ای رقیب (به کردی : ئەی ڕەقیب ) که در زبان فارسی آن را «ای دشمن» ترجمه می‌کنند، یک سرود ملی‌گرایانۀ کردی و در حال حاضر سرود رسمی حکومت اقلیم کردستان عراق است.[ ۱]
این سرود در سال ۱۹۳۸ توسط شاعر کرد یونس رئوف دلدار (۱۹۱۸–۱۹۴۸) در زندان حکومت وقت عراق سروده شده‌است.[ ۲] کردی میانی (سورانی) سروده شده، ولی با گذشت زمان به دیگر زبان های کردی نیز درآمده و ترجمه شده است.
سرود ای رقیب نخستین بار به صورت رسمی در جمهوری مهاباد به عنوان سرود ملی مورد استفاده قرار گرفت.[ ۳]
اهمیت این سرود به حدی است که طی چند دهه گذشته اکثر احزاب ملی‌گرای کُردی در هر در هر چهار بخش کردستان در ترکیه، عراق و سوریه آن را به عنوان سرود ملی پذیرفته‌اند. با این وجود احزاب اسلامی کُردستان هنوز در برابر آن مقاومت می‌کنند.[ ۴]
این سرود را شاعر و کنشگر سیاسی کرد، یونس رئوف دلدار (۱۹۱۸–۱۹۴۸) در سال ۱۹۳۸ میلادی، در حالی که در زندان بود، نوشت. "ای رقیب" (به فارسی : "ای دشمن!")، اشاره‌ای به نگهبانان زندان در زندانی است که دلدار در آن زندانی و شکنجه شده بود. این سرود و ترانه در ابتدا به زبان کردی میانی (سورانی) نوشته شده بود که امروزه به همه زبان های کردی از جمله کردی جنوبی (کرمانشاهی و لکی )، کردی میانی (سورانی) ، کردی شمالی (کرمانجی) ، و زبان‌های زازاکی و هورامی ترجمه شده است.
در سال ۱۹۴۶ میلادی، این سرود به عنوان سرود رسمی جمهوری مهاباد ، یک جمهوری کوتاه‌مدت در قرن بیستم میلادی در ایران که به مدت یک سال عمر داشت، تصویب شد.[ ۵] [ ۶]
"ای رقیب" توسط دولت اقلیم کردستان عراق به‌‌عنوان سرود اقلیم کردستان عراق تصویب شده‌است[ ۷] [ ۸]
ترجمه به فارسی
ای دشمن، قوم کردزبان همچنان با نشاط و سرزنده است گردش چرخ زمانه نمی‌تواند او را به تسلیم وا بدارد هیچکس نگوید کُرد مُرده است، کُرد زنده است زنده است و پرچم‌مان هرگز فرونخواهد افتاد جوانان کُرد دلیرانه به پا خاسته‌اند تا با خون خود تاج زندگی را بیارایند هیچکس نگوید کُرد مُرده است، کُرد زنده است زنده است و پرچم ما هرگز فرونخواهد افتاد ما فرزندان ماد و کیخسرو هستیم کُردستان، دین و آیین ما است هیچکس نگوید کُرد مرده است، کُرد زنده است زنده‌ایم و پرچم ما هرگز فرو نخواهد افتاد ما فرزندان رنگ سرخ و انقلاب هستیم بنگر که چگونه گذشتۀ ما خونین است هیچ کس نگوید کُرد مرده است، کُرد زنده است فرزندان کُرد حاضر و آماده‌اند جان‌فدایند و جان‌فدا باقی خواهند ماند هیچکس نگوید کُرد مرده است، کُرد زنده است زنده‌ایم و پرچم ما هرگز فرو نخواهد افتاد
به کردی میانی (سورانی)
