بلندمازو
| بلندمازو | |
|---|---|
| |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| دسته: | گیاهان گلدار |
| رده: | دولپه‌ای‌ها |
| راسته: | توس‌ها[۱] |
| تیره: | راش[۲] |
| سرده: | بلوط‌ها[۳] |
| Section: | کریس[۴] |
| گونه: | Q. castaneifolia |
| نام دوبخشی | |
| Quercus castaneifolia | |
بُلَندمازو، سیاه مازو درختی است برگ‌ریز از تیره بلوط‌ها که بومی جنگلهای شمال ایران و قفقاز است. این درخت از انواع دیگر تیره بلوط فراوانتر است و وسعت زیادی از جنگلهای شمال ایران را فراگرفته‌است و به‌طور کلی در سراسر جنگلهای شمال ایران موجود است و تا ارتفاعات زیادی هم در جنگلها بالا می‌رود. در شمال ایران با نام‌های مازومیری، موزی، سیاه‌مازو، اشپر و پالوت نیز شناخته می‌شود.[۵]
رویشگاه
[ویرایش]درخت بلندمازو ویژه جنگلهای قفقاز و خزری و در جنگلهای شمال ایران از جلگه‌های ساحلی تا ارتفاعات بالایی و از جنگلهای هیرکانی ، مازندران (بین ساری و بهشهر، کُجُور، بین زانُوس و کینْچ، بین کینْچ و دشتِ نظیر، بین گَدُوک و عباس‌آباد، شرق چالوس، نوشهر، نکا، کره سنگ، بین بابلسر و نوشهر)، گلی‌داغ، گلستان و گردنه چناران تا آستارای گیلان پراکنده هستند.[۶]
جنگلهای بلند مازو، پس از راشستان‌ها، باارزش‌ترین تیپ جنگلی شمال ایران به‌شمار می‌آیند و به دلیل مصارف مختلف صنعتی و سنتی، از دیرباز به‌شدت بهره‌برداری شده‌است.[۷]
بنابر آمار سازمان جنگلها و مراتع در سال ۱۳۶۵، بلند مازو ۸٫۵ درصد حجم جنگلهای شمال را تشکیل می‌داد که این مقدار در سال ۱۳۷۵ به ۸ درصد کاهش یافت.[۷]
در گرگان بلندمازو مناطق وسیعی را پوشانده‌است ولی در غرب گیلان به علت اسیدی بودن خاک، تعداد این درختان کمتر است.[۶]
ویژگی‌ها
[ویرایش]بلندای این درخت به ۳۵ متر می‌رسد و قطر تنه آن ۲٫۵ متر می‌شود. برگ‌های آن ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر درازا و ۳ تا ۵ سانتیمتر پهنا دارند. میوه‌های آن با باد گرده‌افشانی می‌شوند.[۸]
میوه‌های بلندمازو بسیار تلخ‌اند ولی جیجاق‌ها و کبوترها و سنجاب‌ها آن‌ها را می‌خورند.
پوست تنه درخت بلندمازو و حتی برگ آن دارای مقدار زیادی «تانن» است که مقدار آن در ۸ تا ۲۵ سالگی به ۱۶ درصد می‌رسد. چوب این درخت، سخت و نفوذناپذیراست و برای تهیه تخته بشکه و در مصارف روستایی برای ساخت در و پنجره، ستون و تیر ساختمان به کار می‌رود.[۷] تانن بلندمازو در چرم‌سازی نیز کاربرد دارد و در قدیم و در هنگام قحطی، ساکنان مناطق کوهستانی ایران از بذر این درخت نوعی نان درست می‌کردند.[۶]
منابع
[ویرایش]- ↑ Fagales
- ↑ Fagaceae
- ↑ Quercus
- ↑ Cerris
- ↑ فرهنگ فارسی معین، سرواژهٔ بلندمازو
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ روزنامه آفرینش بایگانی‌شده در ۲۳ مه ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine، بازدید: فوریه ۲۰۰۹.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ مازندنومه، بازدید: فوریه ۲۰۰۹.
- ↑ «"European Trees". Eastern Native Tree Society». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۰ فوریه ۲۰۰۹.
