ارمنی‌های پنهان

نسل‌کشی ارمنی‌ها‏
زمینه
نسل‌کشی
تبعید
مقاومت
احزاب مسئول
محاکمات
جمعیت ارمنیان
همچنین ببینید

ارمنی‌های پنهان[۱] (به ارمنی ծպտեալ հայեր - به انگلیسی Hidden Armenians)، یا ارمنی‌های کریپتو (به انگلیسی crypto-Armenians),[۲] به گروهی گفته می‌شود که در طی نسل‌کشی؛ کودکان یتیم، دختر و پسر جوان ارمنی دزدیده، یا از سوی خانواده‌های مسلمان محلی به فرزند خواندگی پذیرفته شدند که نام آن‌ها را تغییر داده و به اجبار قومیت تُرکی یا کُردی را پذیرفتند و مسلمان شدند و به بقای خود ادامه دادند. امروزه تعداد نامعلومی از افراد با اصلیت ارمنی در ترکیه وجود دارند که یا از تبار خود آگاه نبوده یا از ترس ارمنی بودن هویت خود را پنهان کردند.[۳][۴]

بازگشت به هویت اصلی

[ویرایش]

در سال ۱۹۲۴ میلادی اولین قانون اساسی ترکیه به تصویب رسید که ماده ۸۸ آن بیانگر این موضوع است که تمام ساکنان ترکیه، صرف‌نظر از مذهب و ملیت، تُرک محسوب می‌شوند. ترکیه برای افزایش شانس خود برای عضویت در اتحادیه اروپا، نیاز به تجدیدنظر در برخی از مواد قانون اساسی خود داشت. با این حال، حتی پس از برخی تغییرات در قانون اساسی این کشور، اصطلاحات شهروند ترکیه و ملیت ترکیه باقی ماند و هر شهروند ترکیه‌ای تُرک محسوب می‌شود.[۵]

ارمنی‌های پنهان یا کریپتو را چندین قشر از ارمنی‌های، ارمنستان غربی شکل داده‌اند. در میان آن‌ها ارمنیانی هستند که پس از نسل‌کشی به منظور نجات از ستم تُرکها، مجبور به ترک دیانت شده‌اند. همچنین زنان ارمنی که ربوده شده‌اند با مردان کُرد و تُرک ازدواج کرده‌اند.

کودکان یتیم در شهر قسطمونی

بر اساس گزارش کمیسیون اروپا (۲۰۱۲ میلادی) و اکونومیست ارمنیان پنهان برخلاف گذشته، که از آشکارسازی هویت خود در هراس بودند، هم‌اکنون از افشای هویت اجدادی خود ابایی ندارند و روز به روز بر شمار تُرک‌هایی که ریشهٔ ارمنی خود را آشکار می‌سازند افزوده می‌شود.[۶][۷] «میران مانوکیان» گزارشگر روزنامه ارمنی آگوس در مصاحبه با «المانیتور» بیان داشت که: ارمنی‌های ترکیه بعد از اینکه برای جلوگیری از بدرفتاری‌های موجود و برای بهبود وضع خود تصمیم گرفتند که به عنوان مسلمان زندگی نکنند، اکنون با انجام غسل تعمید به دنبال بازگشت به هویت اصیل خود هستند.

کسانی که هویت قومی خود را پنهان می‌کنند سنت‌های ملی، مراسم و اعتقادات خود را مخفیانه حفظ می‌کنند. آن‌ها در میان خود ازدواج می‌کنند و سعی می‌کنند با تُرکها یا کُردها وصلت نکنند.[۸] «هایکازون آلوراتسیان» محقق ارمنی می‌گوید: ارمنی‌های پنهان یا کریپتو غسل تعمید داده می‌شوند و به کلیسای حواری ارمنی برمی‌گردند. تعداد این افراد هنوز خیلی زیاد نیست، چراکه فشار و آزار و اذیت علیه ارمنیان همچنان ادامه دارد؛ بنابراین، آن‌ها زندگی خود و کودکان‌شان و اموال و آینده فرزندان خود را به خطر می‌اندازند.