به کردی میانی (سورانی) و الفبای لاتین
به کردی شمالی (کرمانجی) [ ۹]
به کردی شمالی (کرمانجی) و الفبای لاتین [ ۱۰]
ئه‌ی ڕه‌قیب! ئه‌ی ڕه‌قیب هه‌ر ماوه قه‌ومی کورد زمان
نایشکێنێ دانه‌یی تۆپی زه‌مان
که‌س نه‌ڵێ کورد مردووه، کورد زیندووه
زیندووه قه‌ت نانه‌وێ ئاڵاکه‌مان ئێمه ڕۆڵه‌ی ڕه‌نگی سوور و شۆڕشین
سه‌یری که خوێناوییه ڕابردوومان
که‌س نه‌ڵێ کورد مردووه، کورد زیندووه
زیندووه قه‌ت نانه‌وێ ئاڵاکه‌مان لاوی کورد هه‌ستایه سه‌ر پێ وه‌ک دلێر
تا به خوێن نه‌خشی بکا تاجی ژیان
که‌س نه‌ڵێ کورد مردووه، کورد زیندووه
زیندووه قه‌ت نانه‌وێ ئاڵاکه‌مان ئێمه رۆڵه‌ی میدیا و که‌یخوسره‌وین
دینمان، ئایینمان هه‌ر نیشتمان
که‌س نه‌ڵێ کورد مردووه، کورد زیندووه
زیندووه قه‌ت نانه‌وێ ئاڵاکه‌مان لاوی کورد هه‌ر حازر و ئاماده‌یه
گیان فیدایه، گیان فیدا، هه‌ر گیان فیدا
که‌س نه‌ڵێ کورد مردووه، کورد زیندووه
زیندووه قه‌ت نانه‌وێ ئاڵاکه‌مان
Ey reqîb! Ey reqîb her mawe qewmî kurd ziman
Nayşikênê daneî topî zeman
Kes nellê Kurd mirduwe, Kurd zînduwe
Zînduwe qet nanewê allakeman Ême rolley rengî sûr u şorrişîn
Seyrî ke xwênawiye rabirdûman
Kes nellê Kurd mirduwe, Kurd zînduwe
Zînduwe qet nanewê allakeman Lawî Kurd hestaye ser pê wek dilêr
Ta be xwên nexşî deka tacî jiyan
Kes nellê Kurd mirduwe, Kurd zînduwe
Zînduwe qet nanewê allakeman Ême rolley Mîdya u Keyxusrewîn
Dînman, ayînman her niştiman
Kes nellê Kurd mirduwe, Kurd zînduwe
Zînduwe qet nanewê allakeman Lawî Kurdî her hazir u amadeye
Gyan fîdaye, gyan fîda, her gyan fîda
Kes nellê Kurd mirduwe, Kurd zînduwe
Zînduwe qet nanewê allakeman
ئه‌ی ره‌قیب! ئه‌ی ره‌قیب هه‌ر، مایه قه‌ومێ کورد زمان
ناشکێ و دانایێ ب تۆپێ زه‌مان
که‌س نه‌بێ کورد دمرن، کورد ژین دبن
ژین دبن قه‌ت ناکه‌ڤێ ئالا کوردان ئه‌م خۆرتێن ره‌نگێ سۆر و شۆره‌شن
سه‌یر بکه خوینا دییان مه دا رژاند
که‌س نه‌بێ کورد دمرن، کورد ژین دبن
ژین دبن قه‌ت ناکه‌ڤێ ئالا کوردان لاوێ کورد رابوویه سه‌ر پێ وه‌ک شێران
تا ب خوین نه‌خشین بکه تاجێ ژیان
که‌س نه‌بێ کورد دمرن، کورد ژین دبن
ژین دبن قه‌ت ناکه‌ڤێ ئالا کوردان ئه‌م خۆرتێن میدیا و که‌یخوسره‌ون
دینێ مه و ئایینێ مه، هه‌ر نشتیمان
که‌س نه‌بێ کورد دمرن، کورد ژین دبن
ژین دبن قه‌ت ناکه‌ڤێ ئالا کوردان خۆرتێ کورد ته‌ڤ حازر و ئاماده‌نه
جانفیدانه، جانفیدانه، هه‌ر جانفیدا
که‌س نه‌بێ کورد دمرن، کورد ژین دبن
ژین دبن قه‌ت ناکه‌ڤێ ئالا کوردان
