راهنما:الفبای آوانگاری بین‌المللی ترکی استانبولی، آذری و ترکمنی

جدول‌های زیر نحوهٔ نمایش تلفظ‌های زیرمجوعه‌های زبان‌های اغوز یعنی زبان‌های ترکی استانبولی، ترکی آذربایجانی و ترکمنی را در ویکی‌پدیا با استفاده از الفبای آوانگاری بین‌المللی نشان می‌دهد.

برای اطلاعات تکمیلی و دقیق‌تر از آواهای این زبان‌ها به مقالات واج‌شناسی ترکی استانبولی و واج‌شناسی ترکی آذربایجانی مراجعه کنید.

آوا دستور خط برابر دیگر ایران استانِ آذربایجانِ ایران آذربایجانی گاگائوز ترکی ترکمنی b ب b b b b ب‍ُرج c[۱][۲] ک k k k cure ç[۳] ‌ k hue d د d d d d دفتر dz ج adze dʒ c c c j بُرج ð z then f ف f f f ف‍رد ɸ f phew; or like food, but done by curling lips over teeth and expelling air while keeping the jaw tense ɡ[۱] ق q g g g بان‍گ ɟ[۱] گ g g g ‎/ɡj/‎ دنباله در argue h ه h h h h[۴] ه‍نگ j ی y y y, ğ[۵] ý ی‍ار k[۱] ک k k k k ک‍رم l ل l l l l حال ɫ[۱] l l [۶] peel (انگلیسی) m م m m m m م‍رد n ن n n n n ن‍ما ŋ [۷] ň رنگ p پ p p p p تهماس‍پ q[۱] k ق‍رآن ɾ ر r r r r ای‍ران ɣ غ ğ غ‍ازی (عربی) ʁ[۱] g فرانسوی r s س s s s س‍هند ʃ ش ş ş ş ş ش‍رم t ت t t t t ت‍اریک ts چ ţ ts[۸] bits (انگلیسی) tʃ ç ç ç ç چ‍الاک θ s من‍ث‍ور (عربی) v[۹] و v v v والا β w مثل والا، ولی با هر دو لب x خ x h[۴] خ‍انه z ز z z z زنگار ʒ ژ j j j ž ک‍ژدم

واکه‌ها آوا دستور خط برابر دیگر آذربایجانی گاگائوز ترکی ترکمنی ɑ a a a a father æ ə ä e[۱۰] ä ن‍ـه e e e e e ک‍ـه ə ê language i i i i i ش‍ی‍ر o o o o o ت‍و ø ö ö ö ö somewhat like RP bird; French eu or German ö u u u u u ب‍ود ɯ ı ı ı y somewhat like roses, Chinese shi, or Japanese unchi y ü ü ü ü somewhat like cue; French u or German ü فوق‌العاده‌ها آوا مثال torbalı /torbɑˈɫɯ/ 'with bag' Torbalı /ˈtorbɑɫɯ/ (a place name)[۱۱] ^ː â, î, û[۱۲], ğ[۵] âlem /ɑːlem/ 'world'

یادداشت‌ها

1. [c]~[k] (Turkish/Azeri) / [k]~[q] (Turkmen), [ɟ]~[ɡ] (Turkish) / [ɡ]~[ʁ] (Turkmen)^{[نیازمند منبع][contradictory]}, [l]~[ɫ] only contrast in loan words before <â, û> vs. <a, u>; in native words, [c/k, ɟ/ɡ, l] occur before the front vowels (/e/, /i/, /ø/, /y/), while [k/q, g/ʁ, ɫ] occur before the back vowels (/a/, /o/, /u/, /ɯ/).
2. In many eastern Turkish/Azeri dialects, [c] at the end of a word or before a voiceless consonant may become [ç], as in huge.
3. In Azeri, k at the end of a word or before a voiceless consonant may become [ç], as in huge.
4. In Turkmen, [h] occurs before front vowels (/e/, /i/, /ø/ and /y/) while [x] occurs before back vowels (/a/, /o/, /u/, /ɯ/).
5. In Turkish, the letter ğ (yumuşak g, "soft g") sometimes gives the [j] sound between front vowels but it mostly lengthens the preceding vowel.
6. In Schöning, Claus. "Turkmen". The Turkic Languages. Lars Johanson and Éva Á. Csató, eds. London: Routledge, 1998. pg. 262
7. In Turkish and Azeri, /ŋ/ appears as an allophone of /n/ before the consonants /g/, /k/, /ɟ/ and /c/.
8. Only found in Russian loanwords. In Schöning, Claus. "Turkmen". The Turkic Languages. Lars Johanson and Éva Á. Csató, eds. London: Routledge, 1998. pg. 261
9. [w] is the allophone of the /v/ sound after or between vowels in Turkish and Azeri.
10. Before liquids /l, m, n, r/ in coda/final position
11. In Turkish proper, proper nouns are typically stressed on the 2nd or 3rd last syllable (see Sezer stress), and other words (excepting certain unstressed suffixes and stressed verb tenses) are stressed on the last syllable.
12. هشتک (Turkish for "hat") [^] is a sign which indicates both the vowel length and indicates if the letter k should read as /c/ and the letter l should read as [l] before the dark vowels /ɑ/ and /u/.
    Yet the şapka is primarily used for indicating palatalization instead of length. For example, the word katil means "murder" when pronounced as /kɑtil/, yet it means "killer" when pronounced as /kɑːtil/. The letter a is left unmarked even if it is long, because the sound /k/ doesn't become /c/ in this case.
    î is an exception, for it only indicates the vowel length.