نگرانی‌هایی در محافل دانشگاهی ترکیه مشاهده می‌شود؛ پروفسور «سلیم جوهجه»، که خود از محققان موضوع ارمنیان پنهان است و این موضوع را از طریق مطبوعات ترکیه پیگیری می‌کند، در یکی از مصاحبه‌هایش می‌گوید:

«معتقدم که این افراد با یادآوری آگاهی و هویت ملی در آینده نسبت به ترکیه مطالبهٔ ارضی و اعادهٔ خسارت خواهندکرد.»

اشخاص سرشناسی که هویت اصلی آنان فاش شده‌است

[ویرایش]

در تاریخ ششم ژانویه سال ۲۰۰۴ میلادی. مقاله‌ای در «هفته نامه آگوس» چاپ استانبول به قلم هرانت دینک، تحت عنوان (معمای صبیحه گویگچن دختر خوانده کمال آتاتورک) به چاپ رسید. این مقاله گزیده‌ای از کتاب (کوه و سرنوشت) نوشته «سیمون سیمونیان» که در سال ۱۹۷۲ میلادی در بیروت به چاپ رسیده بود را شامل می‌شد. نویسنده در این کتاب برای اولین بار از «صبیحه گویکچن» دختر خوانده مصطفی کمال آتاترک صحبت و فاش ساخته بود که صبیحه گویکچن یک دختر یتیم ارمنی و از بازماندگان نسل‌کشی ارمنیان در سال ۱۹۱۵ میلادی. است و نام واقعی او «خاتون سیبلیجیان» می‌باشد. این مقاله بازتاب گسترده‌ای در جامعه ترکیه یافت و به نوعی جامعه ترکیه را به شوک فرو برد. برای اولین بار بود که شخصی در ترکیه به چنین موضوعی پرداخته و قداست آتاتورک و خانواده اش را زیر سؤال برده بود. آنهم در خصوص شخصی که تا آن زمان قهرمان ملی و مظهر قدرت برای زنان ترکیه بشمار می‌رفت.

به‌دنبال این خبر و افشاء گری هفته‌نامه آگوس، روزنامه حریت در تاریخ ۲۱ فوریه همان سال مقاله‌ای از «ارسین کالکان» تحت عنوان (صبیحه گوکچن یا خاتون سیبلیجیان) چاپ نمود که بلافاصله و در همان روز تمام شماره‌های این روزنامه از طرف مقامات امنیتی ترکیه جمع‌آوری گردید. تأثیر این خبر تا حدی بود که علاوه بر کاهش روحیه ملت، تأثیر زیادی نیز بر دولتمردان ترکیه گذاشت.[۹]

فتحیه چتین یک اقلیت ارمنی پنهان او دانش آموز بود وقتی به راز «سحر» مادر بزرگ خود پی برد. فتحیه چتین نویسندهٔ کتاب مادربزرگ من در سال ۱۹۵۰ میلادی در شهر کوچک معدن در استان الازیغ دیده به جهان گشود. در سال ۱۹۸۰ میلادی با روی کار آمدن نظامیان، فتحیه چتین بازداشت و به سه سال حبس در زندان نظامی آنکارا محکوم شد. در حال حاضر فتحیه چتین در استانبول اقامت دارد، از وکلای بنام و مبارز ترکیه و عضو انجمن وکلای استانبول است، عضو کمیتهٔ اجرایی حقوق بشر استانبول و سخنگوی گروه کاری حقوق اقلیت هاست. او وکالت هرانت دینک، را در دادگاه‌های ترکیه برعهده داشته و پس از کشته شدن او وکالت خانوادهٔ دینک برعهدهٔ اوست. کتاب مادربزرگ من در سال ۲۰۰۴ میلادی در ترکیه انتشار یافته، در مدتی کوتاه به چاپ هفتم رسیده و به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، یونانی، ایتالیایی و ارمنی ترجمه شده‌است. مادربزرگ که همه او را زنی ترک با نام «سحر» می‌دانستند به امید یافتن کسان خود در آمریکا نزد نوه اش زبان به اعتراف می‌گشاید و می‌گوید ارمنی است و تا سال ۱۹۱۵ میلادی مسیحی بوده‌است. مادربزرگ از کشتار ارمنیان، تخلیهٔ روستاها و تبعید و کوچ اجباری مردم که خود نیز از آن‌ها بی نصیب نمانده سخن می‌گوید.[۱۰]

