محمد رسولالله | |
---|---|
کارگردان | مجید مجیدی |
تهیهکننده | مؤسسه سینمایی نور تابان |
نویسنده | مجید مجیدی کامبوزیا پرتوی حمید امجد |
بر پایه | زندگی محمد |
بازیگران | |
موسیقی | ای. آر. رحمان |
فیلمبردار | ویتوریو استورارو |
تدوینگر | روبرتو پرپینانی |
توزیعکننده | مؤسسه سینمایی نور تابان |
تاریخهای انتشار | بهمن ۱۳۹۳ (فجر) ۵ شهریور ۱۳۹۴ (ایران)[۱] |
مدت زمان | ۱۷۸ دقیقه[۲][۳] |
کشور | ایران |
زبان | فارسی، عربی، آرامی و گیزی[۴] |
هزینهٔ فیلم | ۶۳ میلیارد تومان[۵][۶][۷] |
فروش گیشه | ۱۴٬۶۲۰٬۲۶۴٬۰۰۰ تومان (فروش در ایران) |
محمد رسولالله فیلم زندگینامهای تاریخی ایرانی محصول ۱۳۹۳ به کارگردانی مجید مجیدی است که فیلمنامه را بههمراه کامبوزیا پرتوی و حمید امجد نوشت.[۸][۹] این فیلم داستان دوران کودکی محمد، پیامبر اسلام در سده ۶ میلادی را روایت میکند. داستان از دوران جاهلیت و شرایط اجتماعی زمان تولد محمد آغاز میشود و در ۱۲ سالگی او به پایان میرسد. گروه بازیگران را مهدی پاکدل، علیرضا شجاعنوری، محسن تنابنده، ساره بیات، علیرضا جلیلی، مینا ساداتی و رعنا آزادیور تشکیل میدهند.
در ساخت این مجموعه همچون سایر فیلمهای تاریخی سالهای اخیر ایران نظیر ملک سلیمان از عوامل خارجی و در سطح سینمای روز جهان استفاده شدهاست. فیلمبرداری این اثر بر عهده ویتوریو استورارو و موسیقی متن آن ساختهٔ ای. آر. رحمان است که هر دو از هنرمندان برنده جایزه اسکار بهشمار میآیند.[۱۰] این فیلم در شهرک سینمایی پیامبر اعظم که در ۵۵ کیلومتری شهر قم قرار دارد، ساخته شدهاست. در این شهرک، ماکت شهرهای مکه و مدینه با مشخصات ۱۴۰۰ سال قبل، در مقیاس یک به یک (مختصات واقعی) طراحی و ساخته شدهاست و اعلام شد پس از پایان فیلمبرداری، از این دکور تحت عنوان شهرک سینمایی پیامبر اعظم برای دیگر پروژههای سینمایی دربارهٔ تاریخ اسلام استفاده شود.[۱۱] این فیلم پرهزینهترین و بزرگترین پروژه فیلمسازی تاریخ سینمای ایران محسوب میشود.[۱۲] بیشتر هزینه این فیلم صرف ساخت شهرک سینمایی شدهاست. بخشهایی از این فیلم مربوط به واقعه جنگ اصحاب فیل در کشور آفریقای جنوبی فیلمبرداری شدهاست.[۱۳]
اکران سراسری محمد رسولالله از ۵ شهریور ۱۳۹۴ (۲۷ اوت ۲۰۱۵) در ایران و همزمان با افتتاحیه جشنواره فیلم مونترال کانادا آغاز شد.[۱][۱۴][۱۵][۱۶] فیلم محمد رسولالله در تهران در ۴۰ سالن سینما به نمایش درآمد و با فروش ۱۷۰ میلیونی روز اول اکران خود در سینماهای تهران بالاترین میزان فروش برای افتتاحیه یک فیلم سینمایی در ایران را رقم زد.[۱۷] این فیلم پیش از تولد پیامبر اسلام (تا ۱۲ سالگی) او را در بر میگیرد و البته بخشهای قبل از ۵۰ سالگی محمد رسولالله نیز بهصورت فلاشبک نشان داده میشود.[۱۷] این فیلم پیش از اکران عمومی و حتی پس از اکران با استقبال برخی کشورهای عربی و مخالفت برخی دیگر مواجه شدهاست. مجید مجیدی کارگردان این فیلم در پاسخ به برخی مخالفین اعلام کرده که در نگارش فیلمنامه از روایتها و منابع مورد تأیید مسلمانان و نه تنها شیعیان بهره بردهاست.[۱۸] مجیدی در زمینه ساخت این فیلم گفت: باعث افتخار است که هشت سال از عمرم را صرف پروژهای با نام مقدس پیامبر عظیم الشان اسلام کردهام.[۱۹] این فیلم به عنوان نماینده سینمای ایران در مراسم اسکار سال ۲۰۱۶ میلادی اعلام شد.[۲۰][۲۱] همچنین با فروش ۱۴ میلیارد و ۶۲۰ میلیون تومان پرفروشترین فیلم تاریخ سینمای ایران (تا سال ۹۴) محسوب میشد.[۲۲] محمّد رسولالله در ۲۰ دی ۱۳۹۶ در شبکه نمایش خانگی پخش شد.[۲۳]
داستان از سال ۱۰ بعثت محمد و زمانی که مسلمانان در تحریم اقتصادی هستند شروع میشود. ابوسفیان از ابوطالب که پیر است میخواهد که به محمد بگوید که خدا را در دلش نگه دارد. ابوطالب به اتاق نبی اسلام میرود و پیامبر در حال نماز خواندن است و بعد از سوره حمد سوره فیل را میخواند و سپس در یک فلشبک که اکثر فیلم را شامل شده به سال عام الفیل و تولد پیامبر و دوران کودکی وی از زبان خود ابوطالب به عنوان راوی فیلم میرود.
