ادوکسابان

ادوکسابان

داده‌های بالینی
نام‌های تجاری	Savaysa, Lixiana, Roteas, others
نام‌های دیگر	DU-176b
AHFS/Drugs.com	monograph
مدلاین پلاس	a614055
داده‌ها	EU EMA: by INN US DailyMed: Edoxaban
روش مصرف دارو	خوراکی
کد ATC	B01AF03
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی	US: فقط ℞ [۱] EU: Rx-only [۲][۳] ℞ (Prescription only)
داده‌های فارماکوکینتیک
زیست فراهمی	۶۲٪; Tmax ۱–۲ ساعت[۴]
پیوند پروتئینی	۵۵٪[۴]
متابولیسم	حداقل کربوکسیل‌استراز ۱، CYP3A4/5، هیدرولیز، گلوکورونیداسیون[۴]
نیمه‌عمر حذف	۱۰–۱۴ ساعت[۴]
دفع	۶۲٪ مدفوع، ۳۵٪ ادرار
شناسه‌ها
نام آیوپاک N'-(5-chloropyridin-2-yl)-N-[(1S,2R,4S)-4-(dimethylcarbamoyl)-2-[(5-methyl-6,7-dihydro-4H-[1,3]thiazolo[5,4-c]pyridine-2-carbonyl)amino]cyclohexyl]oxamide
شمارهٔ سی‌ای‌اس	۴۸۰۴۴۹-۷۰-۵^N
پاب‌کم CID	۱۰۲۸۰۷۳۵
IUPHAR/BPS	۷۵۷۵
دراگ‌بنک	DB09075^N
کم‌اسپایدر	۸۴۵۶۲۱۲^N
UNII	NDU3J18APO
KEGG	D09710^N
ChEBI	CHEBI:۸۵۹۷۳^N
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID50197398
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیایی	C24H30ClN7O4S۱
جرم مولی	۷۰۰۲۵۴۸۰۵۹۹۹۹۹۹۹۹۹۹♠۵۴۸٫۰۶ g·mol^−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)	Interactive image
SMILES CN1CCC2=C(C1)SC(=N2)C(=O)N[C@@H]3C[C@H](CC[C@@H]3NC(=O)C(=O)NC4=NC=C(C=C4)Cl)C(=O)N(C)C
InChI InChI=1S/C24H30ClN7O4S/c1-31(2)24(36)13-4-6-15(27-20(33)21(34)30-19-7-5-14(25)11-26-19)17(10-13)28-22(35)23-29-16-8-9-32(3)12-18(16)37-23/h5,7,11,13,15,17H,4,6,8-10,12H2,1-3H3,(H,27,33)(H,28,35)(H,26,30,34)/t13-,15-,17+/m0/s1^N Key:HGVDHZBSSITLCT-JLJPHGGASA-N^N
^NY (این چیست؟)  (صحت‌سنجی)

ادوکسابان (انگلیسی: Edoxaban) (با نام تجاری Lixiana)، یک داروی ضدانعقاد و یک مهارکننده مستقیم فاکتور Xa است. ادوکسابان از راه دهان تجویز می‌شود.^[۱]

ترکیبآان با وارفارین عوارض جانبی دارویی کمتری دارد.^[۴]

این دارو در ژوئیه ۲۰۱۱ در ژاپن برای پیشگیری از ترومبوآمبولی وریدی به دنبال جراحی ارتوپدی اندام تحتانی تأیید شد.^[۶] همچنین در ژانویه ۲۰۱۵ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای پیشگیری از سکته مغزی و آمبولی سیستمیک سیستم عصبی غیر مرکزی تأیید شد.^[۷][۸] در ژوئن ۲۰۱۵ برای استفاده در اتحادیه اروپا تأیید شد. ادوکسابان در فهرست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی قرار دارد.^[۹]

کاربرد پزشکی

در ایالات متحده، ادوکسابان برای درمان ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریوی پس از پنج تا ده روز درمان اولیه با یک ضد انعقاد تزریقی تجویز ممی‌شود. همچنین برای کاهش خطر لخته شدن خون در افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی بدون دریچه نشان داده شده‌است.^[۱۰]