یاشار کورت، از خوانندگان معروف سبک موسیقی راک در ترکیه، در سن ۴۰ سالگی دریافته‌است که ارمنی می‌باشد.

احمد آباکای، در ۱۹۵۰ میلادی، در شهرستان «دیوریغی» در استان سیواس به دنیا آمده‌است. او دبیرکل انجمن روزنامه نگاران معاصر ترکیه است.

مهمت روحی سو، از خوانندگان معروف سبک فولکلور در ترکیه، با اصلیت ارمنی می‌باشد.

  • احمد آباکای
    احمد آباکای
  • صبیحه گوکچن
    صبیحه گوکچن
  • یاشار کورت
    یاشار کورت
  • مهمت روحی سو
    مهمت روحی سو

تعداد

[ویرایش]
Crypto-Armenian families in Turkey by provinces 2007, showing a 36,000 total.
Dersim region, which was renamed Tunceli in the 1930s.

در مورد جمعیت ارمنی‌های پنهان نیز آمار دقیقی نمی‌توان به دست آورد. در آمارهای رسمی صحبتی از آنان به میان نمی‌آید. این تناقض آشکار آماری حاکی از وجود سیاست انکار و کتمان در خصوص ارمنیان پنهان است. طبق گزارش «عایشه گل آلتینای»، عضو فرهنگستان، تخمین زده می‌شود که: حدود ۲۰۰٬۰۰۰ نفر از ارمنیان با تغییر دین از کشتارها و تبعیدها جان سالم به در بردند. طبق گمانه زنی وی، چندین میلیون نفر از نفوس ترکیه امروز فرزندان، نوه‌ها، نوادگان، خویشاوندان نزدیک نسبی یا سببی ارمنیان مسلمان شده می‌باشند.[۱۱]

