توافق بریتانیا و ایالات متحده آمریکا که به توافق یوکِییواِساِی[۱][۲] نیز شناخته میشود یک توافق چندجانبه برای همکاری در زمینه شنود الکترونیک بین استرالیا، کانادا، نیوزیلند، بریتانیا، و ایالات متحده آمریکا است. این اتحاد اطلاعاتی به فایو آیز نیز شناخته میشود.[۳][۴][۵][۶][۷] در نشانهگذاریهای طبقهبندی شده، فایو آیز با کوتهنوشت FVEY و نام کشورها با AUS ,CAN ,NZL ,GBR، و USA نشان داده میشوند.[۸]
توافق غیررسمی منشور آتلانتیک در ۱۹۴۱ (میلادی) با تصویب پیمان محرمانه توافق بیآریواسای (بریتانیا-آمریکا) در ۱۹۴۳ (میلادی) تازه شد. این توافق در ۵ مارس ۱۹۴۶ (میلادی) در آمریکا و بریتانیا رسمیت یافت. در سالهای پس از آن، این پیمان، گسترش یافت تا کانادا، استرالیا، و نیوزیلند را نیز در بر بگیرد. دیگر کشورها که «کشورهای همکار» نامیده میشوند مانند آلمان غربی، فیلیپین، و کشورهای نوردیک نیز به توافق یوکییواسای پیوستند. اگرچه این کشورها بخشی از سازوکار خودکار همرسانی اطلاعاتی که بین اعضای فایو آیز وجود دارد نیستند.
بیشتر همرسانی اطلاعات با شبکه فوق حساس استن گست انجام میشود که ادعا شده «برخی از محافظتشدهترین رازهای جهان غرب» را در خود دارد.[۱۱] از سوی دیگر با تصویب قانون همرسانی اطلاعات، روابط ویژه بین بریتانیا و آمریکا رسمی و محکم شدند.[۱۲][۱۳]
به خاطر درونمایه محرمانه این توافق، حتی نخستوزیر استرالیا تا ۱۹۷۳ (میلادی) از وجود آن اطلاع نداشت[۱۵] و تا سال ۲۰۰۵ (میلادی) چیزی دربارهٔ آن به مردم گفته نشد.[۱۳] در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۰ (میلادی) برای نخستینبار در تاریخ، متن کامل توافق از سوی بریتانیا و آمریکا به صورت عمومی منتشر شد که امروز به صورت برخط در دسترس است.[۹][۱۶] مدت کوتاهی پس از انتشار توافق هفت صفحهای یوکییواسای مجله تایم آنرا مهمترین سند جنگ سرد و یک سند تاریخی مهم دانست.[۱۳]
افشای برنامه نظارت جهانی از سوی ادوارد اسنودن نشان داد که کنشهای همرسانی اطلاعات بین متحدان جهان اول در جنگ سرد به سرعت به پهنه دیجیتال اینترنت کشیده شد.[۱۷][۱۸][۱۹]
ریشه توافق به توافق اطلاعات ارتباطی آمریکا-بریتانیا (توافق بیآریواسای) بازمیگردد که در ۱۹۴۳ در ۱۰ صفحه نوشته شد. این توافق شبکههای شنود الکترونیک ستاد ارتباطات دولت بریتانیا و آژانس امنیت ملی آمریکا را در آغاز جنگ سرد با هم مرتبط کرد. این سند در ۵ مارس ۱۹۴۶ بین سرهنگ پاتریک مار-جانسون از هیئت شنود الکترونیک لندن بریتانیا و سپهبد هویت وندنبرگ از هیئت شنود ارتباط ارتش-نیروی دریایی آمریکا امضا شد. اگرچه توافق اصلی میگوید که تبادل اطلاعات «به زیان منافع ملی نخواهد بود» اما آمریکا همواره از دسترسی کشورهای اتحادیه کشورهای همسود به اطلاعات، جلوگیری کردهاست. متن کامل توافق در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۰ منتشر شد.[۹]
نام نخست "فایو آیز" از سطح طبقهبندی "AUS/CAN/NZ/UK/US EYES ONLY" گرفته شدهاست.[۳]
کشورها توافق میکنند که دستاورد خود از این عملیات مربوط به ارتباطات خارج از کشور را همرسانی کنند:
- گردآوری ترافیک اینترنت.
- تهیه اسناد و تجهیزات ارتباطی.
- واکاوی ترافیک اینترنت.
- تحلیل رمز.
- رمزگشایی و برگردان.
- تهیه اطلاعات مربوط به روشها، شیوهها، و تجهیزات ارتباطی.
