خودمراقبتی

اسپری استنشاقی آسم که حاوی دارو برای درمان آسم است
دستگاه تست قند خون برای مبتلایان به دیابت

خودمراقبتی عملی است که در آن، هر فردی از دانش، مهارت، و توان خود به عنوان یک منبع استفاده می‌کند تا به‌طور مستقل از سلامت خود مراقبت کند[۱].

شرح

[ویرایش]

منظور از بطور مستقل، تصمیم‌گیری دربارهٔ خود و با اتکا به خود است. البته این تصمیم‌گیری می‌تواند شامل مشورت و کسب کمک تخصصی یا غیرتخصصی از دیگران (چه متخصص، چه غیرمتخصص) نیز باشد. اگرچه خودمراقبتی، فعالیتی است که مردم برای تأمین، حفظ و ارتقای سلامت خود انجام می‌دهند؛ ولی گاهی این مراقبت به فرزندان، خانواده، دوستان، همسایگان، هم‌محلی‌ها و همشهریان آنها نیز گسترش می‌یابد. به‌ هر حال، در تعریف خود مراقبتی ۵ ویژگی زیر مستتر است:

  1. رفتاری است داوطلبانه
  2. فعالیتی است آموخته شده
  3. حق و مسئولیتی است همگانی برای حفظ سلامت خود، خانواده و نزدیکان
  4. بخشی است از مراقبت‌های نوزادان، کودکان، نوجوانان و سالمندان
  5. بزرگسالانی که قادر به خود مراقبتی نیستند، نیازمند دریافت مراقبت‌های بهداشتی از ارائه دهندگان خدمات اجتماعی یا بهداشتی خواهند بود.[۲]

با توجه به مدل ارتقای سلامت فرد محور، به هنگام مواجهه با یک مشکل بهداشتی و برای حفظ و ارتقای سلامت، ۵ منبع اصلی در اختیار اشخاص است که شامل: خودِ شخص، دیگر افراد عادی، متخصصین، اطلاعات موجود و محیط می‌باشند. مراقبت از خود به معنای عملی است که در آن شخص از خود به عنوان یک منبع استفاده و بطور مستقل از دیگران از سلامت خودش مراقبت می‌کند. در اینجا منظور از استقلال عمل، تصمیم‌ گیری برای خویش با اتکای به خود شخص می‌باشد، اما شامل مشورت و کسب کمک تخصصی یا غیرتخصصی از دیگران (چه افراد غیر متخصص و چه متخصصین) نیز می‌شود.[۳] عمل خودمراقبتی هر چند یک استراتژی کلی در روند درمان افراد است اما برای مصادیق اجرایی آن باید متناسب با هر بیمار و شرایط فردیی او می بایست شخصی سازی های ویژه ای برای او صورت گیرد و برای همه یکسان نیست لذا نقش آموزش‌های عمومی حوزه سلامت در این زمینه اهمیت فراوانی دارد.[۴]

یکی از انواع حداقلی در خودمراقبتی بدین معنی است ما برای حفظ سلامت و شادابی خود، کارهای روزمره کوچکی انجام دهیم تا زندگی بهتر و سالم تری داشته باشیم خود مراقبتی انواع گوناگونی دارد که یکی از آنها خود مراقبتی تدافعی است. که در آن فرد با نگاه هوشمندانه و یا نقاد به روند های درمانی رایج تصمیماتی را اتخاذ می نماید[۵]،. خودمراقبتی شامل اقداماتی است آموختنی ، آگاهانه و هدفمند که هر فردی برای خود، خانواده و دیگران انجام می دهد تا سالم بماند، از سلامت جسمی و روانی خود حفاظت کند، نیازهای اجتماعی خود را برآورده سازد، از بیماری ها یا حوادث پیشگیری کند، از ناخوش ها و بیماری های مزمن مراقبت کند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کند[۶].

توانایی افراد، خانواده‌ها و جوامع برای ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری، حفظ سلامت، و مقابله با بیماری و ناتوانی با یا بدون حمایت یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی را خود مراقبتی میگویند.[۷]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ شهابی, محمود; قائم پور, محمدعلی (2018-06-22). "مرزهای اجتماعی- فرهنگی در شهر تهران: بررسی شرایط، شیوه مدیریت و پیامدها". فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران. 11 (2): 133–160. doi:10.22631/jicr.2018.1794.2404. ISSN 2476-5058.
  2. ↑ یک عمر سلامت، با خود مراقبتی. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. معاونت بهداشت. دفتر آموزش و ارتقای سلامت. 1393
  3. ↑ رفیعی فر، شهرام، ... و دیگران. نظام جامع توانمندسازی مردم برای مراقبت از سلامت خود. تهران: مؤسسه پژوهشگران بدون مرز، 1384.
  4. ↑ خود مراقبتی در دنیای کنونی به چه معناست؟ "آموزش خود مراقبتی از دید بهزی، سامانه آموزش، پشتیبانی و پایش بیمار و پیگیری درمان"[۱] بایگانی‌شده در ۴ اوت ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine.
  5. ↑ کامران محلوجی; فروزان اکرمی. استقلال عمومی و گرایش خودمراقبتی در جامعه ایران. مجله اخلاق زیستی-علمی پژوهشی, 2019, 8.30: 45-54.
  6. ↑ "Comparison of the effectiveness of cognitive-based therapy based on quality of life on perfectionism and rumination in patients with migraine". Scientific research journal of Health System Research. 15 (1): 42–52. 2019-07-22. doi:10.32592/hsr.2019.15.1.104. ISSN 1735-2363.
  7. ↑ Behnegarsoft.com (۲۰۲۳-۰۳-۲۱). «میگنا - خود مراقبتی چیست ؟». ميگنا : پایگاه خبری روانشناسی و سلامت. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۶.