در سال عام الفیل، ابرهه یکی از سرداران لشکر حبشه به دستور پادشاه این سرزمین به مکه لشکرکشی میکند تا کعبه را از بین ببرد. ابرهه به وسیلهٔ چندین هزار نفر با فیل، اسب و تجهیزات جنگی فراوان به سوی شهر مکه میآیند ولی در نزدیکی مکه که حریم مکه بهشمار میرود، فیلها به جلو پیش نمیروند و تعداد بسیار زیادی پرنده به نام ابابیل در حالی که سنگهایی در میان نوک خود دارند، بر سر ارتش ابرهه فرو میریزند و همه را از بین میبرند.[۲۴]
پس از پایان فلشبک، داستان دو مرتبه به سال ده بعثت و اوضاع بد مسلمانان تحریم شده ساکن در بیرون مکه برمیگردد و در ادامه روایت نمایان شدن قرارداد تحریمها علیه مسلمانان خورده شده توسط موریانهها به تصویر کشیده میشود.
فیلم محمد رسولالله از محاصره مسلمانان در شعب ابیطالب آغاز میشود و به پیش از میلاد پیامبر اسلام بازمیگردد. صحنههای درگذشت مادر محمد در روستای ابواء و صحنههای مربوط به دوران شیرخوارگی و خردسالی پیامبر در روستای سعدیه هم از دیگر بخشهای فیلم است. فیلم محمد رسولالله با اولین سفر پیامبر به شام و رسیدن به صومعه بحیرا به پایان میرسد. «بحیرا» راهبی مسیحی است که دربارهٔ ظهور آخرین پیامبر به ابوطالب بشارت میدهد.[۲۵]
بازیگر | نقش |
---|---|
مهدی پاکدل | ابوطالب |
علیرضا شجاع نوری | عبدالمطلب |
محسن تنابنده | ساموئل |
داریوش فرهنگ | ابوسفیان |
محمد عسگری | ابولهب |
صادق هاتفی | بحیرا |
ساره بیات | حلیمه |
مینا ساداتی | آمنه |
رعنا آزادیور | جمیله |
نسرین نصرتی | برکه |
پانتهآ مهدینیا | فاطمه بنت اسد |
بهارک صالحنیا | ثویبه |
آرش فلاحت پیشه | ابرهه |
حمیدرضا تاجدولت | حمزه |
فرداد صفاخو | عباس |
علی اصغر خطیب زاده | بنیامین |
جعفر قاسمی | حارث |
پیروز رفیعی | ربان اعظم |
هادی آقا حسینی | زهیر |
امین آبان | باروخ |
امیر حیدری | شبیه پوش محمد ۱۲ ساله |
حسین جلالی | شبیه پوش محمد ۸ ساله |
علیرضا جلیلی | شبیه پوش محمد ۶ ساله |
محمد محالی | شبیه پوش محمد ۲ ساله |
سید علی هاشمی | شبیه پوش علی |
صداپیشگان
دوبلر | نقش | بازیگر |
---|---|---|
منوچهر اسماعیلی | ابوطالب | مهدی پاکدل |
حسن خلقت دوست | حمزه | حمیدرضا تاجدولت |
سپهدار فرزامی | خردسالی محمد | امیر حیدری |
پروژه سینمایی محمدرسولالله به کارگردانی مجید مجیدی پس از حدود سه سال مراحل مقدماتی و پیش تولید در سال ۱۳۸۶ در آستانه آغاز مرحله فیلمبرداری قرار گرفت. به گزارش روابط عمومی پروژه، اولین مرحله شروع به کار این فیلم از مهرماه سال ۱۳۸۶ با فعالیت گروه تحقیق آغاز و اولین نسخه فیلم نامه نوروز ۱۳۸۸ آماده شد.
