بودیسم در ارمنستان

بخشی از مجموعه مقاله‌های
آیین بودایی
تاریخ
متون
آیین‌ها
نیروانا
سنت‌ها
بوداگرایی در جهان

بودیسم در ارمنستان حضوری کمرنگ با پیروانی اندک دارد.[۱] اولین تماس مستقیم ارمنیان با بودیسم در سدهٔ سیزدهم میلادی و در دوران اوج امپراتوری مغول رخ داد که با تأسیس یک صومعه بودایی در ارمنستان توسط امپراتور بودایی هولاکو خان از پادشاه ایلخانان پس از فتح ارمنستان به اوج رسید. در قرن‌های بعدی از طریق بازرگانان ارمنی در جاهای دیگر تکرار شد. در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، روشنفکران ارمنی علاقه شدیدی به این دین پیدا کردند

تاریخچه

[ویرایش]

برخی از محققان چون آن شیء گائو، اولین مترجم بودایی چین را به عنوان شاهزاده اشکانی قرن دوم پارتاماسیریس ارمنستان شناسایی کرده‌اند که توسط امپراتور روم تراژان در سال ۱۱۳ پس از میلاد به عنوان پادشاه ارمنستان منصوب شد.[۲][۳][۴] با این حال، این شناسایی به‌طور گسترده توسط محققان مورد مناقشه قرار گرفته است.

پیوند غیرمستقیم اولیه ارمنستان با بودیسم افسانه مسیحی قرون وسطایی بلوهر و یوداسف (Հովասափ و Baragam, Yovasap' ew Barałam) است که از زندگی گوتاما بودا، بنیان‌گذار آیین بودایی الهام گرفته شده است.[۵][۶][۷] سه تکرار از این افسانه در فرهنگ ارمنی وجود دارد، از جمله یک نسخه منظوم توسط آراکل باغیشتسی که در سال ۱۴۳۴ سروده شده است.[۸] جیمز آر. راسل، تاریخ‌نگار آمریکایی پیشنهاد می‌کند که تصنیف عامیانه ارمنی میانه شاهزاده اصلان، که در دوران مدرن ثبت شده است، جنبه‌هایی از زندگی بودا را که از طریق داستان مسیحی‌شده بارلاام و یوسافات منتقل شده است، بیان می‌کند.[۹]

سده ۱۳

[ویرایش]

در چارچوب اتحاد ارمنستان و امپراتوری مغول قرن سیزدهم، هتوم یکم پادشاه ارمنی کیلیکیه در سال‌های ۱۲۵۴–۱۲۵۵ به دربار منگوقاآن چهارمین خاقان حکومت مغول به قراقوروم سفر کرد. این سفر توسط گیراگوس گاندزاکه‌تسی شرح داده شد که شامل روایت‌هایی در مورد بودیسم است.[۱۰] فیلیپ سی آلموند، هتوم و مارکوپولو تاجر و جهانگرد ایتالیایی را تنها دو مسافر قرون وسطایی به آسیا معرفی می‌کند که اطلاعاتی دربارهٔ بودا منتقل کردند.[۱۱] جان اندرو بویل بیان کرد که کیراکوس جزئیات کمتری دربارهٔ بودیسم نسبت به ویلیام روبروک ارائه کرده است، اما او پیش‌بینی می‌کند که پولو نام‌های بودای تاریخی و آینده، شاکیامونی و مایتریا را ارائه کند.[۱۲]

هم کراکوس و هم وارطان آرولتسی در مورد اعتماد هولگو خان به روحانیون بودایی نوشتند و آن را با وعده مبنی بر جاودانگی او توضیح دادند.[۱۳] کیراکوس کشیشان بودایی را "sorcerers and witches" نامید. او افزود: «[هولگو] را فریب دادند و گفتند که او را جاودانه می‌سازند؛ و او به قول آنها زندگی کرد، حرکت کرد و [اسب خود را] سوار شد و کاملاً خود را به اراده آنها تسلیم کرد. در طول روز بارها تعظیم می‌کرد. به پیشوای خود بر زمین می‌نشستند و از قربانگاه بتها می‌خوردند و آن را ارج نهادند.»[۱۴][۱۵]

