اقتصاد اسرائیل

اقتصاد اسرائیل
منطقه بورس الماس در رمت گن
واحد پولشکل جدید اسرائیل (ILS; ₪)
سال تقویمی
سازمان‌های تجاری
AIIB, BIS, CLS, EBRD, IADB, ICC, IMF, ISO, ITUC, OECD, UN, WCO, WFTU, WTO
گروه
آمارها
جمعیتافزایش ۹٬۵۲۱٬۰۰۰[۳]
تولید ناخالص داخلی
رشد تولید ناخالص داخلی
  • افزایش۳٫۴٪ (۲۰۱۸)
    افزایش۳٫۵٪ (۲۰۱۹)
  • کاهش−۲٫۲٪ (۲۰۲۰e)
    افزایش۸٫۲٪ (۲۰۲۱e)
    افزایش۵٫۰٪ (۲۰۲۲e)[۳]
سرانه تولید ناخالص داخلی
تولید ناخالص داخلی هر بخش
افت مثبت−۰٫۵۹٪ (۲۰۲۰برآورد)

رشد منفی ۰٫۳۵٪ (۲۰۲۱ برآورد)[۵]

رشد منفی ۳٫۱٪ (۲۰۲۲ برآورد)[۶]
جمعیت زیر خط فقر
افت مثبت۱۷٫۹٪ (۲۰۱۷)[۷]
رشد منفی 34.8 متوسط (۲۰۱۸)[۸]
  • افزایش 0.919 بسیار بالا (۲۰۱۹)[۹] (19th)
  • افزایش 0.814 بسیار بالا IHDI (2019)[۱۰]
نیروی کار
  • کاهش ۴٬۰۶۵٬۵۰۰ (مه ۲۰۲۰)[۱۱]
  • کاهش ۵۹٫۰٪ نرخ اشتغال (مه ۲۰۲۰)[۱۱]
نیروی کار
بر پایه شغل
  • کشاورزی: ۱٫۱٪
  • صنعت: ۱۷٫۳٪
  • خدمات: ۸۱٫۶٪
  • (۲۰۱۵ برآورد)[۴]
بی‌کاری
  • افت مثبت ۳٫۵٪ (مه ۲۰۲۲)[۱۱]
  • افت مثبت ۶٫۰٪ بیکاری جوانان (سه‌ماهه اول-۲۰۲۰)[۱۲]
  • افت مثبت ۱۴۳٬۸۰۰ بیکار (مه ۲۰۲۲)[۱۱]
صنایع اصلی
کالاها و خدمات با فناوری بالا (شامل حمل و نقل هوایی، ارتباطات، تجهیزات مخابراتی، سخت‌افزار و نرم‌افزار کامپیوتر، قراردادهای هوافضا و دفاعی، تجهیزات پزشکی، فیبر نوری، ابزار علمی)، داروسازی، پتاس و فسفات، متالورژی، محصولات شیمیایی، پلاستیک، برش الماس، خدمات مالی، پالایش نفت، منسوجات.[۱۳]
افزایش ۳۵ ام (بسیار ر آسان، ۲۰۲۰)[۱۴]
تجارت خارجی
صادراتافزایش $۱۱۵٫۵۷ میلیارد (۲۰۱۹ برآورد)[۴]
کالاهای صادراتی
برش الماس، نفت تصفیه شده، داروسازی، ماشین آلات و تجهیزات، ابزار پزشکی، سخت‌افزار و نرم‌افزار کامپیوتر، محصولات کشاورزی، مواد شیمیایی، منسوجات و پوشاک[۱۵][۱۶]
شرکای اصلی صادرات
وارداتافزایش $۱۰۸٫۲۶ میلیارد (۲۰۱۹ برآورد)[۴]
کالاهای وارداتی
مواد اولیه، تجهیزات نظامی، وسایل نقلیه موتوری، کالاهای سرمایه‌گذاری، الماس خام، نفت خام، غلات، کالاهای مصرفی.[۱۵][۱۶]
شرکای اصلی واردات
$۸۲٫۸۲ میلیارد(۲۰۱۱ برآورد؛ ۴۳ ام)
استقراض ناخالص خارجی
$۹۷٫۴۶۳ میلیارد (ژوئیه ۲۰۱۹ برآورد)
امور مالی عمومی
۵۹٫۸٪ از تولید ناخالص ملی (۲۰۱۸ برآورد؛ ۲۸ام)
تراز بودجه
−۳٪ از تولید ناخالص ملی (۲۰۱۱ برآورد؛ ۱۰۵ام)
درآمدها$۶۸٫۲۹ میلیارد (۲۰۱۱ برآورد)
مخارج$۷۵٫۶۵ میلیارد (۲۰۱۱ برآورد)
کمک‌های اقتصادیدریافت شده-
افزایش $۴٫۸۱ میلیارد
به عنوان کمک‌های خارجی آمریکا[۱۷]
اهدا شده-
کاهش $۰٫۲۸ میلیارد [نیازمند منبع]
به عنوان کمک‌های خارجی اسرائیل
ذخایر خارجی
افزایش $۲۰۱٫۶۹۴ میلیارد (ژوئیه ۲۰۲۱ برآورد؛[۲۱] 15th)
منبع اصلی داده‌ها: اطلاعات‌نامهٔ جهان سازمان سیا
همهٔ مقدارها -مگر موردهای ذکرشده- به دلار آمریکا است

اقتصاد اسرائیل، اقتصادی مبتنی بر بازار و تکنولوژی است. اسرائیل واردکننده نفت خام، حبوبات، مواد اولیه وتجهیزات نظامی و صادرکننده الماس برش داده شده، کالاهای با فناوری بالا و محصولات کشاورزی است.[۲۲]

