بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر

بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر
بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر یک بیماری ارثی وابسته به کروموزوم X است.[۱]
تخصصعصب‌شناسی ویرایش این در ویکی‌داده
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
پیشنت پلاسبیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر

بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر (انگلیسی: Pelizaeus–Merzbacher disease) یک بیماری عصبی است که در آن به اُلیگودندروسیت‌های دستگاه عصبی مرکزی آسیب می‌رسد. علت این بیماری جهش در ژن پروتئین پروتئولیپید ۱ (PLP1) است که یکی از پروتئین‌های اصلی میلین محسوب می‌شود. مشخصهٔ این بیماری، کاهش میلین‌سازی به‌دور برخی رشته‌های عصبی است و به دسته‌ای از بیماری‌های ژنتیکی موسوم به لکودیستروفی‌ها تعلق دارد.[۲]

علائم و نشانه‌ها

[ویرایش]

نشانهٔ اصلی بیماری، عدم وجود حرکت در دست‌ها و پاها یک‌کم‌حرکتی آنان، مشکلات تنفسی و حرکات افقی در چشمان است. شروع این بیماری معمولاً در سنین نوزادی است که مشخصهٔ اصلی‌اش نیستاگموس و هیپوتونی است. توانایی‌های حرکتی یا به‌تأخیر می‌افتد و یا آنکه هرگز حاصل نمی‌شود که البته بستگی به شدت و وخامت جهش ژنی دارد. بیشتر کودکان مبتلا به این بیماری، تکلم دیگران را درک می‌کنند و خودشان هم اندکی قادرند حرف بزنند. علائم دیگر بیماری شامل لرزش، عدم هماهنگی عضلانی، حرکات غیرارادی، گام‌های نااستوار، و بروز سفتی تدریجی در عضلات دست‌ها و پاهاست. انقباض شدید مرضی عضلات (Muscle contracture) در طی زمان، تدریجاً رخ می‌دهد و عملکرد ذهنی نیز ممکن است دچار دستخوش تغییر گردد. برخی بیماران ممکن است تشنج و نافُرمی اسکلتی همچون کژپشتی پیدا کنند.

علت

[ویرایش]

بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر، نوعی بیماری ارثی وابسته به کروموزوم X است که در اثر جهش در ژنِ تولیدکنندهٔ یکی از پروتئین‌های اصلی میلین به نام پروتئین پروتئولیپید ۱ (PLP1) پدید می‌آید. در اثرِ این جهش ژنی، تولید میلین در دستگاه عصبی مرکزی کاهش یافته و بیماری مغزی-عصبی شدید رخ می‌دهد. بیشتر این جهش‌ها سبب دونسخه‌نویسی از ژن PLP1 می‌گردد. البته جهش حذفی هم در این ژن دیده شده که عموماً سبب بیماری خفیف‌تری می‌گردد.

تشخیص

[ویرایش]

شک بالینی به این بیماری، نخستین بار توسط تصویرسازی تشدید مغناطیسی مغز صورت می‌پذیرد که طی آن، چگالی سیگنالی بالا در T2 در سرتاسر مغز دیده می‌شود و اغلب تا سن ۱ سالگی پدیدار می‌گردد.

این بیماری متعلق به گروهی از اختلالات ژنتیکی موسوم به لکودیستروفی‌هاست که سبب اختلال در تولید و رشد غلاف میلین به‌دور فیبرهای عصبی در دستگاه عصبی مرکزی می‌گردد.

بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر شامل انواع گوناگون «کلاسیک»، «انتقالی» و «فرم بالغین» است.

درمان

[ویرایش]

هیچ درمان قطعی یا استاندارد برای این بیماری وجود ندارد.[۳] پیش‌آگهی بیماری نیز متفاوت است. مبتلایان به انواع شدید بیماری معمولاً به سنین نوجوانی نمی‌رسند و مبتلایان به نوع خفیف بیماری ممکن است تا دوران بزرگسالی هم زنده بمانند.[۳]

پژوهش‌ها

[ویرایش]

در دسامبر ۲۰۰۸ میلادی شرکت «استم‌سل» در ایالات متحده آمریکا، فاز اول از کارآزمایی بالینی پیوند سلول‌های بنیادی عصبی در انسان را آغاز کرد.[۴] این کارآزمایی موفق نبود و این شرکت، به‌دنبال نتایج ناامیدکنندهٔ حاصله، ورشکست شد.[۵]

در سال ۲۰۱۹ میلادی پال جی. تسار با استفاده از روش کریسپر و «درمان آنتی‌سنس» این بیماری را در موش‌های آزمایشگاهی با موفقیت درمان نمود.[۶][۷][۸] درمان‌های مبتنی بر «شلاته‌کردن با آهن» نیز در دست بررسی و پژوهش است.[۹]

تاریخچه

[ویرایش]

این بیماری نخستین بار توسط دو پزشک عصب‌شناس آلمانی با نام‌های فردریش کریستف پیلیتسئوس و لودویگ مرتسباخر توصیف شد و به افتخار آن دو نام‌گذاری شد.

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ "OMIM Entry - # 312080 - Pelizaeus-Merzbacher Disease; PMD". omim.org (به انگلیسی). Retrieved 5 August 2017.
  2. ↑ Hobson, Grace; Garbern, James (2012). "Pelizaeus-Merzbacher Disease, Pelizaeus-Merzbacher-Like Disease 1, and Related Hypomyelinating Disorders". Seminars in Neurology. 32 (1): 062–067. doi:10.1055/s-0032-1306388. ISSN 0271-8235. PMID 22422208.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ "Pelizaeus-Merzbacher Disease Information Page". National Institute of Neurological Disorders and Stroke.
  4. ↑ "Stem Cells, Inc".
  5. ↑ "End of line for StemCells Inc., pioneering & controversial stem cell biotech". 2016-05-31.
  6. ↑ Elitt, Matthew S.; Barbar, Lilianne; Shick, H. Elizabeth; Powers, Berit E.; Maeno-Hikichi, Yuka; Madhavan, Mayur; Allan, Kevin C.; Nawash, Baraa S.; Nevin, Zachary S.; Olsen, Hannah E.; Hitomi, Midori; LePage, David F.; Jiang, Weihong; Conlon, Ronald A.; Rigo, Frank; Tesar, Paul J. (31 December 2018). "Therapeutic suppression of proteolipid protein rescues Pelizaeus-Merzbacher Disease in mice". bioRxiv: 508192. doi:10.1101/508192.
  7. ↑ "Suppression of proteolipid protein rescues Pelizaeus-Merzbacher Disease". 2020-07-01.
  8. ↑ "Research finds new approach to treating certain neurological diseases". MedicalXpress. 1 July 2020. Retrieved 1 July 2020. Their research was published online July 1 in the journal Nature. "The pre-clinical results were profound. PMD mouse models that typically die within a few weeks of birth were able to live a full lifespan after treatment," said Paul Tesar{{cite web}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  9. ↑ Nobuta, Hiroko; Yang, Nan; Ng, Yi Han; Marro, Samuele G.; Sabeur, Khalida; Chavali, Manideep; Stockley, John H.; Killilea, David W.; Walter, Patrick B.; Zhao, Chao; Huie, Philip; Goldman, Steven A.; Kriegstein, Arnold R.; Franklin, Robin J.M.; Rowitch, David H.; Wernig, Marius (October 2019). "Oligodendrocyte Death in Pelizaeus-Merzbacher Disease Is Rescued by Iron Chelation". Cell Stem Cell. 25 (4): 531–541.e6. doi:10.1016/j.stem.2019.09.003. PMID 31585094.