Trimetiloletano

Trimetiloletano
Formula kimikoa	C5H12O3
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Mota	konposatu kimiko
Ezaugarriak
Fusio-puntua	190 ℃
Masa molekularra	120,079 Da
Arriskuak
NFPA 704	1 0 0
Identifikatzaileak
InChlKey	QXJQHYBHAIHNGG-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	77-85-0
ChemSpider	6256
PubChem	6502
ZVG	492407
EC zenbakia	201-063-9
ECHA	100.000.968
UNII	5D10NYN23W

Trimetiloletanoa konposatu organikoa da CH₃C(CH₂OH)₃ formula duenaa, alkoholen familiakoa. Kimikoki triol ba da, hots, hiru hidroxilo talde dituen alkohola. Bere esterrek oso ongi pairatzen dituzte tenperatura handiak, argia, hidrolisia eta oxidazioa^[1].

Sintesia

Trimetiloletanoa bi urratseko prozesu baten bidez sintetizatzen da propanala eta formaldehidoaren arteko kondentzazio-erreakzio bati jarraiki^[2].

${\displaystyle {\ce {CH3CH2CHO + 2 CH2O -> CH3C(CH2OH)2CHO}}}$

eta,

${\displaystyle {\ce {CH3C(CH2OH)2CHO + CH2O + NaOH -> CH3C(CH2OH)3 + NaO2CH}}}$

Erabilera

Trimetiloletanoa tarteko erreaktiboa da erretxina alkidikoen eta poliester-erretxinen, lubrifikatzaile sintetikoen eta beste erretxina berezi bazuen sintesian, non poliol ester bat oinarria den. Halaber, plastifikatzaile gisa eta titanio dioxidoan oinarritutako pinturetan usatzen da.

Trimetiloletanoaren nitrazioaren bidez trimetiloletano trinitratoa erdiesten da, monopropultsatzaile gisa baliatzen dena aeronautikan.

Erreferentziak

1. (Ingelesez) PubChem. «1,1,1-Tris(hydroxymethyl)ethane» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2023-01-15).
2. (Ingelesez) Werle, Peter; Morawietz, Marcus; Lundmark, Stefan; Sörensen, Kent; Karvinen, Esko &  Lehtonen, Juha. (Stefan 2008). Alcohols, Polyhydric, ULLMANN'S Encyclopedia of Industrial Chemistry. Wiley‐VCH Verlag GmbH & Co. ISBN 9783527303854..

Kanpo estekak