صومعه بودایی

[ویرایش]

منابع ارمنی و عربی معاصر گواهی می‌دهند که هولگو خان، نوه چنگیزخان و بنیان‌گذار ایلخانان در ایران، یک صومعه بودایی مرتفع در مراتع ییلاقی خود در کوه‌های ارمنستان ساخت.[۱۶] رشیدالدین فضل‌الله همدانی آن را با نام Labnasagut که ممکن است به معنای "مسکن لاماها " باشد، ثبت کرده است.

[الف] رشید الدین نام آن را Labnasagut، که ممکن است به معنای "مسکن لاماها " باشد، ارائه کرده است. [ب] در کوه‌های آلا-تا ارمنستان، در شمال دریاچه وان، [۲۰] در منطقه‌ای که به دشت دان معروف است. [۲۱] [پ] زمینی برای صومعه در سال ۱۲۵۹ اعطا شد و بین سالهای ۱۲۶۱ تا ۱۲۶۵ این صومعه ساخته شد و احتمالاً به مدت سه دهه فعالیت داشته است، تا سال ۱۲۹۵ که ایلخان غازان خان مسلمان شد [۲۴] [ت] و به احتمال زیاد دستور تخریب آن را صادر کرد. [۲۶] این مکان توسط باستان شناسان کشف نشده است. [۲۷] این صومعه احتمالاً شامل حداقل ده روحانی [۲۸] (در ابتدا احتمالاً از جوامع اویغور) بوده است[۲۹] و به عنوان مرکز فعال بودیسم عمل می‌کرد. [۳۰]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ "Buddhism by the Numbers: Armenia". Tricycle: The Buddhist Review. Spring 2021. Archived from the original on 8 March 2023.
  2. ↑ Peicheng, Qi (2021). "Was Armenian King Parthmasiris An Shigao? (Identifying Sutra Translator An Shigao Of China)" (PDF). Banber Yerevani Hamalsarani. Yerevan State University (2): 16–29. doi:10.46991/BYSU:A/2021.12.2.016 (inactive 1 November 2024). Archived from the original (PDF) on 2024-01-20.{{cite journal}}: CS1 maint: DOI inactive as of نوامبر 2024 (link)
  3. ↑ Chang, H. K. (2023). "Buddhism's Spread in China". Civilizations of the Silk Road. Routledge. p. 94. doi:10.4324/9781003369899-5. ISBN 9781032439990.
  4. ↑ Chi Yu Chu (2009). "Chinese Translation of Buddhist Terminology: Language and Culture". In Luo, Xuanmin; He, Yuanjian (eds.). Translating China. Multilingual Matters. p. 42. ISBN 9781847693853.
  5. ↑ Igunma, Jana (1 July 2019). "The Buddha's long 'journey' to Europe and Africa". British Library. Archived from the original on 16 January 2024.
  6. ↑ Conybeare, F. C. (1896). "The Barlaam and Josaphat Legend in the Ancient Georgian and Armenian Literatures". Folk-Lore. 7 (2): 101–142. doi:10.1080/0015587X.1896.9720349. ISSN 0015-587X. JSTOR 1253758.
  7. ↑ Asmussen, J. P. (December 15, 1988). "Barlaam and Iosaph". Encyclopaedia Iranica. Archived from the original on 16 January 2024.
  8. ↑ Hacikyan, Agop J.; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan, eds. (2002). The Heritage of Armenian Literature, Vol. 2: From the Sixth to the Eighteenth Century. Detroit: Wayne State University Press. p. 669. ISBN 978-0814330234.
  9. ↑ Russell, James R. (2019). "The Interrupted Feast". In Outtier, Bernard; Horn, Cornelia B.; Lourie, Basil; Ostrovsky, Alexey (eds.). Armenia between Byzantium and the Orient. Brill. pp. 471–472, 509. ISBN 978-90-04-39774-3.
  10. ↑ Bayarsaikhan, Dashdondog (2011). The Mongols and the Armenians (1220-1335) (PDF). Leiden: Brill. p. 85. ISBN 978-90-04-18635-4.