در اتحادیه اروپا، ادوکسابان برای جلوگیری از لخته شدن خون در افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی غیر دریچه‌ای که حداقل یک عامل خطر مانند سکته قبلی، فشار خون بالا (فشار خون بالا)، دیابت، نارسایی احتقانی قلب یا وجود دارند در سن ۷۵ سال یا بیش‌تر و همچنین برای درمان ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه و جلوگیری از بروز دوباره هر یک از اینها به کار می‌رود.^[۲]

موارد منع مصرف

ادوکسابان اغلب در افراد منع مصرف دارد:

• افراد با خونریزی پاتولوژیک فعال
• کسانی که باردار یا شیرده هستند
• کسانی که شرایطی دارند که خطر خونریزی را افزایش می‌دهد. مثال‌ها: بیماری کبد مرتبط با انعقاد و خطر خونریزی مرتبط، زخم گوارشی فعلی یا اخیر، نئوپلاسم‌های بدخیم با خطر بالای خونریزی، آسیب اخیر مغزی یا آسیب نخاعی، جراحی اخیر مغز، ستون فقرات یا چشم، واریس‌های مری شناخته شده یا مشکوک، واریس‌های مری آنوریسم یا ناهنجاری‌های بزرگ عروق داخل نخاعی یا داخل مغزی
• کسانی که فشار خون بالا کنترل نشده و شدید دارند
• کسانی که از سایر داروهای ضد انعقاد استفاده می‌کنند

ادوکسابان توسط مهارکننده‌های قوی P-glycoprotein (P-gp) زیر تقویت می‌شود: سیکلوسپورین، دروندارون یا اریترومایسین یا کتوکونازول. مصرف همزمان این داروها و ادوکسابان ممکن است به دوزهای ۳۰ میلی‌گرمی ادوکسابان (به جای ۶۰ میلی‌گرم) نیاز داشته باشد. اثربخشی ادوکسابان ممکن است در صورت استفاده از القاء کننده‌های قوی P-gp مانند فنی‌توئین، کاربامازپین، فنوباربیتال یا خار مریم کاهش یابد. در صورت استفاده از این داروها با ادوکسابان، احتیاط توصیه می‌شود.

با ضد پلاکت‌ها، NSAIDها، SSRIها و SNRIها تعامل دارد.

پایین‌تر از وارفارین در فیبریلاسیون دهلیزی غیردریچه‌ای با کلیرانس کراتینین (CrCl) بیشتر از ۹۵ میلی‌لیتر در دقیقه.

اثرات نامطلوب

ممکن است از هر ۱۰ نفر ۱ نفر را تحت تأثیر قرار دهد:^[۱۱]

• معده درد
• نتایج غیرطبیعی آزمایش خون که عملکرد کبد را اندازه‌گیری می‌کند
• کم خونی
• خونریزی از پوست، بینی، واژن، روده، دهان، گلو یا معده
• کهیر
• ادرار خونی
• سرگیجه
• احساس بیماری
• سردرد
• خارش

ممکن است از هر ۱۰۰ نفر ۱ نفر را تحت تأثیر قرار دهد:

• خونریزی در چشم، مغز، پس از عمل جراحی یا سایر انواع خونریزی
• خون در تف هنگام سرفه
• کاهش شمار پلاکت‌ها در خون
• واکنش آلرژیک

ممکن است از هر ۱۰۰۰ نفر ۱ نفر را تحت تأثیر قرار دهد: خونریزی در عضلات، مفاصل، شکم، قلب یا درون جمجمه.

مصرف بیش از حد

مصرف بیش از حد ادوکسابان می‌تواند باعث خونریزی جدی شود. تا آوریل ۲۰۲۱ هیچ پادزهر تأیید شده‌ای برای مصرف بیش از حد ادوکسابان وجود ندارد. همودیالیز به میزان قابل توجهی در پاکسازی ادوکسابان کمک نمی‌کند. آندگزانت آلفا به عنوان یک پادزهر برای مصرف بیش از حد ادوکسابان مورد مطالعه قرار گرفته‌است، اما تنها از سال ۲۰۱۹ برای معکوس کردن اثرات ریواروکسابان و آپیکسابان توسط FDA و EMA تأیید شده‌است.

مکانیسم عمل

ادوکسابان یک مهارکننده مستقیم، انتخابی، برگشت‌پذیر و رقابتی عامل انسانی Xa با مقدار ثابت مهاری (Ki) ۰٫۵۶۱ نانومولار است. در انعقاد، فاکتور مهار نشده Xa یک کمپلکس پروترومبیناز با فاکتور Va روی سطوح پلاکتی تشکیل می‌دهد. پروترومبینازها پروترومبین‌ها را به ترومبین تبدیل می‌کنند. ترومبین‌ها فیبرینوژن‌های محلول در خون را به فیبرین‌های نامحلول تبدیل می‌کنند که اجزای اصلی لخته‌های خون هستند.