Ey reqîb! Ey reqîb her, maye qewmê Kurd ziman
Naşikê û danayê bi topê zeman
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan Em xortên rengê sor û şoreşin
Seyr bike xwîna tiya me da rijand
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan Lawê Kurd rabûye ser pê wek şêran
Ta bi xwîn nexshîn bike tacê jiyan
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan Em xortên Mîdya û Keyxusrewin
Dînê me u ayînê me, her nishtîman
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan Xortê Kurd tev hazir û amadene
Canfîdane, canfîdan her canfîda
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan
به کُردی
به زازاکی و الفبای لاتین
به کُردی گورانی
به گورانی و الفبای لاتین
ئه‌ی ڕه‌قیب! ئه‌ی ڕه‌قیب هه‌ر مه‌ندۆ قه‌ومێ کوردزوانی
نێشکینۆ، نێکوونۆ ب تۆپا زه‌مانی
که‌س مه‌ڤاژۆ کورد مره‌نۆ، کورد جویینۆ
جویینۆ، قه‌ت نێنا وار به‌یراقا ما ما دۆمانێ ره‌نگێ سوور و شۆره‌ش ئیمه
ته‌ماشه‌که، گۆنن ئۆ راڤێرده‌یێ ما
که‌س مه‌ڤاژۆ کورد مره‌نۆ، کورد جویینۆ
جویینۆ، قه‌ت نێنا وار به‌یراقا ما لاژێ کوردی ڤاشتۆ را پایان فێندا چێران
تا ب گۆنی بنه‌قشنه تاجێ جویانه
که‌س مه‌ڤاژۆ کورد مره‌نۆ، کورد جویینۆ
جویینۆ، قه‌ت نێنا وار به‌یراقا ما ما دۆمانێ مه‌دیا و که‌یخوسره‌و ئیمه
دین ئیمان، ئایینێ ما هه‌ر وه‌لات ئۆ
که‌س مه‌ڤاژۆ کورد مره‌نۆ، کورد جویینۆ
جویینۆ، قه‌ت نێنا وار به‌یراقا ما لاژێ کوردی هه‌ر هازر و ئاماده یۆ
جانفه‌دا یۆ جانفه‌دا، هه‌ر جانفه‌دا
که‌س مه‌ڤاژۆ کورد مره‌نۆ، کورد جویینۆ
جویینۆ، قه‌ت نێنا وار به‌یراقا ما
Ey reqîb! Ey reqîb her mendo qewmê kurdziwanî
Nêşikîno, nêkuwno bi topa zemanî
Kes mevajo kurd mireno, kurd cuyîno
Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma Ma domanê rengê sûr û şoreş îme
Temaşeke, gonin o ravêrdeyê ma
Kes mevajo kurd mireno, kurd cuyîno
Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma Lajê kurdî vaşto ra payan fênda çêran
Ta bi gonî bineqişne tacê cuyane
Kes mevajo kurd mireno, kurd cuyîno
Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma Ma domanê Medya û Keyxusrew îme
Dîn îman, ayînê ma her welat o
Kes mevajo kurd mireno, kurd cuyîno
Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma Lajê kurdî her hazir û amade yo
Canfeda yo canfeda, her canfeda
Kes mevajo kurd mireno, kurd cuyîno
Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma
به کردی جنوبی
به کردی جنوبی و الفبای لاتین
به کُردی لکی - منبع این ترجمه ذکر نشده است و ویکی‌پدیا برابر بودن آن با اصل سورانی را تایید یا رد نمی‌کند
به زبان لکی و الفبای لاتین
ئه‌ێ ڕه‌قیب! ئه‌ێ ڕه‌قیب هه‌ر مه‌نێه قه‌وم کوردزوان
نیه‌شکنێده‌ی گه‌ردش تووپ زه‌مان
که‌س نه‌ۊشێ کورد مردییه، کورد زنییه
زنییه هه‌ر ئه‌وشه‌کێ ئاڵاگه‌مان ئیمه ڕووڵه‌ێ ڕه‌نگ سوور و شووڕشیم
سه‌یرێ که خۊناویه ویه‌رده‌مان
که‌س نه‌ۊشێ کورد مردییه، کورد زنییه
زنییه هه‌ر ئه‌وشه‌کێ ئاڵاگه‌مان ڕووڵه‌ێ کورد هه‌ڵساسه پا وێنه‌ێ دلێر
تا وه خۊن ڕه‌نگین بکه‌ێ تاج ژیان
که‌س نه‌ۊشێ کورد مردییه، کورد زنییه
زنییه هه‌ر ئه‌وشه‌کێ ئاڵاگه‌مان ئیمه ڕووڵه‌ێ میدیا و که‌یخه‌سره‌ویم
دینمان ئایینمان هه‌ر نیشتمان
که‌س نه‌ۊشێ کورد مردییه، کورد زنییه
زنییه هه‌ر ئه‌وشه‌کێ ئاڵاگه‌مان ڕووڵه‌ێ کورد هه‌ر حارز و ئاماده‌یه
گیان فه‌دایه، گیان فه‌دایه، گیان فه‌دا
که‌س نه‌ۊشێ کورد مردییه، کورد زنییه
زنییه هه‌ر ئه‌وشه‌کێ ئاڵاگه‌مان
Ey reqîb! Ey reqîb her menêye qewmi kurd ziwan
Niyeşkinêdey gerdişi topi zeman
Kes neüşê kurd mirdiye, kurd ziniye
Ziniye her ewşekê allageman Îme rûlley rengi sûr u şûrişîm
Seyrî ke xünawîye wiyerdeman
Kes neüşê kurd mirdiye, kurd ziniye
Ziniye her ewşekê allageman Rûlley kurd hellsase pa wêney dilêr
Ta we xün rengîn bikey taci jiyan
Kes neüşê kurd mirdiye, kurd ziniye
Zineye her ewşekê allageman Îme rûlley mîdiya u keyxesrewîm
Dîniman ayîniman her nîştiman
Kes neüşê kurd mirdiye, kurd ziniye
Ziniye her ewşekê allageman Rûlley kurd her hazir u amadeye
Giyan fedaye, giyan fedaye, giyan feda
Kes neüşê kurd mirdiye, kurd ziniye
Ziniye her ewşekê allageman
ئه‌ی ڕه‌قیب! [ ۱۱] ئه‌ی ڕه‌قیب هه‌ر مه‌مینێ قه‌وم کوردزۆن
نمه‌ڕمنتێ و نمه‌چه‌منتێ چه‌رخ ڕووژگارۆن
که‌س نمووشێ کورد مردێیه، کورد زنێیه
زنێیه، هه‌ریژ نمه‌که‌وێ په‌رچه‌مه‌مۆن ئێمه ڕووڵه‌ێ ڕه‌نگ سۆر و شۆرشیم
سه‌ێرکه (سیل که) خووێناویه ژه ئه‌سگه‌ته‌مۆن
که‌س نمووشێ کورد مردێیه، کورد زنێیه
زنێیه، هه‌ریژ نمه‌که‌وێ په‌رچه‌مه‌مۆن ڕووڵه‌ی کورد هیزگرتێه سه‌ر پا چۆی شێر
تا ڤه خووێن ڕه‌نگ که‌ن پووپ ژیان
که‌س نمووشێ کورد مردێیه، کورد زنێیه
زنێیه، هه‌ریژ نمه‌که‌وێ په‌رچه‌مه‌مۆن ئێمه ڕووڵه‌ی ماد و که‌یخسڕه‌ویم
دینمۆن، ئاێینمۆن هه‌ر نیشتمون
که‌س نمووشێ کورد مردێیه، کورد زنێیه
