Ocypus olens

Ocypus olens
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaAnimalia
FilumaArthropoda
KlaseaInsecta
OrdenaColeoptera
FamiliaStaphylinidae
LeinuaStaphylinini
GeneroaOcypus
Espeziea Ocypus olens

Ocypus olens Staphylinidae familiako kakalardo espeziea da. Hasiera batean Staphylinus generoan sartu zen, 1764an; autore eta biologo batzuek oraindik ere sailkapen hori erabiltzen dute.[1]

Etimologia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Olens espeziearen latinezko izenak usaina esan nahi du, eta abdomenaren muturreko bi guruin zuriei egiten die erreferentzia.[2] Kakalardo hau deabruarekin lotu izan da Erdi Arotik, batez ere Britainia Handian. Britainiar folklorean esaten da kakalardo honek Evaren sagarraren bihotza jan duela, eta kakalardoa zapaltzen duen pertsona batek zazpi bekatu barkatu dituela.

Banaketa eta habitata

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kakalardo oso arrunta da Europa osoan eta Afrikako iparraldean. Ameriketan eta Australasiako parteetan ere gizakiak sartu ditu.[3] Hezetasun-baldintzak dituzten eremuak nahiago dituzte, eta apiriletik urrira bitartean aurki daitezke belardietan, txilardietan, basoetan, heskaietan, parkeetan, lorategietan eta hirietan. Egunez enborren, harrien edo orbelen azpian egoten dira.[2][4]

Erreprodukzioa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ocypus olens udazkenean ugaltzen da. Emeek lehen estalaldia baino 2 edo 3 aste geroago jartzen dituzte arrautzak.[5] Handiak dira (4 mm artekoak) eta zuriak, zerrenda ilunagoarekin. Hezetasun-egoeran baino ez dituzte jartzen goroldioaren, harrien, behi-gorozkien edo orbelaren azpian.[6] 30 bat egunen buruan, arrautzak irekitzen dira, eta larbak, zuriak eta buru lasto-kolorekoak, azaleratzen dira.[5][2][7] Larba lur azpian bizi da hein handi batean, eta ale helduen antzeko presez elikatzen da. Baraila horiek ere ondo garatuta daude etapa honetan.[2] Hedatze bera hartzen du baraila irekiekin eta isats altxatuarekin, mehatxupean dagoenean. Larbak hiru estadio ditu, eta azkena 20 eta 26 mm bitartekoa da.[5] 150 bat egun dituztenean, larbak 35 egunez kuskua egiten du, eta heldu itxurarekin ateratzen da. Azken kolorea guztiz osatua du, hegoak izan ezik, horiek ezin baitira garbi tolestu elitro azpian zenbait orduz.[2][5] Helduek bigarren negu bat iraun dezakete, batzuk gordelekuetan hibernatzen eta ez martxora arte ateratzen, beste batzuk aktibo dauden bitartean.[2]

Galeria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Larba
    Larba
  • Heldu baten usain-guruinak
    Heldu baten usain-guruinak
  • Heldu bat zizare bati erasotzen
    Heldu bat zizare bati erasotzen
  • Ocypus olens mehatxatzen
    Ocypus olens mehatxatzen
  • Hegoak erabiltzen
    Hegoak erabiltzen
  • Osorik
    Osorik
  • Burua, aldetik ikusita
    Burua, aldetik ikusita
  • Burua, aurretik ikusita
    Burua, aurretik ikusita

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ «Fauna Europaea» fauna-eu.org.
  2. ↑ a b c d e f «Devil's coach horse | Bug Directory» Buglife.
  3. ↑ «Fauna Europaea» fauna-eu.org.
  4. ↑ Commanster. .
  5. ↑ a b c d C. E. Nield. (1976). «Aspects of the biology of Staphylinus olens (Müller), Britain's largest staphylinid beetle» Ecological Entomology 1 (2): 117–126.  doi:10.1111/j.1365-2311.1976.tb01212.x..
  6. ↑ Buglife
  7. ↑ R. E. Orth, Ian Moore, T. W. Fisher & E. F. Legner. Biological Notes on Ocypus olens, a Predator of Brown Garden Snail, with Descriptios of the Larva and Pupa (Coleoptera: Staphylinidae). — Division o Biological Control, Citrus Research and Agricultural Experiment Station, University o California, Riverside, 1975. — pp. 292—298.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]