کهنترین اثر بازمانده از فارسی میانه سکههای معروف به سکههای پارسی هستند که در واقع سکههای فرمانروایان ایالت پارس در سدهٔ نخست میلادی بودهاند. از زمانی که انتظار داریم به زبان فارسی میانه گفتگو میشده باشد، یعنی از سدهٔ سوم پیش از میلاد تا سدهٔ سوم میلادی این سکههای پارسی تنها اثرهایی هستند که به دست آمدهاند. پس از این دورهٔ ششصدسالهٔ خاموشی، کهنترین سندهای فارسی میانه کتیبههای شاهان نخست ساسانی و نوشتههای مانویان در سدهٔ سوم میلادی هستند. از این تاریخ به بعد تا سدهٔ نهم میلادی (یعنی تا سدهٔ سوم هجری) از سنت نگارش فارسی میانه سندهای بسیاری در دست داریم.[۱]ماریان موله معتقد است که همهٔ نوشتههای فارسی میانهٔ زردشتی به دوران عباسی و قرن ۹ و ۱۰ پس از میلاد تعلق دارند. به این ترتیب که در آن دوران در منطقهٔ فارس و در میان اعضای خاندانی از موبدان جنوب ایران یک باززایی مَزدیَسنایی رخ داده و به موجب آن، بسیاری از آثار دینی زردشتی با هدف محافظت از میراث کهن و یادآوری سنت باستان از نو نگارش شدهاند. به سخن دیگر، کتابها و رسالههای فارسی میانهٔ زردشتی که اکنون در دست است نه صورت اصلی و نخستین آنها، بلکه تألیفاتی دستدوم یا دستسوم است.[۲]
رابرت چارلز زنر نیز معتقداست که کتاب های پهلوی اگرچه عمدتاً نظرات و آرای کلامی مربوط به آخرین قرن از حکومت ساسانیان را منعکس کردهاند، اما خود در قرن ۹ میلادی نوشته شدهاند. زنر معتقد است که برخی از کتابهای پهلوی قطعاتی ترجمهشده از متون اوستایی مفقودشده هستند. به باور زنر زبان اوستا در دوران ساسانیان و پس از آن غیرقابل فهم بوده، و به همین دلیل مفسران اوستا درک درستی از محتوای آن نداشته و مشخص است که حتی در دوران ساسانی نیز موبدان زبان دعاهایی را میخواندهاند درک نمیکردهاند و از اورادی که میخواندهاند سر در نمی آوردهاند.[۳]
کتابها: زَند، پازند، کتابهای نوشتهشده بر پایهٔ اوستا و زَند، کتابهای کلامی و فلسفی، پیشگویی و الهام، اندرزنامهها، رسالهٔ یوشْتِ فْرَیان و اَخْتْ (Yōšt ī Frayān ud Axt)، درختِ آسوریک، کارنامهٔ اردشیر بابکان، شهرستانهای ایران، یادگارِ زَریران، رسالههای فقهی و حقوقی، رسالههای کوچک آموزشی، فرهنگها، زَبورِ پَهْلَوی، اثرهای مانوی؛
جملهها و واژههای پراکنده در کتابهای عربی و فارسی.
فهرست تفصیلی اثرهای بازمانده از فارسی میانه[۵][ویرایش]
جعفری دهقی، محمود (۱۳۹۱). بازشناسی منابع و مآخذ تاریخ ایران باستان. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). شابک۹۷۸-۹۶۴-۴۵۹-۷۸۰-۰.
رضائی باغبیدی، حسن (۱۳۸۷). «پَهْلَوی، زَبانْ وَ اَدَبیّات». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۱۴. تهران. ص. ۷۹–۹۱.