زنێیه، هه‌ریژ نمه‌که‌وێ په‌رچه‌مه‌مۆن ڕووڵه‌ی کورد هه‌ر گورج و ئامادێیه
گیۆن فه‌دائه، گیۆن فه‌دا، هه‌ر گیۆن فه‌دا
که‌س نمووشێ کورد مردێیه، کورد زنێیه
زنێیه، هه‌ریژ نمه‌که‌وێ په‌رچه‌مه‌مۆن
Ey reqîb! Ey reqîb(homał) her memînê qeom kurd zûn
nimermintê o nimeçemintê çerx rûjgarûn
kes nimwşê kurd mirdêe, kurd zinêe
zinêeo herîj nimekiuê perçememûn ême řûłeê řeňg sor o şûřişîm
seêr ke xwênawe je esgetemûn
kes nimûşê kurd mirdêe, kurd zinêe
zinêeû herîj nimekiuê perçememûn řûłeê kurd hêzgirtêe ser pa çûî(çü) şêr
ta ve xwên reňg ken pûp jîan
kes nimûşê kurd mirdêe, kurd zinêe
zinêeû herîj nimekiuê perçememûn ême řûłeê mad o keyxusruîm
dînmûn, aêynmûn her nîştimun
kes nimûşê kurd mirdêe, kurd zinêe
zinêeû herîj nimekioê perçememûn Řûłeê kurd her gurc o amadêe
gîûn fedaye, gîûn feda, her gîûn feda
kes nimuşê kurd mirdêe, kurd zinêe
zinêeû herîj nimekioê perçememûn
↑ "Ey, Reqîb!" - National Anthem of Kurds , retrieved 2021-09-07 ↑ "The poet Dildar, writer of the Kurdish national anthem "EY REQÎB" (his life and struggle)-ARK NEWS" . www.arknews.net (به انگلیسی). Retrieved 2021-09-07 .↑ "Ey, Reqîb!" - National Anthem of The Republic of Mahabad , retrieved 2021-09-07 ↑ «واکنش وزارت اوقاف اقلیم کردستان به مناقشه بر سر سرود ای رقیب» . کردپرس. ۱۷ آبان ۱۳۹۲ .[پیوند مرده ↑ «نسخه آرشیو شده» . بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اكتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۲۱ .↑ "Ey, Reqîb!" - National Anthem of The Republic of Mahabad , retrieved 2021-09-07 ↑ Flag and national anthem بایگانی‌شده در ۲۰۱۲-۱۰-۲۵ توسط Wayback Machine , KRG 's Official Website.↑ "Ey, Reqîb!" - National Anthem of Kurds , retrieved 2021-09-07 ↑ Demir, Sores Welat (2001). Şu Asi & Asil Kürtler . p. 474. ISBN 9788293675372 ↑ "بلا ئەو "ئەی رەقیب"ە ل قوتابخانەیێن دهۆکێ نەمینیت" (به کردی). 25 September 2019. Retrieved 26 December 2020 .↑ ترجمه به کُردی لکی:
ڕه‌قیب= هؤماڵ، زۆن= زمان(lang)، نمه‌ڕمنتێ= تسلیم و شکست نمی‌خورد، نمه‌چه‌منتێ= کمرش را خم نمی‌کند و شکست نمی‌خورد، خڕ ڕووژگارۆن= چرخ روزگار (خڕ له زمان له‌کی یانی چه‌رخ و دور و دوره و دایره)، هه‌ریژ= همیشه هم، هرگز، ئه‌سگه‌ته‌مۆن= ڕابرده‌مان، گذشتمان، پیشینه‌مان، هێزگرتێه= هه‌ستایه، بپاخواسته
اقلیم کردستان عراق
جمهوری مهاباد