  11. ↑ Almond, Philip C. (1986). "The Medieval West and Buddhism". The Eastern Buddhist. 19 (2): 94–95. ISSN 0012-8708. JSTOR 44361759. Of all the medieval travellers to Asia who encountered Buddhism only two transmitted information about the Buddha. The first of these was Hethum or Hayton I, King of Lesser Armenia, who visited the court of Mangu Khan immediately after William of Rubruck. [...] But it was Marco Polo who gave to the West its most substantial picture of the Buddha.
  12. ↑ Boyle, John Andrew (1964). "The Journey of Hetʿum I, King of Little Armenia, to the Court of the Great Khan Möngke". Central Asiatic Journal. 9 (3): 175–189. ISSN 0008-9192. JSTOR 41926618. On Buddhism he offers fewer details than his contemporary Rubruck; but he anticipates Polo in supplying the name of the historical Buddha and knows also of Maitreya, the future Buddha.
  13. ↑ Jackson, Peter (2005). "The Mongols and the Faith of the Conquered". Mongols, Turks, and Others (به انگلیسی). Brill. p. 276. ISBN 978-90-474-0633-4.
  14. ↑ Kirakos Gandzaketsi, 1961, "ԿԵ. Վասն մեծ պատերազմին որ եղեւ ընդ միմեանս Հուլաւուին եւ Բերքային [65. Concerning the great war which occurred between Hulegu and Berke.]". pp. 394–400. ; translated by Robert Bedrosian, (New York: Sources of the Armenian Tradition), 1986, pp. 333–334
  15. ↑ Thomson, Robert W. (1989). "The Historical Compilation of Vardan Arewelcʿi". Dumbarton Oaks Papers. 43: 221. doi:10.2307/1291609. ISSN 0070-7546. JSTOR 1291609.
  16. ↑ Samten, Jampa; Martin, Dan (2014). "Letters to the Khans: Six Tibetan Epistles of Togdugpa Addressed to the Mongol Rulers Hulegu and Khubilai, as well as to the Tibetan Lama Pagpa". In Vitali, Roberto (ed.). Trails of the Tibetan Tradition: Papers for Elliot Sperling. Dharamshala: Amnye Machen Institute. pp. 297-332.
  17. ↑ Grupper 2004, p. 6.
  18. ↑ Elverskog, Johan (2011). Buddhism and Islam on the Silk Road. University of Pennsylvania Press. pp. 139-140. ISBN 978-0-8122-0531-2.
  19. ↑ Grupper 2004, pp. 28–30.
  20. ↑ Grupper 2004, pp. 5, 28.
  21. ↑ Grupper 2004, pp. 28-29.
  22. ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ Grupper 2004, p. 29.
  23. ↑ Hakobian, T. Kh.; Melik-Bakhshian, St. T.; Barseghian, H. Kh. (1988). "Դառնդաշտ [Darndasht]". Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան [Dictionary of Toponyms of Armenia and Surrounding Regions] Volume II (به ارمنی). Yerevan University Press. pp. 36-37.
  24. ↑ Grupper 2004, pp. 6, 63.
  25. ↑ Grupper 2004, p. 28.
  26. ↑ Grupper 2004, p. 66.
  27. ↑ Grupper 2004, pp. 6–7.
  28. ↑ Grupper 2004, p. 31.
  29. ↑ Prazniak, Roxann (2014). "Ilkhanid Buddhism: Traces of a Passage in Eurasian History". Comparative Studies in Society and History. 56 (3): 662–663. doi:10.1017/S0010417514000280. ISSN 0010-4175. JSTOR 43908303.
  30. ↑ Grupper 2004, p. 35.


خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «persian-alpha» وجود دارد، اما برچسب <references group="persian-alpha"/> متناظر پیدا نشد. ().