اقتصاد اسرائیل یک اقتصاد آزاد و بسیار توسعه‌یافته است.[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶] اقتصاد پیشرفته اسرائیل قابل به مقایسه با اقتصادادهای کشورهای همسایه و ایران و ترکیه نیست. رونق اقتصاد پیشرفته اسرائیل به کشور این امکان را می‌دهد که دارای یک دولت رفاه پیشرفته، ارتش مدرن و قدرتمند، زیرساخت‌های مدرن که با بسیاری از کشورهای غربی رقابت می‌کند، و یک بخش فناوری پیشرفته که به‌طور رقابتی با سیلیکون ولی در سطح یکسانی قرار دارد،[۲۴] باشد. این کشور پس از ایالات متحده،[۲۷] دومین تعداد بزرگ‌ترین شرکت‌های نوپا را در جهان دارد و پس از ایالات متحده و چین،[۲۸] سومین تعداد بزرگ‌ترین شرکت‌های فهرست شده در نزدک را دارد. شرکت‌های آمریکایی، از جمله اینتل،[۲۹] مایکروسافت[۳۰] و اپل،[۳۱] اولین مراکز تحقیق و توسعه خود را در خارج از کشور در اسرائیل بنا کردند. بیش از ۴۰۰ شرکت چندملیتی فناوری پیشرفته، از جمله آی‌بی‌ام، گوگل، اچ‌پی، سیسکو سیستمز، فیس‌بوک و موتورولا، مراکز تحقیق و توسعه خود را در سراسر کشور افتتاح کرده‌اند.[۳۲] تا سال ۲۰۲۵، صندوق بین‌المللی پول برآورد کرده است که اسرائیل بیست و ششمین اقتصاد بزرگ جهان از نظر تولید ناخالص داخلی اسمی است و یکی از بزرگ‌ترین اقتصادها در خاورمیانه به شمار می‌آید.

بخش‌های عمده اقتصادی کشور شامل فناوری پیشرفته و تولید صنعتی هستند. صنعت الماس اسرائیل یکی از مراکز برش و جلا دادن الماس در جهان است و در سال ۲۰۱۷، ۲۱٪ از کل صادرات را تشکیل می‌دهد.[۳۳] از آنجا که کشور از نظر منابع طبیعی نسبتاً فقیر است، به واردات نفت، مواد خام، گندم، وسایل نقلیه موتوری، الماس‌های خام و ورودی‌های تولید وابسته است. با این حال، وابستگی تقریباً کامل کشور به واردات انرژی ممکن است در آینده تغییر کند، زیرا کشف‌های اخیر ذخایر گاز طبیعی در سواحل اسرائیل و صنعت انرژی خورشیدی اسرائیل نقش پیشرو در بخش انرژی کشور را بر عهده گرفته‌اند.[۳۴][۳۵]

اتحادیه اروپا، بزرگ‌ترین شریک تجاری اسرائیل است.[۳۶]در سال ۲۰۰۸ تولید سالیانه در اسرائیل به ازای سرانه نیروی کار برابر با هفتاد درصد این میزان در ایالات متحده آمریکا بوده‌است. در زمینه میزان تولیدات و خدمات با فناوری بالا اسرائیل رتبه دوم بعد از ایرلند را در بین کشورهای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه داشته‌است.[۳۷]از لحظ شاخص رقابت پذیری جهانی در سال ۲۰۱۱_۲۰۱۰، اسرائیل رتبه بیست وچهار را در جهان داشته‌است.[۳۸]

اسرائیل دومین کشور بعد از ایالات متحده در داشتن شرکت‌های نوپا[۳۹] و خارج از آمریکای شمالی کشوریست که بیش‌ترین تعداد شرکت‌های فهرست شده در بورس نزدک را دارد.[۴۰]در سال ۲۰۱۰ اسرائیل رتبهٔ ۱۷ در میان کشورهای جهان از لحاظ توسعه‌یافتگی اقتصاد را از مؤسسهٔ برجسته و بسیار معتبر آی‌ام‌دی کسب نمود. در همین سال اقتصاد اسرائیل با دوام‌ترین اقتصاد جهان در برابر بحران‌ها رتبه‌بندی شد و همچنین رتبهٔ اول را در سرمایه‌گذاری بر روی مراکز توسعه و تحقیق کسب کرد.[۴۱]

کیفیت بالای آموزش عالی در اسرائیل و ایجاد جمعیت باانگیزه و تحصیل‌کرده به‌طور عمده مسئول ورود کشور به دوران رونق فناوری‌های پیشرفته و توسعه سریع اقتصادی بر اساس استانداردهای منطقه‌ای است.[۴۲] کشور زیرساخت‌های آموزشی قوی و سیستم‌های نوآوری کسب‌وکار با کیفیت بالا را برای ترویج ایده‌های نوآورانه و ایجاد کالاها و خدمات با ارزش توسعه داده است. این پیشرفت‌ها به کشور اجازه داده‌اند که تمرکز بالایی از شرکت‌های فناوری پیشرفته را در مناطق مختلف کشور ایجاد کند.[۴۳] این شرکت‌ها از حمایت مالی یک صنعت سرمایه‌گذاری خطرپذیر قوی برخوردارند. مرکز اصلی فناوری پیشرفته آن، "سیلیکون وادی"، تنها از نظر اهمیت در مقایسه با معادل خود در کالیفرنیا رتبه دوم را دارد.[۴۴][۴۵] تعداد زیادی از شرکت‌های اسرائیلی به‌خاطر فناوری‌های سودمحور خود و همچنین پرسنل قابل‌اعتماد و باکیفیت شرکتی، توسط شرکت‌های چندملیتی جهانی خریداری شده‌اند.