جمعیت ارمنی‌های پنهان نویسنده توضیح سال
&10000000000035000000000 ۳۰٬۰۰۰–۴۰٬۰۰۰ تسا هوفمان محقق آلمانی "براساس مندرجات رسانه‌های ترکیه از اجبار مجدد ششصد تن از ساکنان ارمنی روستای «آجار» یا «هارنت» در حومهٔ استان سامسون به دین اسلام در ۱۹۸۳ میلادی خبر می‌دهد." ۲۰۰۲[۱۲]
&10000000000100000000000 ۱۰۰٬۰۰۰ مسروپ دوم، اسقف اعظم ارمنیان (قسطنطنیه) «حداقل ۱۰۰٬۰۰۰ نفر دارای کیش اسلام» ۲۰۰۷[۱۳]
&10000000000100000000000 ۱۰۰٬۰۰۰ «ارهان باشیورت»، روزنامه‌نگار ترکیه «۱۰۰٬۰۰۰ نفر ارمنی‌های پنهان و حداقل ۴۰٬۰۰۰ تا ۶۰٬۰۰۰ نفر دارای کیش اسلام» ۲۰۰۶[۸]
&10000000000100000000000 ۱۰۰٬۰۰۰ پروفسور «سلیم جوهجه» استاد دانشگاه اینونو ۲۰۰۵[۱۴]
&10000000000300000000000 ۳۰۰٬۰۰۰ هرانت دینک، روزنامه‌نگار ارمنی ترکیه ۲۰۰۵[۱۴]
&10000000000300000000000 ۳۰۰٬۰۰۰ «یرواند مانوک» استاد دانشگاه و ارمنی‌شناس «۳۰۰٬۰۰۰ نفر ارمنی‌های پنهان و حداقل ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تا ۲٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر دارای کیش اسلام» ۲۰۱۰[۱۵]
&10000000000500000000000 ۵۰۰٬۰۰۰ یوسوف تاریخ‌نگار اهل ترکیه ۲۰۰۹[۱۶][۱۷]
&10000000000700000000000 ۷۰۰٬۰۰۰ دکتر کارن خانلری دکترای تاریخ و نماینده مجلس شورای اسلامی «۷۰۰٬۰۰۰ نفر ارمنی‌های پنهان و ۱٬۳۰۰٬۰۰۰ نفر دارای کیش اسلام» ۲۰۰۵[۴]
&10000000003000000000000 ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ «هایکازون آلوراتسیان» محقق ارمنی «ارمنیان مسلمان شده ترکیه تعداد آنها به ۳ میلیون تخمین زده می‌شود، که بخشی از آنها مهاجرت کرده‌اند. فقط در آلمان ۳۰۰ هزار ارمنی مسلمان وجود دارد. امروز در بخش شرقی ترکیه، دست‌کم ۲٫۵ میلیون ارمنی مسلمان زندگی می‌کنند که نیمی از آن‌ها هویتشان پنهان است و نیمی دیگر خود را ارمنی می‌دانند.» ۲۰۱۴[۱۸]
&10000000004000000000000 ۳٬۰۰۰٬۰۰۰–۵٬۰۰۰٬۰۰۰ «عزیز داگچی» رئیس سازمان غیردولتی اتحادیه همبستگی اجتماعی و فرهنگی «حداقل ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ تا ۵٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر دارای کیش اسلام» ۲۰۱۱[۱۹][۲۰]
&10000000004500000000000 ۴٬۰۰۰٬۰۰۰–۵٬۰۰۰٬۰۰۰ «سرکیس سروپیان» روزنامه‌نگار روزنامه آگوس «حداقل ۴٬۰۰۰٬۰۰۰ تا ۵٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر دارای کیش اسلام» ۲۰۱۳[۲۱]

ارمنی‌های درسیم

[ویرایش]

تا سده بیستم، تعداد نامعلومی از ارمنی‌های ساکن در منطقه کوهستانی تونجلی (درسیم) زندگی و با مسلمانان کرد علوی ادغام شدند.[۲۲] با توجه به اینکه اکثر ساکنان درسیم علوی‌تبار هستند این عده از ارمنی‌ها هم علوی محسوب می‌شوند. با این همه خانواده ارمنی‌های مسلمان سعی می‌کنند که در خانه خود فرهنگ مسیحی را زنده نگه دارند. در طول نسل‌کشی ارمنیان، تعدادی از ارمنی‌ها توسط کردهای مناطق مجاور نجات داده شدند.[۲۳] «میهران پرکیچ»، نماینده اتحادیه ارمنیان درسیم، که موفق به تغییر نام خود (به ارمنی) از طریق دادگاه شده‌است می‌گوید: حدود ۷۵٪ از جمعیت درسیم ارمنی‌های پنهان را تشکیل می‌دهند.[۲۴][۲۵] او در سال ۲۰۱۲ گزارش داد که بیش از ۲۰۰ خانواده در تونجلی به هویت ارمنی خود بازگشته‌اند، اما تعداد بسیاری هستند که از این اقدام می‌ترسند.[۲۴][۲۶] در آوریل ۲۰۱۳، «آرام آتشیان»، اسقف اعظم ارمنی‌های استانبول، اظهار داشت که ۹۰ درصد از جمعیت تونجلی ارمنی‌های پنهان را تشکیل می‌دهند.[۲۷]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

فیلم

[ویرایش]
  • زنی که هشتاد سال هویتش را پنهان کرد.
  • ارمنی‌های پنهان. وبگاه آپارات. دریافت‌شده در ۲۵ اوت ۲۰۱۶.[۲۸]

پیوند به بیرون

[ویرایش]

Achren VERDIAN (۲۴ آوریل ۲۰۱۵). «Turkey's hidden Armenians search for stolen identity». france24.