سرمایهگذار این فیلم، شرکت سینمایی نور تابان، وابسته به بنیاد مستضعفان است.[۲۶] فیلم محمد رسولالله پرهزینهترین فیلم تاریخ سینمای ایران بهشمار میرود، به گفته تهیهکننده فیلم، هزینه ساخت دکورهای شهر مکه ۱۴۱ میلیارد ریال، شهر مدینه با ۱۹ هکتار ۴۲ میلیارد ریال و ساخت و ساز ساختمان اداری ۱۲٫۲ میلیارد بودهاست. همچنین ۳ میلیارد ریال هزینه فیلمنامه، ۶ میلیارد ریال هزینه مطالعات اجرایی، ۱۵۲ میلیارد ریال هزینه پیش تولید، ۳۱۰ میلیارد ریال هزینه تولید و ۱۵۱ میلیارد ریال هزینه پس از تولید فیلم «محمد رسولالله» شدهاست؛ بنابراین مجموع هزینههای صرف شده برای ساخت این فیلم ۶۲۳٫۳ میلیارد ریال (معادل ۶۲میلیارد تومان) بودهاست.[۷][۲۷]
مشخص است که برخی کشورها چون عربستان سعودی
با این فیلم مشکلاتی خواهند داشت ولی از طرف
دیگر کشورهای اسلامی زیادی چون ترکیه، اندونزی،
مالزی و بسیاری دیگر در آسیای جنوب شرقی خواهان این فیلم شدهاند.
[۲۸]
مصاحبه مجید مجیدی با خبرگزاری فرانسه
طبق پیشبینی و برنامهریزی گروه سازنده، دوره پیش تولید پروژه محمد رسولالله ص از خرداد ماه ۱۳۸۹ تا شهریور ماه ۱۳۹۰ تعیین شد، تا در پایان این مرحله فیلمبرداری آغاز شد. لوکیشنهای این فیلم در شهرک سینمایی پیامبر اعظم در قم، کویر شهداد کرمان، اطراف عسلویه و آفریقا بودهاست. مرحله فیلمبرداری ۶ ماه طول کشید و فیلم برای جشنواره فجر سال ۱۳۹۳ آماده نمایش شد. در طول مدتی که مرحله پس از تولید سپری میشود فعالیتهای لازم برای انجام پیش تبلیغات و آمادهسازی مقدمات پخش جهانی اثر انجام خواهد شد. در هفته وحدت از این فیلم رونمایی خواهد شد.
ویتوریو استورارو فیلمبردار مطرح ایتالیایی که سه جایزهٔ اسکار را گرفته و به عنوان فیلمبردار با همراهی حمید خضوعی ابیانه کار فیلمبرداری این اثر را انجام خواهد داد. استرارو تا کنون برای سه فیلم شامل «اینک آخرالزمان» (۱۹۷۹)، «آخرین امپراتور» (۱۹۸۷) و «سرخها» (۱۹۸۱) جایزه اسکار گرفتهاست. وی در مصاحبه با باب فیشر در یک مجله سینمایی آمریکایی مووی میکر دربارهٔ چگونگی پیوستن به این اثر گفت: «سال ۲۰۱۰ که با رشید بن هادی (کارگردان) در پروژهای در الجزایر همکاری میکردم، برای اینکه اسلام را بهتر بشناسم، خواندن کتابی دربارهٔ زندگی پیامبر محمد (ص) را شروع کردم. به محض اینکه خواندن آن کتاب تمام شد، مثل یک رؤیای جادویی ایمیلی دریافت کردم با این مضمون که آیا علاقهمند هستم در ساخت بخش اول یک سهگانه دربارهٔ زندگی محمد (ص) حضور داشته باشم؟» بدین ترتیب و پس ملاقات مجیدی کارگردان و حیدریان تهیهکننده فیلم با او در رم، پیوستنش به این پروژه قطعی شد. وی میگوید که کتاب نقاشی محمود فرشچیان، منبع الهام ایدههایش برای فیلمبرداری این فیلم بودهاست.[۲۹]