بانک اسرائیل در سال ۲۰۱۰ رتبهٔ اول را در میان بانک‌های مرکزی برای داشتن عملکرد کارآمد کسب کرد در حالیکه سال ۲۰۰۹ رتبهٔ ۸اٌم را داشت. اسرائیل همچنین به عنوان پیشرو در عرضهٔ نیروی انسانی ماهر رتبه‌بندی شد.[۴۱]


اسرائیل به دلیل واقع شدن در منطقهٔ خاورمیانه که منطقه‌ای خشک، کم‌آب و دارای سطح بالای تابش نور خورشید است، توان خود را معطوف به فناوری‌های دارای بازدهی بالا در این شرایط کرده‌است و یک کشور پیش‌رو در توسعه انرژی خورشیدی،[۴۶][۴۷] الکتریسیته زمین‌گرمایی و مدیریت آب و حفاظت از آن محسوب می‌شود،[۴۸] و توسعهٔ فناوری‌های روی لَبه در زمینهٔ نرم‌افزار، ارتباطات و علوم زیستی این کشور که غالباً در سیلیکون وادی متمرکز شده‌اند با سیلیکون والی ایالات متحده مقایسه می‌شود.[۴۹][۵۰] بنا به گزارشی در سال ۲۰۱۰ از سازمان همکاری اقتصادی و توسعه که اسرائیل هم عضو آن است، اسرائیل رتبهٔ اول جهان در صرف هزینه‌های تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی را دارد.[۵۱] اینتل و مایکروسافت اولین مراکز تحقیق و توسعه خارج از کشور (آمریکا) خود را در اسرائیل ساختند و دیگر شرکت‌های چند ملیتی فناوری همچون آی‌بی‌ام، گوگل، اپل، هیولت پاکارد (HP)، سیسکو سیستمز، فیسبوک، موتورولا و چند شرکت دیگر تأسیسات تحقیق و توسعه را در این کشور در منطقهٔ سیلیکون وادی باز کرده‌اند که علاوه بر این شرکت‌های خارجی، بسیاری از شرکت‌های فناوری‌های رده‌بالای اسرائیلی در این منطقه مستقر هستند.

در دهه‌های اولیه خود، اقتصاد اسرائیل عمدتاً تحت کنترل دولتی و شکل‌گرفته از ایده‌های سوسیال دموکراتیک بود. در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، اقتصاد دستخوش مجموعه‌ای از اصلاحات بازار آزاد شد و به تدریج آزادسازی گردید. [۵۲]در سه دهه گذشته، اقتصاد به طور قابل‌توجهی رشد کرده است، اگرچه تولید ناخالص داخلی سرانه سریع‌تر از دستمزدها افزایش یافته است.[۵۳] اسرائیل پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشور در آسیای غربی است و دارای هفدهمین ذخایر ارزی بزرگ‌ترین جهان و بالاترین میانگین ثروت در بزرگ‌سالان در خاورمیانه (دهمین در جهان از نظر دارایی‌های مالی به ازای هر نفر) است.[۵۴] اسرائیل نهمین صادرکننده بزرگ سلاح در جهان است و بیشترین تعداد میلیاردرها در خاورمیانه را دارد و در رتبه هجدهم جهان قرار دارد. در سال‌های اخیر، اسرائیل یکی از بالاترین نرخ‌های رشد تولید ناخالص داخلی را در میان کشورهای توسعه‌یافته همراه با ایرلند داشته است. [۵۵]مجله اکونومیست اسرائیل را به عنوان چهارمین اقتصاد موفق در میان کشورهای توسعه‌یافته برای سال ۲۰۲۲ رتبه‌بندی کرد. صندوق بین‌المللی پول برآورد کرد که تولید ناخالص داخلی اسرائیل در سال ۲۰۲۳ به میزان ۵۶۴ میلیارد دلار و تولید ناخالص داخلی سرانه آن ۵۸,۲۷۰ دلار است (سیزدهمین در جهان)، رقمی که با سایر کشورهای بسیار توسعه‌یافته قابل مقایسه است. اسرائیل در سال ۲۰۱۰ به سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) دعوت شد. اسرائیل همچنین با اتحادیه اروپا، ایالات متحده، اتحادیه تجارت آزاد اروپا، ترکیه، مکزیک، کانادا، اوکراین، اردن و مصر توافق‌نامه‌های تجارت آزاد امضاء کرده است. در سال ۲۰۰۷، اسرائیل به اولین کشور غیر آمریکای لاتین تبدیل شد که توافق‌نامه تجارت آزاد با بلوک تجاری مرکوسور امضاء کرد.[۵۶]

تاریخچه

[ویرایش]

قیمومیت بریتانیا بر فلسطین که از سال ۱۹۲۰ به اجرا درآمد، هدفش محدود کردن خرید زمین‌ها توسط مهاجران یهودی بود. به همین دلیل، جمعیت یهودی در ابتدا بیشتر شهری و سهم بیشتری از مشاغل صنعتی داشت. این توسعه خاص به لحاظ اقتصادی منجر به یکی از معجزات رشد معدود در منطقه شد که در آن ساختار شرکت‌ها عمدتاً توسط بازرگانان خصوصی و نه دولت تعیین می‌شد.[۵۷] اولین بررسی دریاچه مرده در سال ۱۹۱۱ توسط بازرگان و مهندس یهودی روسی، موشه نوومسکی، منجر به تأسیس شرکت پوتاش فلسطین در سال ۱۹۳۰ شد که بعدها به کارخانه‌های دریاچه مرده تغییر نام داد. در سال ۱۹۲۳، بازرگان و مهندس هیدرولیک، پین‌حس روتنبرگ، امتیاز انحصاری تولید و توزیع برق را دریافت کرد. او شرکت برق فلسطین را تأسیس کرد که بعدها به شرکت برق اسرائیل تبدیل شد. بین سال‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۲۴، برخی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های کشور تأسیس شدند، از جمله شرکت روغن شمن، شرکت سوسیه دِ گران مولن، شرکت سیلیکات فلسطین و شرکت نمک فلسطین.[۵۸]

در سال ۱۹۳۷، در کشور ۸۶ کارخانه نخ‌ریسی و بافندگی وجود داشت که برای ۱۵۰۰ نفر شغل ایجاد کرده بودند. سرمایه و تخصص فنی توسط حرفه‌ای‌های یهودی از اروپا تأمین می‌شد. کارخانه نساجی آتا در کریات آتا، که بعدها به نماد صنعت نساجی اسرائیل تبدیل شد، در سال ۱۹۳۴ تأسیس شد. [۵۹]در سال ۱۹۳۹، سنگ‌بنای یکی از اولین کارخانه‌های صنعت کیبوتز، یعنی کارخانه آجر نعامان، گذاشته شد که نیاز رو به رشد به مصالح ساختمانی را تأمین می‌کرد.[۶۰]

صنعت نساجی در طول جنگ جهانی دوم به سرعت توسعه یافت، زمانی که تأمینات از اروپا قطع شد و تولیدکنندگان محلی برای تأمین نیازهای ارتش منصوب شدند. تا سال ۱۹۴۳، تعداد کارخانه‌ها به ۲۵۰ واحد افزایش یافت، با نیروی کاری ۵۶۳۰ نفر، و تولید ده برابر شد.

