Oin-zolako fasziitisaoin-zolaren fasziaren endekapenezko sindromea da, honen jatorrian, kalkaneoan, behin eta berriz errepikatzen diren traumen ondorioz sortua. Pertsona helduetan oinean eta orpoan sortzen diren minen arrazoi nagusia izaten da[1].
Batez ere atleta eta korrikalarietan agertzen den gaixotasuna izaten da nahiz eta gainontzeko pertsonetan ere ager daitekeen. Bi kasuetan %10eko batean izaten da oineko minaren arrazoia.
Fasziak burutzen duen funtzioa bikoitza da. Izan ere, oineko luzetarako arkuari sostengu edo euskarria emateaz gain, hanka eta oinaren indargetzailetzat funtzionatzen du. Hala ere, gaixotasun honen sintomak pairatzen direnean, funtzio hauek murriztuak egongo dira.
Nahiz eta bere etiologia oso argi ez dagoen, oso gertagarria da honen kausak anitzak izatea eta gaixotasunaren agerpenean eragile desberdinek parte hartzea: Pisu igoera, gehiegizko ariketa fisikoa, oinetako desaproposak...
Anatomiari dagokionez, oin-zolako faszia ez da berez faszia bat, luzetara antolatuta dauden zuntz zuriez osatutako oinzolako aponeurositendinotsua baizik.
Ehun fibrotsu edo zuntzezko hiru zutabez osatuta dago:
Erdialdekoa
Kanpokoa edo laterala
Barnekoa
Kanpoko eta barneko zutabeak kalkaneotik hedatzen dira eta bostgarren eta lehenengo behatzen urruntzaileen azalera estaltzen dute, hauen jatorrira iristen direlarik.
Erdialdeko zutabea oin-zolako faszia deritzonaz ezagutzen da. Bere hurbileko eremuan lodiagoa eta estuagoa da eta kalkaneoaren erdiko tuberkulutik behatzetarantz hedatzen da. Urruneko atala, aldiz, finagoa eta zabalagoa du, eta abaniko baten antzera irekiaz, beste bost zutabetxoetan banatzen da metatartsianoen buruetara iritsi baino lehen, behatz bakoitzarentzat zutabetxo bana izanik.
Zuntz hauek guztiak atzerantz dute euren jarraipena; hortaz, Akilesen tendoiaren jarraipentzat jotzen dira.
Faszia honek oin-zolako arkua finkatzen eta mantentzen du eta energiaren gordeleku gisa jarduten du, bere ezaugarri biskoelastikoei esker, propultsioaz askatuz eta falangeetara tentsio-indarrak transmitituz; ibiltzean, pertsonaren pisu osoa bat edo birritan xurgatzen du (korrika egitean, pisuaren bikoitza xurgatzera hel daiteke) eta behatzen hezurretara sakabanatzen du, indargetze-mekanismo gisa, metatartsianoen buruen azpian aurkitzen diren ehun malguak babestearren[1].
Oin-zolako faszitisa
Orientazio egokia edukitzea funtsezkoa da, horrek ahalbidetuko baitu oina zorura moldatzea, pronazio eta supinazio-mugimenduak kontrolatzea eta barneko luzetarako arkua egonkortzea. Arku honek ez badu bere funtzioa egoki burutzen, fasziaren ehuneko estresa handitu egingo da.
Oso argi ez dagoen arren zein den gaixotasun honen etiologia, kausak anitzak izatea oso gertagarria da. Gainera, agerpen horretan eragiten duten faktoreak intrintsekoak (anatomiko eta biologikoak), estrintseko edo funtzionalak (azalera gogorrak, oinetako ez aproposak) edo arrisku faktoreak (40 urte baño gehiago izatea, muskulu ahultasuna...[2]) izaten dira. Deskribatu diren kausa batzuk hurrengo hauek dira:
Orpoaren ehun adiposoaren endekapenezko aldaketak, kolagenoaren, uraren eta AP-ren elastikotasunaren murrizketa eta muskulu intrintsekoen indarren murrizketa.
Oin-zolako faszia oinaren arkua mantentzeko tentsioa sortzen duen soka indargetzaile bat da. Gehiegizko tentsioa eta estresa sortzen baldin bada soka honetan, urrapen txikiak sor daitezke oinzolako faszian eta honen luzaketa eta urraketa errepikatuak eragiten dute faszia narritatzea eta sututzea.
Atsedenean, oinaren tolespen bentralean, faszia uzkurtzen da eta mina sorraraz daiteke. Ibiltzean, behatzen dortsiflexioak zuntzak hedatzen ditu eta ezegona areagotu dezake, baina normalean min hau egunean zehar gutxitzen doa.
Hantura patologikoaren erantzulea hezur kalkaneoaren tuberositate medialetan sortzen diren mikrotraumen errepikapenak dira (faszia oineko hezur honetan ezartzen da). Ondorioz, gune honetan endekapenezko aldaketak ager daitezke, eta kalkaneoko ezproi eta zonaldeko nerbioetan (oin-zolako alboko nerbioaren adar kalkaneo mediala eta 5. behatzaren nerbio tolestatzailea) eragin dezake.
Oin-zolako faszitisa tratatzeko mekanismo ohikoena terapia fisikoa da. Hau luzaketak, indartze edo sendotze ariketak eta masoterapia deritzona egitean datza.
Lehenik, mina neurri kontserbatzaileekin tratatu behar da; antiinflamatorio ez esteroideoak, barne-zolak, hesgailuak, gauetako ferulak edo zapata egokiak erabiliaz, besteak beste.
Kasuen %95ean, tratamendu kontserbatzaileak emaitza oso onak dauzka. Hala ere, baliteke tratamendua hasi eta 6 hilabeteren buruan hobekuntzarik ez egotea. Kasu hauetan, metodo inbasoreagoak erabiliko dira: kortikoide[4] eta faktore plaketarioen infiltrazioak, adibidez. Azken aukera gisa ebakuntza edo fasziotomia praktikatuko da[5]: Ebakuntzaren teknikaren helburu nagusia oin-zolaren faszia askatzea da, endekatutako guneak eta kalkaneo espoloia (egotekotan) kenduz. Ebakuntza ostean, oinaren inmobilizazioa emango da igeltsuaren bidez gutxienez 3 asterako eta ondoren, euskarri funtzioa duen barne-zola jarriko zaie pazienteei.
Susperraldirako epearen media 10-12 hilabetekoa da. Kontuan hartu behar da tratamendu goiztiarra aplikatzeak sendatzeko arrakasta nabarmen handitzen duela.[6]
Datuak: Q52851
Multimedia: Plantar fasciitis / Q52851