موسیقی متن این فیلم به آهنگسازی ی.آر. رحمان موسیقیدان سرشناس هندی و برنده جایزه اسکار آماده شدهاست. آلبوم موسیقی متن این فیلم در تاریخ ۲۱ آبان ماه ۱۳۹۵ از طریق صفحات رسمی فیلم در فضای مجازی وارد بازار شد.[۲]
جلوههای ویژه اثر بر عهده اسکات ای. اندرسون برنده اسکار برای طراحی جلوه ویژه «بیب» در ۱۹۹۶ است که جلوههای ویژه قسمت حمله سپاه ابرهه به مکه را طراحی و اجرا کردهاست. وی پیش از این در فیلمهایی همچون «ماجراهای تنتن»، «ترمیناتور ۲» «دروازه نهم»، «کینگ کنگ»، «استخوانهای دوستداشتنی» کار جلوههای ویژه را بر عهده داشتهاست و با کارگردانانی همچون استیون اسپیلبرگ، جیمز کامرون و پیتر جکسون سابقه همکاری داشتهاست.[۳۰]
میلژن کرکا کلژاکویچ طراح دکور اهل کرواسی که قبلاً جایزه «سزار» و «آکادمی فیلم اروپا» و همچنین نامزد دریافت جایزه «اِمی» را در کارنامه خود داشتهاست، طراحی دکور این فیلم را بر عهده داشتهاست.[۲۹]
هفت کارگاه مخصوص مهیاسازی دکورها، صنایع دستی و دستسازهای سنتی، تجهیزات و لوازم صحنه را برای این فیلم ساختهاند. این کارگاهها شامل کارگاه نجاری، کارگاه عمومی ساخت لوازم، کارگاه خیاطی، کارگاه بتسازی، کارگاه رنگ و پتینه و کهنهکاری، کارگاه محصولات چوبی خاص و کارگاه مدلسازی بودند. بیش از ۴۰۰۰ قطعه لوازم صحنه شامل وسایل خانه، لوازم سفر و بازرگانی، وسایل زینتی، ادوات جنگی، وسایل خرید و فروش و لوازم بازار در این کارگاهها ساخته شد. مدیریت این کارگاهها عمدتاً با مردمان ایرانیتبار بود و تنها یک ایتالیایی، در قسمت کارگاه رنگ و پتینهکاری و کهنهکاری فعال بود. همهٔ پرسنل کارگاهها تحت نظر فرانکو فوماگالی، طراح ایتالیایی لوازم صحنه، فعالیت میکردند. در این فیلم بسیاری از وسایل ضروری مثل مواد اولیه، ظروف، دستبافتهها، پارچهها و تزئینات سنتی و کهن، با سفر به شهرها و روستاهای تاریخی، انتخاب و خریداری شده بودند.[۳۱]
اکثر صحنههای این فیلم در شهرک سینمایی پیامبر اعظم که حوالی شهر قم قرار دارد و در آن مکه و مدینه با جزئیات و مختصات دقیق و واقعی بر اساس متون بازسازی شدهاند فیلمبرداری شدهاست. بعضی از سکانسهای فیلم نیز در شهرهای کرمان، عسلویه و سکانس مربوط به حملهٔ ابرهه به مکه نیز که به تعداد زیادی فیل، نیاز داشته در شهر بلا بلا در آفریقای جنوبی، فیلمبرداری شدهاست.[۳۲]
یکی از نکات فنی و برجستهٔ فیلم مجیدی این است که در طول فیلم هریک از اقوام عبری، حبشی و سریانی به زبان بومی خود صحبت میکنند و بازیگران ایرانی خود، بدون لب خوانی دیالوگها را به زبانهای مذکور ادا میکنند.