پس از استقلال

[ویرایش]

پس از کسب استقلال، اسرائیل با یک بحران اقتصادی عمیق مواجه شد. علاوه بر نیاز به بهبودی از تأثیرات ویرانگر جنگ عربی-اسرائیلی ۱۹۴۸، اسرائیل باید صدها هزار پناهنده یهودی از اروپا و تقریباً یک میلیون نفر از جهان عرب را جذب می‌کرد. اسرائیل از نظر مالی تحت فشار شدید قرار گرفت و با بحران اقتصادی عمیقی مواجه شد که به سیاست ریاضت اقتصادی از ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۹ منجر شد. بیکاری بالا بود و ذخایر ارزی خارجی نایاب بودند.[۶۱]

در سال ۱۹۵۲، اسرائیل و آلمان غربی توافقی امضا کردند که بر اساس آن آلمان غربی موظف بود به اسرائیل غرامت پرداخت کند تا برای اموال یهودیانی که توسط نازی‌ها دزدیده شده بود، ادعاهای مادی در دوران هولوکاست و جذب پناهندگان جبران شود. در ۱۴ سال آینده، آلمان غربی به اسرائیل ۳ میلیارد مارک (معادل حدود ۷۱۴ میلیون دلار بر اساس نرخ‌های تبدیل ۱۹۵۳–۱۹۵۵[۶۲] یا معادل تقریباً ۷ میلیارد دلار در پول مدرن) پرداخت کرد. این غرامت‌ها به بخش تعیین‌کننده‌ای از درآمد اسرائیل تبدیل شد و در سال ۱۹۵۶ به ۸۷.۵٪ از درآمد اسرائیل رسید.[۶۱] اسرائیل هرگز روابط دیپلماتیک رسمی با آلمان شرقی نداشت. در سال ۱۹۵۰، دولت اسرائیل اوراق قرضه اسرائیل را برای یهودیان آمریکایی و کانادایی راه‌اندازی کرد. در سال ۱۹۵۱، نتایج نهایی برنامه اوراق قرضه به بیش از ۵۲ میلیون دلار رسید. علاوه بر این، بسیاری از یهودیان آمریکایی کمک‌های مالی خصوصی به اسرائیل کردند که در سال ۱۹۵۶ به ۱۰۰ میلیون دلار در سال برآورد شد. در سال ۱۹۵۷، فروش اوراق قرضه معادل ۳۵٪ از بودجه ویژه توسعه اسرائیل بود.[۶۳] در ادامه قرن، اسرائیل به‌طور قابل‌توجهی به کمک‌های اقتصادی از ایالات متحده وابسته شد[۶۴]، کشوری که همچنین به مهم‌ترین منبع حمایت سیاسی اسرائیل در سطح بین‌المللی تبدیل شد.

درآمدهای حاصل از این منابع در پروژه‌های توسعه صنعتی و کشاورزی سرمایه‌گذاری شد که به اسرائیل اجازه داد تا از نظر اقتصادی به خودکفایی برسد. از جمله پروژه‌هایی که با کمک‌های مالی ممکن شد، می‌توان به نیروگاه حدره، کارخانه‌های دریای مرده، سیستم تأمین آب ملی، توسعه بنادر در حیفا، اشدود و ایلات، کارخانه‌های آب‌شیرین‌کن و پروژه‌های زیرساخت ملی اشاره کرد.

پس از تأسیس کشور، اولویت به ایجاد صنایع در مناطق تعیین‌شده برای توسعه، از جمله لاخیش، اشکلون، نقب و گلیل داده شد. گسترش صنعت نساجی اسرائیل نتیجه توسعه کشت پنبه به عنوان یک شاخه کشاورزی سودآور بود. تا اواخر دهه ۱۹۶۰، نساجی یکی از بزرگ‌ترین شاخه‌های صنعتی اسرائیل بود و تنها بعد از صنعت مواد غذایی قرار داشت. نساجی حدود ۱۲٪ از صادرات صنعتی را تشکیل می‌داد و دومین شاخه بزرگ صادراتی بعد از الماس‌های صیقلی بود.[۶۵] در دهه ۱۹۹۰، نیروی کار ارزان آسیای شرقی سودآوری این بخش را کاهش داد. بسیاری از کارها به ۴۰۰ کارگاه خیاطی عرب اسرائیلی برون‌سپاری شد. با بسته شدن این کارگاه‌ها، شرکت‌های اسرائیلی، از جمله دلتا، پولگات، آرگمان و کیتان، شروع به انجام کارهای خیاطی خود در اردن و مصر کردند، معمولاً تحت توافق QIZ. در اوایل دهه ۲۰۰۰، شرکت‌های اسرائیلی دارای ۳۰ کارخانه در اردن بودند. صادرات اسرائیل به ۳۷۰ میلیون دلار در سال رسید و برای خرده‌فروشان و طراحان مانند مارکس و اسپنسر، گپ، ویکتوریا سکرت، والمارت، سییرز، رالف لورن، کلاوین کلین و دونا کاران تأمین شد.[۶۵]