فارماکوکینتیک

در انسان، دوزهای خوراکی ۱۵۰–۱۵ میلی‌گرم ادوکسابان ۱–۲ ساعت پس از مصرف به بیشینه غلظت خود در خون می‌رسد. با دوزهای ۶۰ میلی‌گرمی از ایزوتوپ نشان‌دار ادوکسابان، ۹۷ درصد از کل تابش پس از تجویز خوراکی، ۶۲ درصد از مدفوع و ۳۵ درصد از ادرار شناسایی شد. ۴۹٪ از کل تشعشعات مدفوع و ۲۴٪ از ادرار از ادوکسابان و بقیه از متابولیت‌های آن بود.^[۱۲][۱۳]

متابولیسم بیشتر از طریق CES1، CYP3A4، CYP3A5 و هیدرولیز آنزیمی انجام می‌شود. CES1 کربن‌های آمید ثالثیه کربونیل ادوکسابان‌ها را به گروه‌های اسید کربوکسیلیک اکسید می‌کند. CYP3A4 و CYP3A5 ادوکسابان‌ها را از طریق هیدروکسیلاسیون یا دی متیلاسیون اکسید می‌کنند. در هیدرولیز، بخش ۲-آمینو-۵~کلروپیریدین ادوکسابان حذف می‌شود. گلوکورونیداسیون به میزان کمتری از طریق گلوکورونوزیل ترانسفرازها رخ می‌دهد.

منابع

1. "Savaysa- edoxaban tosylate tablet, film coated". DailyMed. 24 April 2020. Retrieved 23 July 2020.
2. "Lixiana EPAR". آژانس دارویی اروپا (EMA). Retrieved 23 July 2020.
3. "Roteas EPAR". آژانس دارویی اروپا (EMA). Retrieved 25 September 2020.
4. Parasrampuria DA, Truitt KE (June 2016). "Pharmacokinetics and Pharmacodynamics of Edoxaban, a Non-Vitamin K Antagonist Oral Anticoagulant that Inhibits Clotting FactorXa". Clinical Pharmacokinetics. 55 (6): 641–55. doi:10.1007/s40262-015-0342-7. PMC 4875962. PMID 26620048.
5. "Edoxaban (Savaysa) Use During Pregnancy". Drugs.com. 17 June 2020. Retrieved 25 September 2020.
6. "First market approval in Japan for Lixiana (Edoxaban)". Daiichi Sankyo Europe GmbH (Press release). 22 April 2011. Archived from the original on 6 November 2013.
7. O'Riordan, Michael (9 January 2015). "FDA Approves Edoxaban for Stroke Prevention in AF and DVT/PE Prevention". Medscape. Retrieved 10 January 2015.
8. "Drug Approval Package: Savaysa (edoxaban tosylate) Tablets NDA #206316". U.S. سازمان غذا و دارو (آمریکا) (FDA). 13 February 2015. Retrieved 23 July 2020.
9. World Health Organization (2021). World Health Organization model list of essential medicines: 22nd list (2021). Geneva: World Health Organization. hdl:10665/345533. WHO/MHP/HPS/EML/2021.02.
10. Lowenstern A, Al-Khatib SM, Sharan L, Chatterjee R, Allen LaPointe NM, Shah B, et al. (December 2018). "Interventions for Preventing Thromboembolic Events in Patients With Atrial Fibrillation: A Systematic Review". Annals of Internal Medicine. 169 (11): 774–787. doi:10.7326/M18-1523. PMC 6825839. PMID 30383133.
11. "Lixiana, INN-edoxaban" (PDF). Archived (PDF) from the original on 6 November 2019. Retrieved 6 November 2019.
12. Ovanesov, Mikhail (3 August 2017). "Summary basis for regulatory action - ANDEXXA". سازمان غذا و دارو (آمریکا). Retrieved 6 November 2019.
13. "Ondexxya". European Medicines Agency. 27 February 2019. Archived from the original on 16 July 2019. Retrieved 6 November 2019.

پیوند به بیرون

• "Edoxaban". Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine.