[2] Lurzoruaren erabileran eta abeltzaintzan izandako aldaketen bidez nekazaritzak eragindako airearen poluzioak neurriz kanpoko eragina du klima-aldaketan, eta kezka horiei aurre egitea izan zen klima-aldaketari eta lurrari buruz GICCk egindako txosten bereziaren zati nagusia.

Araba, Bizkai eta Gipuzkoako guneak

Euskadin zazpi eremu kaltebera izendatuak, jardunbide egokien bi kode eta jarduketa-plan bat definitu dira, nekazaritza-jatorriko nitratoek eragindako uren kutsadura murrizteko eta mota horretako kutsadura berrien aurka prebentzioz jarduteko helburu bikoitzarekin. Hauek dira izendatutako eremu kalteberak:^[3]

EREMU KALTEBERA IZENDATUAK	Arau legala
Gasteizko ibai-azpiko ur-masaren ekialdeko sektorea	390/1998 Dekretua, abenduaren 22koa
Gasteizko lurpeko ur-masaren Dulantzi sektorea	Agindua 2008ko apirilaren 8koa
Gasteizko lurpeko ur-masaren Mendebaldeko Sektorea	Agindua 2009ko azaroaren 18koa
Mirandako lurpeko ur-masaren iparraldeko sektorea	Agindua 2018ko urriaren 15ekoa
Mirandako lurpeko ur-masaren Tarteko Sektorea	Agindua 2018ko urriaren 15ekoa
Mirandako ur-masaren Zanbrana sektorea	Agindua 2020ko abuztuaren 4koa
Trebiñuko Lurpeko Ur Sinklinaleko Masaren Leziñako sektorea	Agindua 2020ko abuztuaren 4koa

Erreferentziak

1. «Agricultural Nonpoint Source Fact Sheet» United States Environmental Protection Agency (EPA) 2015-02-20.
2. "Investigating the Environmental Effects of Agriculture Practices on Natural Resources". USGS. January 2007, pubs.usgs.gov/fs/2007/3001/pdf/508FS2007_3001.pdf. Accessed 2 April 2018.
3. «Eremu Kalteberak» www.euskadi.eus 2020-10-01 (Noiz kontsultatua: 2023-05-10).

Ikus, gainera

• Abeltzaintza intentsibo

Kanpo estekak