در دو دهه اول وجود خود، تعهد قوی اسرائیل به توسعه منجر به نرخ‌های رشد اقتصادی شد که بیش از ۱۰٪ سالانه بود. بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۳، هزینه‌ها در خانواده‌های کارگران ۹۷٪ از نظر واقعی افزایش یافت. بین سال‌های ۱۹۵۵ تا ۱۹۶۶، مصرف سرانه ۲۲۱٪ افزایش یافت. در دهه ۱۹۷۰، سرمایه‌گذاری شروع به تغییر از کشاورزی و زیرساخت‌های پایه به صنعت و برنامه‌های دفاعی کرد. این سرمایه‌گذاری‌ها بعداً به عنوان پایه‌ای برای بخش فناوری اسرائیل تبدیل شدند. [۶۶]سال‌های پس از جنگ یوم کیپور ۱۹۷۳ یک دهه از دست رفته از نظر اقتصادی بود، زیرا رشد متوقف شد، تورم به شدت افزایش یافت و هزینه‌های دولتی به طور قابل توجهی افزایش یافت. همچنین بحران سهام بانک‌ها در سال ۱۹۸۳ قابل ذکر است. تا سال ۱۹۸۴، وضعیت اقتصادی تقریباً به حالت فاجعه‌آمیز درآمد و تورم به نرخ سالانه نزدیک به ۴۵۰٪ رسید و پیش‌بینی می‌شد که تا پایان سال بعد به بیش از ۱۰۰۰٪ برسد. با این حال، طرح تثبیت اقتصادی موفقی که در سال ۱۹۸۵ اجرا شد[۶۷] و معرفی اصلاحات ساختاری مبتنی بر بازار در سال‌های بعد،[۶۸] [۶۹]اقتصاد را احیا کرد و راه را برای رشد سریع آن در دهه ۱۹۹۰ هموار کرد و به مدلی برای کشورهای دیگر با بحران‌های اقتصادی مشابه تبدیل شد.[۷۰]

دو توسعه به تحول اقتصاد اسرائیل از ابتدای دهه ۱۹۹۰ کمک کرده است. اولین مورد، امواج مهاجرت یهودی، عمدتاً از کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق، بود که بیش از یک میلیون شهروند جدید را به اسرائیل آورد. این مهاجران یهودی شوروی، بسیاری از آنها با تحصیلات عالی، دارای منبعی از تخصص علمی و فنی بودند که به پیشرفت بخش فناوری در حال رشد اسرائیل کمک کرد و اکنون حدود ۱۵٪ از جمعیت اسرائیل را تشکیل می‌دهند.[۷۱] دومین توسعه‌ای که به اقتصاد اسرائیل کمک کرد، روند صلحی است که از کنفرانس مادرید در اکتبر ۱۹۹۱ آغاز شد و منجر به امضای توافق‌نامه‌ها و سپس به توافق صلح بین اسرائیل و اردن در سال ۱۹۹۴ شد.

در اوایل دهه ۲۰۰۰، اقتصاد اسرائیل به دلیل فروپاشی حباب دات کام جهانی که بسیاری از استارتاپ‌های تأسیس‌شده در دوران اوج حباب را به ورشکستگی کشاند، وارد یک رکود شد. انتفاضه دوم، که هزینه‌های امنیتی زیادی را برای اسرائیل به همراه داشت، و کاهش سرمایه‌گذاری و گردشگری، باعث شد بیکاری در اسرائیل به دو رقمی برسد؛ [۷۲]رشد در یکی از سه‌ماهه‌های سال ۲۰۰۰ به ۱۰٪ رسید. در سال ۲۰۰۲، اقتصاد اسرائیل در یک سه‌ماهه حدود ۴٪ کاهش یافت. [۷۳]بعداً، اسرائیل موفق شد با گشایش بازارهای جدید به صادرکنندگان اسرائیلی در نقاط دورتر، مانند کشورهای در حال رشد شرق آسیا، بهبودی قابل توجهی ایجاد کند. این امر به لطف بهبودی در بخش فناوری اسرائیل امکان‌پذیر شد، که از کاهش تدریجی بحران دات کام و افزایش تقاضا برای نرم‌افزارهای کامپیوتری، که به نوبه خود به دلیل نرخ‌های رو به رشد استفاده از اینترنت جهانی در آن زمان بود، بهره‌برداری کرد. انفجار تقاضا برای محصولات امنیتی و دفاعی پس از حملات ۱۱ سپتامبر همچنین به اسرائیل اجازه داد تا فناوری‌های بیشتری را به خارج بفروشد – وضعیتی که تنها به دلیل سرمایه‌گذاری‌های پیشین اسرائیل در بخش فناوری و تلاش برای کاهش بیکاری داخلی بالا امکان‌پذیر شد.*

در دهه ۲۰۰۰، سرمایه‌گذاری خارجی به اسرائیل از سوی شرکت‌هایی که قبلاً بازار اسرائیل را نادیده گرفته بودند، سرازیر شد. در سال ۲۰۰۶، سرمایه‌گذاری خارجی در اسرائیل به ۱۳ میلیارد دلار رسید، به گفته انجمن تولیدکنندگان اسرائیل. فایننشال تایمز اظهار داشت که "بمب‌ها می‌افتند، اما اقتصاد اسرائیل رشد می‌کند". علاوه بر این، در حالی که مجموع بدهی خارجی ناخالص اسرائیل ۹۵ میلیارد دلار است، معادل حدود ۴۱.۶٪ تولید ناخالص داخلی، از سال ۲۰۰۱ به یک کشور وام‌دهنده خالص از نظر بدهی خارجی ناخالص (مجموع ارزش دارایی‌ها در برابر بدهی‌های خارجی) تبدیل شده است، که تا ژوئن ۲۰۱۲، مازاد قابل توجهی به ارزش ۶۰ میلیارد دلار داشت.[۷۴] کشور همچنین مازاد حساب جاری را در حدود ۳٪ از تولید ناخالص داخلی خود در سال ۲۰۱۰ حفظ کرده است. در سال ۲۰۲۳، مازاد حساب اسرائیل ۲۵.۳ میلیارد دلار آمریکا بود.[۷۵]

