آذرماهان

آذرماهان
مُهر آذرماهان که در موزهٔ ارمیتاژ نگهداری می‌شود.
وفاداریشاهنشاهی ساسانی
درجهفرمانده ، مرزبان نصیبین
جنگ‌ها و عملیات‌هاجنگ ایران و روم (۵۷۲–۵۹۱ میلادی)


آذرماهان (در منابع یونانی Ἀδααρμάνης) ؛ سرداری ایرانی اهل پارس بود که در مرزهای غربی ایران ساسانی و علیه امپراتوری روم شرقی (بیزانس) در جریان جنگ ایران و روم (۵۷۲–۵۹۱ میلادی) حضور داشت.آلبرتو برنارد (۲۰۲۳) این فرمانده ذکرشده در منابع رومی را با وهرامِ نام‌خواست‌خسرو آدُرماهان[۱] که سپاهبد نیمروز[۲] بود و مهری از او به جا مانده‌است و نیز وزیر ساسانی موسوم به بهرامِ آذرماهان که داستان مرگش توسط فردوسی و ثعالبی نقل شده یکی می‌داند.[۳]

زندگی‌نامه

[ویرایش]

آذرماهان سمت مرزبانی (فرماندار استان‌های مرزی) داشت. به گفته تاریخنگار سوری - جان افسس - وی احتمالاً مرزبان نصیبین بود.[۴]در سال ۵۷۱ میلادی به دستور خسرو انوشیروان برای اشغال استان رومی سوریه به آنجا فرستاده شد. آذرماهان رومی‌ها را به فرماندهی ژنرال مگنوس شکست داد، بسیاری را اسیر کرد و دستور داد شهر اپامیا را تاراج کنند.[۵]در سال ۵۷۷ میلادی آذرماهان استان سوری اسروهن را تصرف کرد اما رومی‌ها موفق شدند با نیروی زیاد به فرماندهی ژنرال ژوستینیان آن را بازپس گیرند.[۶]در سال ۵۸۰ میلادی، ژنرال موریس نیروهایش را در طول فرات و به سمت تیسفون - پایتخت ساسانیان - پیشروی داد؛ آذرماهان موظف شد (سال ۵۸۱ میلادی) تا در شمال بین‌النهرین راه انتقال تدارکات ارتش موریس را مسدود کرده و خود او را مجبور به عقب‌نشینی به سمت شمال کند.[۷] بنابراین بار دیگر به اسروهن حمله کرد و موفق شد پایتخت آن، ادسا، را اشغال کند. سپس نیروهایش را به سمت رقه حرکت داد اما با لشکر موریس برخورد کرده و مجبور به عقب‌نشینی شد.[۸] در جون سال بعد (۵۸۲ میلادی) در نزدیکی کنستانتیا از قوای موریس شکست سختی خورد و مجبور شد از میدان جنگ بگریزد در حالی که تم خسرو فرمانده دیگر ایرانی در این نبرد کشته شد.[۹] از این زمان به بعد آذرماهان از تاریخ ناپدید شد و از سرنوشت او آگاهی در دست نیست.

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ Wahrām ī Nām-xwāst-Husraw Ādurmāhān
  2. ↑ ērān kust ī nēmrōz spāhbed
  3. ↑ Bernard، Alberto (ژانویه ۲۰۲۳). «Nom, renom et revers d'un général sassanide: pour une prosopographie d'Ādurmāhān (vi e siècle de notre ère)». Antiquité Tardive. ۳۰: ۲۰۱–۲۱۵. doi:10.1484/J.AT.5.132661.
  4. ↑ (Martindale، Jones و Morris ۱۹۹۲، ص. ۱۲).
  5. ↑ (Shahîd ۱۹۹۵، صص. ۳۵۴, ۳۵۸, ۴۴۶); (Greatrex و Lieu ۲۰۰۲، صص. ۱۴۶–۱۴۷); (Martindale، Jones و Morris ۱۹۹۲، ص. ۸۰۶).
  6. ↑ (Greatrex و Lieu ۲۰۰۲، ص. ۱۶۰).
  7. ↑ (Shahîd ۱۹۹۵، ص. ۴۱۴).
  8. ↑ (Shahîd ۱۹۹۵، ص. ۴۱۶); (Greatrex و Lieu ۲۰۰۲، ص. ۱۶۵).
  9. ↑ (Martindale، Jones و Morris ۱۹۹۲، صص. ۸۵۹, ۱۲۱۵); (Greatrex و Lieu ۲۰۰۲، ص. ۱۶۶).

منابع

[ویرایش]
  • Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York, New York and London, United Kingdom: Routledge (Taylor & Francis). ISBN 0-4151-4687-9.
  • Martindale, John Robert; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J., eds. (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire. Vol. III: A.D. 527–641. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-52-120160-5.
  • Shahîd, Irfan (1995). Byzantium and the Arabs in the Sixth Century. Washington, District of Columbia: Dumbarton Oaks. ISBN 978-0-88-402214-5.