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Arango, Tim (23 April 2015). "Hidden Armenians of Turkey Seek to Reclaim Their Erased Identities". The New York Times.
  2. ↑ Ziflioğlu, Vercihan (24 June 2011). "Hidden Armenians in Turkey expose their identities". Hürriyet Daily News. Retrieved 13 November 2013.
  3. ↑ Ziflioğlu, Vercihan (19 June 2012). "'Elective courses may be ice-breaker for all'". Hürriyet Daily News. Retrieved 24 June 2013.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Khanlaryan, Karen (29 September 2005). "The Armenian ethnoreligious elements in the Western Armenia". Noravank Foundation. Retrieved 16 June 2013.
  5. ↑ Dr Derya Bayir "Minorities and Nationalism in Turkish Law." -Originally published: 2013. THE 1924 Constitution
  6. ↑ "The cost of reconstruction". The Economist. 11 March 2010. Retrieved 24 June 2013. Although today's inhabitants of Geben hesitate to call themselves Armenians, a growing number of "crypto-Armenians" (people forced to change identity) do just that.
  7. ↑ "Commission Working Document Turkey 2012 Progress Repor" (PDF). European Commission. 10 October 2012. p. 24. Retrieved 21 October 2013.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Altınay & Turkyilmaz 2011, p. 41.
  9. ↑ «صبیحه گویکچن یا خاتون سیبلیجیان معمای دختر خوانده کمال آتاتورک». دریافت‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۱۹.[پیوند مرده]
  10. ↑ «معرفی کتاب مادربزرگ من، نویسنده: فِتحیه چِتین، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۴۳ - سال یازدهم - بهار ۱۳۸۷». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۲ مارس ۲۰۱۶. مقدار |dead-url=dead نامعتبر (کمک)
  11. ↑ ayşe gül altınay,Mardin'de Torunlar: Müslümanlaş(tırıl)mış Ermenileri Hatırlamak
  12. ↑ Hofmann, Tessa (October 2002). "Armenians in Turkey Today" (PDF). Forum of Armenian Associations in Europe. pp. 10–11. Archived from the original (PDF) on 25 January 2014. Retrieved 24 June 2013.
  13. ↑ Reimann, Anna (1 June 2007). "Armenischer Patriarch in der Türkei: "Die Armenier sind wieder allein" [Armenian Patriarch in Turkey: "The Armenians are alone again"]". Spiegel Online (به آلمانی). Retrieved 16 June 2013. Patriarch Mesrob II: Heute leben ungefähr 80.000 christliche Armenier in der Türkei. Mindestens 100.000 weitere Armenier seien zum Islam konvertiert.
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ Basyurt, Erhan (26 December 2005). "Anneannem bir Ermeni'ymiş! [My Grandmother is Armenian]". Aksiyon (به ترکی استانبولی). Archived from the original on 10 November 2013. Retrieved 10 November 2013. 300 bin rakamının abartılı olduğunu düşünmüyorum. Bence daha da fazladır. Ama, bu konu maalesef akademik bir çabaya dönüşmemiş. Keşke akademisyen olsaydım ve sırf bu konu üzerinde bir çalışma yapsaydım.
  15. ↑ ""Իսլամացուած եւ գաղտնի հայերը միատարր չեն", ըստ Երուանդ Մանուկի [Ervand Manuk: "The Islamized Armenians are not homogeneous"]". Aztag (daily) (به ارمنی). 7 October 2010. Archived from the original on 10 November 2013. Retrieved 24 June 2013. Մահմետական հայերու համար 1–2 միլիոն, գաղտնի հայերու համար 300 հազարէն 1 միլիոն թիւերը կը տրուին: Բնականաբար այս թիւերը գիտական եւ ստոյգ չեն: {{cite news}}: Text "Aztag" ignored (help)
