Pama-Nyungan

Pama-Nyungan
Datu orokorrak
Hiztunak	25.000
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza Australian Aboriginal languages ^(en)
Hizkuntza kodeak
Glottolog	pama1250

Pama–Nyungan hizkuntzak Australiako hizkuntza aborigen zabalduenak dira, Australiako 400 hizkuntza aborigenetatik 306 bilduz. "Pama–Nyungan" izena merismo bat da, Australiako bi puntu aldenduenetatik garatua: Australiako ipar-ekialdeko Pama hizkutzak ("gizona", pama) eta hego-mendebaldeko Australiako Nyungan hizkuntzak ("gizona", nyunga).^[1][2]

Hedapena

Australiako hizkuntza mapek erakusten dute Iparraldeko eskualde batzuetan hizkuntza talde desberdinen aniztasuna dagoelarik, uharte/kontinentearen gehiena Pama-Nyungan hizkuntzek osatzen dutela. Australiaren lurraldearen %90 Pama-Nyungan taldean egonik, beste 27 hizkuntza-familia pilatzen dira beste %10ean^[3].

Geografiak iradokitzen du puntu jakin batetik hizkuntza multzo honek hedapen zabal bat izan zuela, eta zenbait ikerketak erakusten dute hedapen hori duela 5.000 edo 7.000 urte hasi zitekeela, eta Carpentariako golkoa izan zitekeela aboapuntua^[4].

Sailkapena

Pama Nyungan hizkuntzak azpitaldeetan sailkatzeko proposamen desberdinak egin dira, baina 21. mendean nabarmendu da proposamen bat (Bowern & Atkinson, 2012^[5]), hizkuntzalaritza konputazionala eginez ondorio honetara iritsi dena:

• Hego ekialdeko multzoa
  • Victoriako multzoa
    • Lower Murray hizkuntzak
    • Victoriar hizkuntzak
      • Ekialdeko Victoria
        • Yorta-Yorta hizkuntza
        • Gunai
        • Pallanganmiddang
      • Macro-Kulin hizkuntza multzoa
        • Kulin hizkuntzak
        • Bungandidj
  • New South Wales estatukoak
    • Yuin–Kuri hizkuntzak.
    • Wiradhuric hizkuntzak, New South Wales erdialdekoak.
  • Iparraldeko Kostaldekoak
    • Durubal hizkuntzak
    • Yugambeh-Bundjalung hizkuyntzakl
    • Gumbaynggir hizkuntzak
    • Waka–Kabic hizkuntzak.
• Iparraldekoak
  • Golkokoak
    • Kalkatungar hizkuntzak.
    • Mayi hizkuntzak
  • Pama-Maric (weak support)
    • Pamar hizkuntzak
    • Kalaw Lagaw Ya
    • Maran-Maric hizkuntzak.
      • (?) Dyirbal multzoko hizkuntza
• Erfdialdekoak
  • Aranda–Thura-Yura
    • Aranda hizkuntzak
    • Thura-Yura hizkuntzak.
  • Hego mendebaldeko Queensland
    • Karna hizkuntzak
    • Ipar mendebaldeko NSW
      • Yarli
      • Paakantyi edo Darling hizkuntza
• Mendebaldekoak
  • Yolŋu-Ngarna (taldekatze eztabaidatua)
    • Yolŋu
    • Ngarna hizkuntzak.
  • Nyunga taldea
    • Basamortuko Nyunga
      • Marrngu hizkuntzak.
      • Ngumpin–Yapa hizkuntzak.
        • Warumungu hizkuntzak.
      • Wati hizkuntzak.
    • Hego-mendebaldeko Nyunga
      • Pilbara hizkuntzak
        • Ngayarda hizkyntzak.
        • Kanyara–Mantharta hizkuntzak.
      • Kartu–Nhanda hizkuntzak.
      • Mirning hizkuntzak.
      • Nyunga hizkuntzak.
      • Yinggarda

Erreferentziak

1. (Ingelesez) International encyclopedia of linguistics. (2nd ed. argitaraldia) Oxford University Press 2003 ISBN 0-19-513977-1. PMC 51478240. (Noiz kontsultatua: 2022-05-01).
2. (Ingelesez) Maxwell, Michael; Bills, Aric. (2017). «Endangered Data for Endangered Languages: Digitizing Print dictionaries» Proceedings of the 2nd Workshop on the Use of Computational Methods in the Study of Endangered Languages (Association for Computational Linguistics): 85–91.  doi:10.18653/v1/W17-0112. (Noiz kontsultatua: 2022-05-01).
3. «Pama Nyungan Origins | Pama Nyungan Origins» pamanyungan.compevol.auckland.ac.nz (Noiz kontsultatua: 2022-05-05).
4. «What we found | Pama Nyungan Origins» pamanyungan.compevol.auckland.ac.nz (Noiz kontsultatua: 2022-05-05).
5. Bowern, Claire; Atkinson, Quentin. (2012). «COMPUTATIONAL PHYLOGENETICS AND THE INTERNAL STRUCTURE OF PAMA-NYUNGAN» Language 88 (4): 817–845. ISSN 0097-8507. (Noiz kontsultatua: 2022-05-05).

Kanpo estekak