Propanal

Propanal
Formula kimikoa	C3H6O
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Konposizioa	oxigeno eta karbono
Mota	biogenic acyclic aldehyde ^(en) eta alkanal ^(en)
Ezaugarriak
Momentu dipolarra	2,52 D
Fusio-puntua	−81 ℃ −80 ℃
Irakite-puntua	48 ℃ (101,325 kPa)
Fusio-entalpia	2,52 D
Masa molekularra	58,042 Da
Arriskuak
NFPA 704	3 2 2
Identifikatzaileak
InChlKey	NBBJYMSMWIIQGU-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	123-38-6
ChemSpider	512
PubChem	527
Reaxys	506010
Gmelin	17153
ChEMBL	CHEMBL275626
NBE zenbakia	1275
ZVG	13760
EC zenbakia	204-623-0
ECHA	100.004.204
CosIng	40934
Human Metabolome Database	HMDB0003366
KNApSAcK	C00050492
UNII	AMJ2B4M67V
KEGG	C00479
PDB Ligand	CBG

Propanala edo propionaldehidoa konposatu organikoa da CH₃CH₂CHO formulakoa, aldehidoen familiakoa. Likido kolorge eta sukoia, da eta fruta-usin leuna duena^[1]. Industria kimikoan asko usatzen da.

Espazioan detektatu izan da propanala izarren hauts-hodeietan eta kometa batzuen gainazalean (67P/Txuriumov-Gerasimenko kometan adibidez)^[2][3].

Sintesia

Propanala industrialki etilenoaren hidroformilazioz prestatzen da^[4].

${\displaystyle {\ce {CH2=CH2 + CO + H2 -> CH3CH2CHO}}}$

Laborategian presta daiteke 1-propanola oxidatuz azido sulfuriko/potasio dikromato nahastearen bidez^[5].

${\displaystyle {\ce {CH3CH2CH2OH ->[H2SO4/K2Cr2O7] CH3CH2CHO}}}$

Erabilera

Propanala baliatzen da nagusiki trimetiloletanoa (CH₃C(CH₂OH)₃) prestatzeko formaldehidoarekin erreakzonaraziz. Triol hau tarteko produktu inportantea da erretxina alkidikoen sintesian berniz eta pinturatan erabiltzen direnak besteak beste.

Halaber, propanala zenbait aromatizatzaile sintetizatzeko ere usatzen da, hala nola aldehido zinamikoa.

Erreferentziak

1. (Ingelesez) PubChem. «Propionaldehyde» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2023-01-15).
2. (Ingelesez) «Science on the surface of a comet» www.esa.int (Noiz kontsultatua: 2023-01-15).
3. «Scientists Discover Two New Interstellar Molecules: Point to Probable Pathways for Chemical Evolution in Space» www.nrao.edu (Noiz kontsultatua: 2023-01-15).
4. (Ingelesez) Hensel, Alexander. (2018-05-25). «Propanal» Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA): 1–8.  doi:10.1002/14356007.a22_157.pub3. ISBN 978-3-527-30673-2. (Noiz kontsultatua: 2023-01-15).
5. (Ingelesez) Hurd, Charles D. & Meinert, R. N.. (1932). «Propionaldehyde» orgsyn.org (Org. Synth.,12,): 64. (Noiz kontsultatua: 2023-01-15).

Kanpo estekak