  16. ↑ "500 Bi̇n Kri̇pto Ermeni̇ Var". Odatv (به ترکی استانبولی). 23 September 2009. Retrieved 24 June 2013.
  17. ↑ "Prof. Dr. Halaçoğlu: Ermeniler Anadolu'da 500 Bine Yakın Türk'ü Katletti" (به ترکی استانبولی). Cihan News Agency. 2 March 2011. Retrieved 24 June 2013.
  18. ↑ Mkrtchyan, Gayane (28 October 2014). "The "Armenian Question": Specialist says political changes bring chance for reclaiming ethnic roots for Armenians in Turkey". ArmeniaNow. Archived from the original on 23 September 2015. Retrieved 22 March 2016.
  19. ↑ Danielyan, Diana (1 July 2011). "Հնարավո՞ր է արթացնել Թուրքիայի մուսուլմանացած հայերին [Is the awakening of Islamized Armenians in Turkey possible?]". Azg Daily. Archived from the original on 23 September 2015. Retrieved 24 June 2013. Դաղչը զարմանալի թիվ է մատնանշում. տարբեր հաշվարկների համաձայնՙ Թուրքիայում 3–5 մլն մուսուլմանացած հայեր կան:
  20. ↑ Danielyan, Diana (1 July 2011). ""Azg": Is the awakening of Islamized Armenians in Turkey possible?". Hayern Aysor. Archived from the original on 10 November 2013. Retrieved 24 June 2013. Dagch says according to different calculations, there are 3–5 million Islamized Armenians in Turkey
  21. ↑ "More than half of 4–5 million Islamized Armenians confess that their ancestors have been Armenian". Public Radio of Armenia. 5 November 2013. Retrieved 10 November 2013.
  22. ↑ "Armenian Elements in the Beliefs of the Kizilbash Kurds". İnternet Haber. 27 April 2013. Retrieved 28 April 2013.
  23. ↑ A. Davis, Leslie (1990). The slaughterhouse province: an American diplomat's report on the Armenian genocide, 1915–1917 (2. print. ed.). New Rochelle, New York: A.D. Caratzas. ISBN 978-0-89241-458-1. {{cite book}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  24. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ "Mihran Gultekin: Dersim Armenians Re-Discovering Their Ancestral Roots". Massis Post. Yerevan. 7 February 2011. Retrieved 30 December 2012.
  25. ↑ Adamhasan, Ali (5 December 2011). "Dersimin Nobel adayları..." Adana Medya (به ترکی استانبولی). Archived from the original on 16 January 2013. Retrieved 20 October 2013.
  26. ↑ "Dersim Armenians back to their roots". PanARMENIAN.Net. 7 February 2011. Retrieved 31 December 2012.
  27. ↑ "Tunceli'nin yüzde 90'ı dönme Ermeni'dir". İnternet Haber (به ترکی استانبولی). 27 April 2013. Retrieved 28 April 2013.
  28. ↑ "Turkey's hidden Armenians search for stolen identity". Archived from the original on 25 August 2016.
  • بازماندگان ارمنی در آناتولی، نویسنده: دکتر کارن خانلری، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۴۷ - سال سیزدهم - بهار ۱۳۸۸
  • ارمنی تباران پنهان و آشکار ترکیه، نویسنده: گریکور قضاریان، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۶۷ - سال هجدهم - بهار ۱۳۹۳
  • معرفی کتاب مادربزرگ من، نویسنده: فتحیه چتین، مترجم: ادوارد هاروتونیان، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۴۳ - سال یازدهم - بهار ۱۳۸۷