اقتصاد اسرائیل به خوبی توانست از رکود اواخر دهه ۲۰۰۰ عبور کند و در سال ۲۰۰۹ رشد مثبت تولید ناخالص داخلی را ثبت کرده و دهه را با نرخ بیکاری کمتر از بسیاری از همتایان غربی خود به پایان رساند.[۷۶] دلایل متعددی پشت این مقاومت اقتصادی وجود دارد، برای مثال، این که کشور یک وام‌دهنده خالص به جای یک کشور وام‌گیرنده است و همچنین سیاست‌های کلان اقتصادی عمومی و بانک اسرائیل به طور کلی محافظه‌کارانه است. به‌ویژه دو سیاست می‌توان به آن اشاره کرد: اول، امتناع دولت از تسلیم شدن به فشار بانک‌ها برای تخصیص مقادیر زیادی از پول عمومی به آنها در اوایل بحران، که باعث محدود کردن رفتارهای پرخطر آنها شد.[۷۷] دوم، اجرای توصیه‌های کمیسیون باچار در اوایل تا اواسط دهه ۲۰۰۰ که توصیه به تفکیک فعالیت‌های بانکداری سپرده‌ای و بانکداری سرمایه‌گذاری بانک‌ها کرد، بر خلاف روند مخالف آن زمان، به ویژه در ایالات متحده، که شامل کاهش چنین محدودیت‌هایی بود و تأثیر آن تشویق به پذیرش ریسک بیشتر در سیستم‌های مالی آن کشورها بود.[۷۸] امروز، سرمایه‌گذاران آمریکایی بخش مهمی از سرمایه‌گذاران در اسرائیل را تشکیل می‌دهند.

چالش ها

[ویرایش]

با وجود رفاه اقتصادی، اقتصاد اسرائیل با چالش‌های زیادی مواجه است که برخی کوتاه‌مدت و برخی بلندمدت هستند. از نظر کوتاه‌مدت، ناتوانی در تکرار موفقیت‌های صنعت ارتباطات در دیگر صنایع در حال رشد بر چشم‌انداز اقتصادی آن تأثیر منفی گذاشته است. همچنین، ناتوانی در پرورش شرکت‌های چندملیتی بزرگ در دهه گذشته نیز پرسش‌هایی درباره توانایی آن در اشتغال‌زایی برای تعداد زیادی از افراد در صنایع پیشرفته ایجاد کرده است.[۷۹] از نظر بلندمدت، اسرائیل با چالش‌هایی نظیر وابستگی بالا به تعداد رو به رشد یهودیان فوق‌ارتدکس که در میان مردان، مشارکت رسمی کمی در نیروی کار دارند، مواجه است و این وضعیت می‌تواند به نسبت پایین‌تری از اشتغال به جمعیت و نسبت وابستگی بالاتری در آینده منجر شود.[۸۰] استنلی فیشر، رئیس بانک اسرائیل، بیان کرد که افزایش فقر در میان یهودیان فوق‌ارتدکس به اقتصاد اسرائیل آسیب می‌زند.[۸۱]طبق داده‌های منتشر شده توسط ایان فُرسمن، 60% از خانواده‌های فقیر در اسرائیل از یهودیان هاردی و عرب‌های اسرائیلی هستند. این دو گروه با هم حدود 25–28% از جمعیت اسرائیل را تشکیل می‌دهند. سازمان‌هایی مانند بنیاد کِماچ، گواهیم، روستای اورشلیم و انجمن شبکه‌سازی تجاری اورشلیم با خدمات اشتغال و رویدادهای شبکه‌سازی به این چالش‌ها پاسخ می‌دهند.[۸۲][۸۳][۸۴][۸۵][۸۶]

نگارخانه

[ویرایش]