یکی از بازیهای منحصر به فرد در این رابطه، بازی محسن تنابنده در نقش ساموئل یهودی است که ادای دیالوگهای عبری توسط وی، جزء جذابیتهای فیلم مجیدی محسوب میشد.[۳۳]
در ۱۷ دیماه ۱۳۹۳ نامنوشت این فیلم در کنار سایر آثار خطاطی مرتبط با آن طی مراسمی رونمایی شد. نامنوشت این فیلم توسط جلیل رسولی از خطاطان ایران انجام شدهاست. وی در توضیح پیرامون این اثر گفت در کنار ۶ خطاط دیگر برای انتخاب نامنوشت از میان ۲۶۰۰ اثر ارسالی فعالیت کردند اما پس از آنکه مجیدی کارگردان فیلم از هیچیک از آثار منتخب راضی نشد از وی خواست که این کار را بر عهده گیرد. وی گفت: «بیش از ۵۰ سال است که کار خطاطی میکنم و خط در دست من مانند موم نرم است اما نگارش اسم اعظم پیامبر برای این فیلم بسیار سخت بود. طرحها و اتودهای بسیاری زدم و نام محمد را به اشکال گرافیکی محکمی خطاطی کردم اما در نهایت راضی نمیشدم. وی ادامه داد: در نهایت به خود حضرت محمد (ص) توسل کردم و از او کمک خواستم تا مرا یاری کند. یک روز مرکب قهوهای را از میان مرکبها برداشتم و انگشت سبابه خود را داخل مرکب کردم و نام اعظم حضرت محمد (ص) را نوشتم، بعد متوجه شدم که انگشتم میلرزد و تعجب کردم… در طول تمام سالهایی که بهطور حرفهای خطاطی کردهام دچار این حالت نشده بودم اما بعد متوجه شدم که تنها انگشت سبابه من نیست که میلرزد بلکه همه وجودم در حال لرزیدن است. … پس از آن متوجه شدم همین نام نوشته حاضر همانی است که میخواستم.»[۳۴]
در روز ۱۷ دیماه ۱۳۹۳ طی مراسمی شهرک سینمایی پیامبر اعظم که به وسعت ۱۰۰ هکتار در نزدیکی آزادراه تهران-قم ساخته شده[۳۵] و بسیاری از لوکیشنهای فیلم در آن قرار دارد برای خبرنگاران رو نمایی شد. از این مکان برای ساخت سایر آثار سینمایی ایران استفاده خواهد شد. در این شهرک همچنین موزهای قرار دارد که مدارک مربوط به ساخت فیلم نگهداری میشود.[۳۶]
سید علی خامنهای روز چهارشنبه ۱۷ آبان ماه ۱۳۹۱ برای بازدید از فیلم «محمد رسولالله» به شهرک سینمایی پیامبر اعظم که محل ساخت این فیلم بین تهران و قم بود، رفت. این بازدید که اولین دیدار وی از مراحل تولید یک پروژه سینمایی محسوب میشد، نزدیک به ۶ ساعت ادامه یافته و او از قسمتهای مختلف لوکیشن ساخته شده از جمله قسمت شهر مکه، شعب ابی طالب که در داخل آن است، دیر بحیرا و قسمت مدینه بازدید کرده و در خلال آن با مجیدی (کارگردان)، حیدریان (تهیهکننده) و دیگر دستاندرکاران پروژه دیدار و گفتگو کرد. خامنهای همچنین دقایقی در جمع عوامل پروژه سخنرانی کرده و از دستاندرکاران آن تقدیر کرد. در جریان همین دیدار، سکانس ورود آمنه، مادر محمد، به شهر مدینه در حضور وی تصویربرداری شد و حدود بیست دقیقه از سکانسهای تدوین شده فیلم در حضور او پخش شد.[۳۷]
موسیقی فیلم توسط ای.آر. رحمان. ساخته شده و شش ماه طول کشید تا او نوع موسیقی متنی را که مجید مجیدی برای فیلمش میخواست را درک کند.[۳۸][۳۹] او یک سال و نیم روی آن کار کرد.[۴۰] موسیقی متن توسط Sony DADC در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۵ انتشار یافت.[۴۱]
اکران این فیلم منجر به کاهش سالنهای نمایش سایر فیلمها جهت اکران مناسب تر آن شد، از همین رو علی ملاقلیپور دربین بازی فوتبال میان ستارگان ایران و جهان که در شهریور ۱۳۹۴ برگزار شد، در اعتراض به کم شدن سالنهای نمایش فیلمش به نام قندون جهیزیه به زمین فوتبال رفت و نظم بازی را به هم ریخت و منجر به بازداشت او شد. او بعد از مدتی با وساطت حجتالله ایوبی معاون وزیر ارشاد آزاد شد.[۷۰][۷۱]. علیرضا رئیسیان نیز با این اکران گسترده مخالفت کرد و در پاسخ به پرسشی دربارهٔ همزمانی اکران فیلم سینمایی «دوران عاشقی» با فیلم مجید مجیدی و اختصاص ۴۰ سینما و حدود ۷۰ سالن به این فیلم گفت: «یکی از دوستان همکارم به من گفت که شما در این زمینه چرا اعتراض نمیکنید؟ چون که فیلمساز جوان آقای ملاقلیپور به هر وسیلهای که میتوانست اعتراض کرد و من به ایشان گفتم که در فضای مربوط به شغل خودم حتماً حرفم را خواهم زد؛ واقعیت این است که سکوت من نشانه اعتراض است نه رضایتمندی.».[۷۲]
{{cite web}}
: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link)
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام ToolAutoGenRef1
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام cinema
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).