خوداکسایش

خوداکسایش یا اتواکسیداسیون^[۱] (به انگلیسی: Autoxidation) گونه‌ای از سوختن بدون شعله مواد و ترکیب شدن آن‌ها با اکسیژن است که منجبر به تشکیل مشتقات اکسیژن دار از مواد شیمیایی مختلف می‌شود. سازوکاری این فرایند به صورت رادیکالی بوده و از سه مرحله تشکیل می‌شود:

آغاز زنجیره

${\displaystyle \mathrm {ROOH+RH\ {\xrightarrow {energy}}\ RO{\cdot }+{\cdot }OH+RH\ \longrightarrow {}\ RO{\cdot }+H_{2}O+R{\cdot }\quad } }$

${\displaystyle \mathrm {RO{\cdot }+RH\ {\xrightarrow {H-abstraction}}\ R{\cdot }+ROH\quad } }$

انتشار زنجیره^[۲]

${\displaystyle \mathrm {R{^{\cdot }}+O_{2}\ {\xrightarrow {fast}}\ ROO{^{\cdot }}} }$

${\displaystyle \mathrm {ROO{^{\cdot }}+RH\ {\xrightarrow {H-abstraction}}\ ROOH+{^{\cdot }}R} }$

پایان زنجیره

${\displaystyle \mathrm {2ROO{^{\cdot }}\ {\xrightarrow {}}\ 2RO{^{\cdot }}+O_{2}\ \longrightarrow {}\ ROH+QO+O_{2}} }$

کاربرد

این دسته از واکنش‌ها در فرآوری مواد مختلف در صنایع شیمیایی از جمله مواد خوراکی، لاستیک ها؛ روغن‌ها و پلاستیک‌ها، کاربرد دارند.

منابع

1. بینش، علیرضا. فرهنگ مهندسی شیمی. دانشیار.
2. I.V. Berezin, E.T. Denisov, The Oxidation of Cyclohexane, Pergamon Press, New York, 1996.

• Faulk, Joe (2004). Concise Encyclopedia of Chemistry (به انگلیسی). New York: McGraw-Hill.