منابع

[ویرایش]
  1. ↑ "World Economic Outlook Database, April 2019". IMF.org. International Monetary Fund. Retrieved 29 September 2019.
  2. ↑ "World Bank Country and Lending Groups". datahelpdesk.worldbank.org. World Bank. Retrieved 29 September 2019.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ "Israel At A Glance". IMF.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ "The World Factbook- Israel". Central Intelligence Agency. Retrieved 31 January 2021.
  5. ↑ "Israel - Inflation rate 2027".
  6. ↑ סימון, גיא בן (15 February 2022). "האינפלציה בשיא של עשר שנים וחורגת מהיעד של בנק ישראל". Globes.
  7. ↑ "דוח העוני ۲۰۱۷: פחות אי-שוויון, פחות עניים - אבל ישראל עדיין במקום הראשון בשיעור העניים". 31 December 2018. Retrieved 29 June 2022.
  8. ↑ "Income inequality". data.oecd.org. OECD. Retrieved 20 April 2020.
  9. ↑ "Human Development Index (HDI)". hdr.undp.org. HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. Retrieved 30 January 2021.
  10. ↑ "Inequality-adjusted HDI (IHDI)". hdr.undp.org. UNDP. Retrieved 30 January 2021.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ "Oops, Something is wrong". www.cbs.gov.il. Central Bureau of Statistics. Retrieved 29 June 2022. {{cite web}}: C1 control character in |url= at position 58 (help)
  12. ↑ "Youth unemployment rate". www.cbs.gov.il. Central Bureau of Statistics. Retrieved 29 June 2022. {{cite web}}: C1 control character in |url= at position 58 (help)
  13. ↑ "Israel: Trade Statistics". Global Edge. Retrieved 18 March 2013.
  14. ↑ "Ease of Doing Business in Israel". Doingbusiness.org. Retrieved 3 November 2018.
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ "Israel Country Profile". CIA World Factbook. Retrieved 3 March 2018.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ "Israel". OEC. Archived from the original on 7 June 2019. Retrieved 4 April 2018.
  17. ↑ "Total US Foreign Aid to Israel". jewishvirtuallibrary.org. Retrieved 14 November 2021.
  18. ↑ "Credit scoring agency gives Israel its highest-ever rating". Retrieved 10 August 2018.
  19. ↑ "Credit Rating - Moody's". moodys.com. Archived from the original on 10 February 2018. Retrieved 10 August 2018.
  20. ↑ Reuters Editorial. "Fitch Affirms Israel at 'A+'; Outlook Stable". U.S. Retrieved 10 August 2018.
  21. ↑ "Bank of Israel - Press Releases - Foreign Exchange Reserves at the Bank of Israel, April 2021". Archived from the original on 6 May 2021. Retrieved 1 April 2021.
  22. ↑ "Best Countries for Business" (به انگلیسی). فوربیس.
  23. ↑ "Country Rankings: World & Global Economy Rankings on Economic Freedom". heritage.org. Archived from the original on 5 July 2018. Retrieved 29 October 2019.
  24. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ Chua, Amy (2003). World on Fire. Knopf Doubleday Publishing. pp. 219–220. ISBN 978-0385721868.
  25. ↑ "Israel's shift towards a knowledge-based economy". Archived from the original on 31 July 2020. Retrieved 29 October 2019.
  26. ↑ "Top 15 Most Advanced Countries in the World". finance.yahoo.com. 4 December 2022. Archived from the original on 10 January 2023. Retrieved 4 March 2023.
  27. ↑ Bounfour, Ahmed; Edvinsson, Leif (2005). Intellectual Capital for Communities: Nations, Regions, and Cities. Butterworth-Heinemann. p. 47 (368 pages). ISBN 0-7506-7773-2.
  28. ↑ "Inside Israel's Secret Startup Machine". Forbes. Archived from the original on 9 December 2019. Retrieved 30 October 2016.
  29. ↑ "Intel to expand Jerusalem R&D". The Jerusalem Post. Archived from the original on 17 January 2013. Retrieved 20 March 2012.
  30. ↑ "Microsoft Israel R&D center: Leadership". Microsoft. Archived from the original on 13 March 2012. Retrieved 19 March 2012. Avi returned to Israel in 1991, and established the first Microsoft R&D Center outside the US ...
  31. ↑ Shelach, Shmulik (14 December 2011). "Apple to set up Israel development center". Globes. Archived from the original on 1 November 2013. Retrieved 10 February 2013.
  32. ↑ "Berkshire Announces Acquisition". The New York Times. 6 May 2006. Archived from the original on 10 October 2017. Retrieved 15 May 2010.
  33. ↑ "OEC – Israel (ISR) Exports, Imports, and Trade Partners". atlas.media.mit.edu. Archived from the original on 7 June 2019. Retrieved 19 January 2019.
  34. ↑ "Field of dreams: Israel's natural gas". Financial Times. London. Archived from the original on 6 May 2016. Retrieved 2 September 2012.
  35. ↑ "What a gas!". The Economist. 11 November 2010. Archived from the original on 12 February 2018. Retrieved 18 November 2010.
  36. ↑ پروفسور اسرائیلی اخطار می‌دهد: «اگر اتحادیه اروپا بیمار شود ، اسرائیل نیز سلامت نخواهد ماند»، تایمز اسرائیل
  37. ↑ "Israel's Economy: 1986-2008" (به انگلیسی). Jewish Virtual Library.
  38. ↑ "Israel" (PDF) (به انگلیسی). World Economic Forum.[پیوند مرده]
  39. ↑ Bounfour, Ahmed; Edvinsson, Leif (2005). Intellectual Capital for Communities: Nations, Regions, and Cities. Butterworth-Heinemann. p. 47 (368 pages). ISBN 0-7506-7773-2.
  40. ↑ «NASDAQ Appoints Asaf Homossany as New Director for Israel». NASDAQ OMX Group. ۶ فبریه ۲۰۰۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۱۵. تاریخ وارد شده در |تاریخ انتشار= را بررسی کنید (کمک)
  41. ↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ «'Israel's economy most durable in face of crises'». Ynetnews.com. ۲۰ می ۲۰۱۰.
  42. ↑ David Adler (10 March 2014). "Ambitious Israeli students look to top institutions abroad". ICEF. Archived from the original on 4 June 2023. Retrieved 20 January 2015.
  43. ↑ Karr, Steven (24 October 2014). "Imagine a World Without Israel – Part 2". Huffington Post. Archived from the original on 18 November 2017. Retrieved 29 October 2016.
  44. ↑ "The Intellectual Capital of the State of Israel" (PDF). State of Israel Ministry of Industry, Trade, and Labor. November 2007. p. 27. Archived from the original (PDF) on 16 March 2016. Retrieved 18 March 2013.
  45. ↑ "Israeli innovators build new 'Silicon Valley'". Agence France-Presse. Archived from the original on 22 February 2014. Retrieved 17 October 2012.
  46. ↑ . Canadian Broadcasting Corporation. ۱۵ اگوست ۲۰۰۷ http://www.cbc.ca/news/reportsfromabroad/parry/20070815.html. تاریخ وارد شده در |تاریخ انتشار= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  47. ↑ «"Israel Pushes Solar Energy Technology"». ۲۲ اکتبر ۲۰۰۷.
  48. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۱۵.
