نبی یوشع (عربی: النبی یوشع) یک روستای فلسطینی کوچک در جلیل بود که در ۱۷ کیلومتری شمال شرقی صفد و با ارتفاع ۳۷۵ متر از سطح دریا قرار داشت. از سال ۱۹۲۳ تا ۱۹۴۸ بخشی از قیمومیت فلسطین بود و در طول جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ خالی از سکنه شد. روستا توسط زمینهای جنگلی مشرف به دره حوله احاطه شده بود.
در اواخر قرن هجدهم، خانوادهای معروف به الغول، زیارتگاه نبی یوشع (پیامبر یوشع) را که شامل یک مسجد و ساختمانی برای بازدیدکنندگان بود را بهصورت داوطلبانه ساختند. این خانواده که «خادمان حرم» نیز نامیده میشوند، حدود پنجاه نفر بودند و اولین کسانی بودند که در این مکان ساکن شدند. آنها زمینهای اطراف را کشت کردند و این مکان متعاقباً به یک روستا تبدیل شد.[۱]
در سال ۱۸۵۱–۱۸۵۲، ون دو ولده، حرم یوشع را در نبی یوشع یاد کرد که در کنار آن یک درخت تربینت کهنسال وجود داشتهاست.[۲]
در سال ۱۸۷۵ ویکتور گورین پس از طی کردن مسیری بسیار شیب دار و دشوار از شرق به مقام (زیارتگاه) رسید. وی زیارتگاهی را که مسلمانان محلی آن را به نبی یوشع تقدیم کردهاند، به عنوان بنایی با دو گنبد کوچک توصیف کرد.[۳][۴]
در سال ۱۸۸۱، بررسی صندوق اکتشاف فلسطین از فلسطین غربی اشاره کرد که شیعیان از روستای قدس به نبی یوشع آمدند تا نام یوشع پیامبر را گرامی بدارند.[۵]
سفالهایی از راشیا الفخار در این روستا پیدا شدهاست.[۶]
روستا، در پایان جنگ جهانی اول، تحت کنترل فرانسه بود و توافقنامه مرزی بین بریتانیا و فرانسه در سال ۱۹۲۰ آن را در مرز لبنان قرار داد.[۴] در زمان سرشماری که توسط فرانسویها در سال ۱۹۲۱ انجام شد، به روستاییان تابعیت لبنان اعطا شد.[۷] با این حال کمیسیون مرزی که با توافق ۱۹۲۰ ایجاد شد، مرز را تغییر داد و روستا را در محدودهٔ فلسطین معین کرد.[۴] تا سال ۱۹۲۴ انتقال کنترل به مقامات بریتانیا کامل نشد.[۸]
در دوره قیمومت، انگلیسیها یک پاسگاه پلیس در روستا ساختند.[۱] مردم روستای نبی یوشع که همگی از مسلمانان شیعه بودند، در پانزدهم ماه شعبان (هشتمین ماه از گاهشماری اسلامی) سالانه موسم (زیارت) و جشن برگزار میکردند. مراسم آنها شبیه جشن نبی روبین در سواحل جنوبی فلسطین بودهاست.[۱]
در سرشماری ۱۹۳۱ فلسطین، این روستا محل سکونت ۵۲ نفر در آن سال (۱۲ خانوار) بود،[۹] که در آمار روستایی ۱۹۴۵ به ۷۰ نفر افزایش یافت و تا سال ۱۹۴۸ که خالی از سکنه شد، به ۸۱ نفر(۱۸ خانوار) رسید. این دهکده مساحتی معادل ۳۶۱۷ دونم را اشغال کرده بود که بجز یک دونم ملک عمومی همگی املاک آن خصوصی بود. در سالهای ۱۹۴۴–۱۹۴۵، این روستا دارای ۶۴۰ دونم زمین بود که برای غلات مورد استفاده قرار میگرفت[۱][۱۰] و ۱۶ دونم منطقه ساخته شده (شهری) بود.[۱۱]
نبی یوشع در ۱۶ مه در جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ در طی عملیات یفتاخ به رهبری افسر ارتش اسرائیل، ایگال آلون، که بعداً به یکی از شخصیتهای کلیدی اسرائیل تبدیل شد، تخلیه شد. تلاش اولیه برای تصرف روستا توسط نیروهای هاگانا در طول عملیات به کشته شدن ۲۲ جنگجوی هاگانا ختم شد که بنا بر گزارشها، سر اجساد آنها توسط نیروهای عرب جدا شد.[۱۲]
اکثر ساکنان آن به اردوگاههای پناهندگان در لبنان و سوریه سرازیر شدند. در سال ۱۹۹۸، فرزندان پناهندگان روستای نبی یوشع حدود ۵۰۰ نفر تخمین زده شدند.
موشاو اسرائیلی راموت نفتالی، در سال ۱۹۴۵، در جنوب روستا، تأسیس شد و از سال ۱۹۴۸ شامل زمین نبی یوشع است. موقعیت آن نزدیک به مرز بین نبی یوشع و اراضی ملاحه واقع شدهاست.[۱][۱۳]
ولید خالدی، مورخ فلسطینی، بقایای این روستا را در سال ۱۹۹۲ چنین توصیف کرد: «این مکان با سیم خاردار حصار شده و زیر آوار مدفون شدهاست که دسترسی را دشوار میکند. اما شواهدی از این روستا باقی ماندهاست: قطعاتی از خانهها، قبرهای موجود در قبرستان روستا و زیارتگاه نبی یوشع. دو گنبد و ورودی طاقدار قسمت اصلی حرم هنوز سالم است، اما دیوارهای سنگی قطور اتاقهای متصل به آن شکسته و کل مجموعه ساختمانها بدون مراقبت رها شدهاست. علفهای هرز از پشت بام جوانه میزنند. محوطه روستا توسط درختان انجیر و کاکتوس احاطه شدهاست. زمینهای مسطح اطراف این محدوده توسط کشاورزان اسرائیلی مورد کشت سیب قرار گرفتهاست، در حالی که قسمتهای شیبدار آن جنگلی است یا به عنوان مرتع استفاده میشود.»[۱۴]
این زیارتگاه توسط مدرسه باستانشناسی بریتانیا در سال ۱۹۹۴ مورد بررسی قرار گرفت که آن را ساختاری مستطیلی شکل در اطراف حیاطی در راستای شمال به جنوب توصیف کردند که از طریق دروازهای در منتها الیه شمالی ورودی داشتهاست. اتاقهای اصلی در انتهای جنوبی صحن با دو اتاق گنبدی اصلی قرار داشتند که اتاق غربی قدیمیترین اتاق در کل مجموعه حرم است.[۱۵]
مکانهای سنتی جایگزین دیگری نیز برای مقبره این پیامبر وجود دارد. مانند: در ترکیه (زیارتگاه روی تپه یوشع، استانبول)، اردن (نبی یوشع بن نون، زیارتگاه اهل سنت در نزدیکی شهر سلط[۱۶][۱۷]) و عراق (حرم نبی یوشع در بغداد[۱۶]).
{{cite journal}}
: Cite journal requires |journal=
(help)