  49. ↑ . ۱۰ ژانویه ۲۰۰۱ https://web.archive.org/web/20130116074212/http://www.hindu.com/businessline/2001/01/11/stories/151139ue.htm. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۱۵. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  50. ↑ . The Economist. ۱۰ نوامبر ۲۰۰۵ http://www.economist.com/node/5149411. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  51. ↑ . Oecd-ilibrary.org. ۲۰۱۰ https://web.archive.org/web/20110511190724/http://www.oecd-ilibrary.org/sites/factbook-2010-en/07/01/01/07-01-01-g1.html?contentType=&itemId=/content/chapter/factbook-2010-55-en&containerItemId=/content/serial/18147364&accessItemIds=&mimeType=text/html. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۱۵. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  52. ↑ Yehuda Gradus; Shaul Krakover; Eran Razin (10 April 2006). The Industrial Geography of Israel. Routledge. pp. 13–61. ISBN 978-1-134-97632-4. Archived from the original on 26 July 2020. Retrieved 26 July 2020.
  53. ↑ Shlomo Swirski; Etty Konor; Aviv Lieberman (20 February 2020). Israel – A Social Report 2020: The Public Interest Needs to Return to Center Stage (Report). Avda Center. Archived from the original on 26 July 2020. Retrieved 26 July 2020.
  54. ↑ "Top 15 Most Advanced Countries in the World". finance.yahoo.com. 4 December 2022. Archived from the original on 10 January 2023. Retrieved 10 January 2023.
  55. ↑  Financial assets by adult in selected countries on page 109. "Global Wealth Databook 2022" (PDF). Credit Suisse. Archived (PDF) from the original on 19 October 2022. Retrieved 19 October 2022.
  56. ↑ "Israel signs free trade agreement with Mercosur". Israel Ministry of Foreign Affairs. 19 December 2007. Archived from the original on 4 June 2012. Retrieved 15 October 2012.
  57. ↑ A History of the Global Economy. From 1500 to the Present. Cambridge University Press. p. 227. ISBN 9781107507180.
  58. ↑ Smith, Barbara Jean (19 January 1993). The Roots of Separatism in Palestine: British Economic Policy, 1920–1929. Syracuse University Press. ISBN 9780815625780. Retrieved 19 January 2019 – via Google Books.
  59. ↑ Tsur, Doron. (12 October 2010) "When the guns fell silent" Archived 22 October 2017 at the Wayback Machine, Haaretz. Retrieved on 8 September 2011.
  60. ↑ "Naaman factory: Settlement's building blocks". Ynetnews. Archived from the original on 25 February 2021. Retrieved 27 August 2020.Man, Nadav (15 February 2009)
  61. ↑ ۶۱٫۰ ۶۱٫۱ הויכוח סביב הסכם השילומים (in Hebrew). Archived from the original on 17 December 2011. Retrieved 15 October 2012.
  62. ↑ "PACIFIC Exchange Rate Service" (PDF). Archived (PDF) from the original on 8 January 2023. Retrieved 19 August 2023.
  63. ↑ "ORGANIZATIONS: Dollars for Israel". Time. 21 January 1957. Archived from the original on 1 November 2011.
  64. ↑ "Israel: US Foreign Assistance" (PDF). Congressional Research Service. Archived from the original (PDF) on 17 March 2016. Retrieved 19 July 2012.Mark, Clyde (12 July 2004)
  65. ↑ ۶۵٫۰ ۶۵٫۱ "Textiles" Archived 11 November 2016 at the Wayback Machine, Jewish Virtual Library. Retrieved on 8 September 2011.
  66. ↑ Bay Area Economic Institute, Silicon Valley to Silicon Wadi, California's Economic ties to Israel, October 2021 https://www.bayareaeconomy.org/files/pdf/SiliconValleyToSiliconWadi.pdf
  67. ↑ Eleventh Knesset Archived 25 October 2015 at the Wayback Machine. Knesset.gov.il. Retrieved on 8 September 2011.
  68. ↑ Bruno, Michael; Minford, Patrick (1986). "Sharp Disinflation Strategy: Israel 1985". Economic Policy. 1 (2): 379–407. doi:10.2307/1344561. JSTOR 1344561.
  69. ↑ Israel's Economy: 1986–2008 Archived 7 January 2017 at the Wayback Machine, Rafi Melnick and Yosef Mealem
  70. ↑ Fischer, Stanley (1987). "The Israeli Stabilization Program, 1985–86". The American Economic Review. 77 (2). American Economic Association: 275–278. JSTOR 1805463.
  71. ↑ Sherwood, Harriet (17 August 2011). "Israel's former Soviet immigrants transform adopted country". The Guardian. Archived from the original on 12 March 2020. Retrieved 25 February 2018.
  72. ↑ De Boer, Paul; Missaglia, Marco (September 2007). "Economic consequences of intifada: a sequel" (PDF). Econometric Institute Report. Erasmus University Rotterdam. Archived (PDF) from the original on 10 May 2013. Retrieved 15 October 2012.
  73. ↑ Middle East / Arab-Israel conflict – Israeli economy shrugs off political turmoil. Financial Times (7 May 2007). Retrieved on 8 September 2011.
  74. ↑ "Israel's International Investment Position (IIP), June 2012". Bank of Israel. 19 September 2012. Archived from the original on 16 January 2013. Retrieved 15 October 2012.
  75. ↑ "Israel's current account surplus rises to 25.3 bln USD in 2023: report-Xinhua". english.news.cn. Retrieved 29 June 2024.
  76. ↑ "GDP, jobs figures end 2009 on a high". Haaretz. Archived from the original on 17 April 2016. Retrieved 17 October 2012.Bassok, Moti (1 January 2010).
  77. ↑ "Money and monetary policy in Israel during the last decade" (PDF). Journal of Policy Modeling. 38 (1): 103–124. doi:10.1016/j.jpolmod.2015.12.007. S2CID 54847945. Archived (PDF) from the original on 29 July 2020. Retrieved 11 December 2019.Benchimol, J. (2016).
  78. ↑ Rolnik, Guy (31 December 2009). כך ביזבזנו עוד משבר ענק [How another Giant Crisis was Wasted]. TheMarker (in Hebrew). Archived from the original on 6 July 2014. Retrieved 17 October 2012.
  79. ↑ "What's Next for the Startup Nation?". Archived from the original on 19 August 2012. Retrieved 15 October 2012.
  80. ↑ OECD Economic Outlook: Israel
  81. ↑ "BoI Chief: Haredi Unemployment Is Hurting Israel's Economy". Haaretz. 22 July 2010. Archived from the original on 5 June 2020. Retrieved 19 January 2019.
  82. ↑ "Helping business people blossom". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 June 2020. Retrieved 30 May 2016.
  83. ↑ "Made in Israel". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 June 2020. Retrieved 30 May 2016.
  84. ↑ "Native and new Israelis try to bridge the immigrant gap". The Times of Israel. Archived from the original on 5 June 2020. Retrieved 30 May 2016.
  85. ↑ "Nonprofit Gvahim celebrates first career-placement program for olim in Jerusalem". The Jerusalem Post. Archived from the original on 5 June 2020. Retrieved 30 May 2016.
  86. ↑ Israel Country Study Guide Volume 1 Strategic Information and Developments. Lulu.com. 3 March 2012. ISBN 9781438774657. Retrieved 28 January 2018.