بر پایه توافق، ستاد ارتباطات دولت و آژانس امنیت ملی اطلاعات بهدست آورده از اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، چین، و چندین کشور کمونیستی بلوک شرق در اروپای خاوری (که «بیگانه» مینامیدند) را با یکدیگر همرسانی میکردند.[۲۱] این همرسانی با آغاز برنامه اشلون و شبکه واکاوی در دهه ۱۹۶۰ (میلادی) گسترش یافت.[۲۲]
توافق، گسترش یافت تا کانادا را در ۱۹۴۸ (میلادی)، و استرالیا و نیوزیلند را در ۱۹۵۶ (میلادی) در بر بگیرد. در ۱۹۵۵ (میلادی) توافق بهروزرسانی شد تا کانادا، استرالیا، و نیوزیلند را به عنوان «کشورهای همسود همکار توافق یوکییواسای» بشناسد.[۲۳] کشورهای دیگری که به عنوان «کشور همکار» به این توافق پیوستند نروژ در ۱۹۵۲ (میلادی)، دانمارک در ۱۹۵۴ (میلادی)، و آلمان غربی در ۱۹۵۵ بودند.
در پی یورش مورفی در ۱۹۷۳ (میلادی) به ستاد سازمان اطلاعات امنیت استرالیا وجود توافق یوکییواسای برای نخستوزیر آن هنگام استرالیا گاف ویتلم آشکار شد. پس از آگاهی دربارهٔ توافق، ویلتم دریافت پاین گپ که یک ایستگاه نظارتی محرمانه در آلیس اسپرینگز است بهدست آژانس امنیت مرکزی آمریکا (سیا) کار میکند.[۲۴][۲۵][۲۶][۲۷]
در اوج بحران قانون اساسی استرالیا در ۱۹۷۵ (میلادی) ویلتم به کنترل و استفاده آژانس امنیت مرکزی آمریکا (سیا) از پاین گپ به تندی اعتراض کرد تا جایی که رئیس سازمان اطلاعات امنیت استرالیا را پیش از منفصلشدن از نخستوزیری اخراج کرد.[۲۸]
وجود چندین سازمان اطلاعاتی همکار در فایو آیز تا پیش از این سالها آشکار نشده بود:
وجود تشکیلات امنیت ارتباطات در ۹ ژانویه ۱۹۷۴ در یک مستند سیبیسی تلهویژن با نام «دسته پنجم: تشکیلات جاسوسی» فاش شد.[۲۹][۳۰]
در آمریکا، کمیته چرچ مجلس سنای ایالات متحده آمریکا وجود آژانس امنیت ملی رآ آشکار کرد.[۳۱][۳۲]
در بریتانیا، مقاله دربارهٔ بازرسی مجله تایم اوت وجود ستاد ارتباطات دولت را آشکار کرد.[۳۳]
در استرالیا، کمیسیون سلطنتی اطلاعات و امنیت وجود سرویس اطلاعات مخفی استرالیا و اداره سیگنالهای دفاعی (اداره سیگنالهای استرالیا) را آشکار کرد.[۳۴]
در نیوزیلند، وجود دفتر امنیت ارتباطات حکومت به صورت رسمی «به شکل محدود» آشکار شد.[۳۵]
در ۱۹۹۹ (میلادی) دولت استرالیا اعلام کرد که «بر پایه روابط یوکییواسای با سازمانهای شنود الکترونیک خارجی همکاری میکند».[۳۶][۳۷]
اگرچه توافق یوکییواسای تا سال ۲۰۰۵ به آگاهی عمومی نرسید. درونمایه توافق، رسماً در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۰ منتشر شد. چهار روز بعد مجله تایم آنرا مهمترین سند جنگ سرد و یک سند تاریخی مهم دانست.[۱۳]
در ژوئیه ۲۰۱۳ در بخشی از افشاگری ادوارد اسنودن آمده بود که آژانس امنیت ملی برای خدمات ستاد ارتباطات دولت به آن سازمان اطلاعاتی، پول میدهد. این پرداخت در بازه زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ (میلادی) دستکم ۱۰۰ میلیون پوند استرلینگ بودهاست.[۳۸]
در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۳ مجله The Guardian اسنادی را منتشر کرد که توافق همانندی، بین آژانس امنیت ملی و یگان ۸۲۰۰ ارتش اسرائیل وجود دارد.[۳۹]
بر پایه مجله سیدنی مورنینگ هرالد، استرالیا «بدون اینکه حتی بسیاری از دیپلماتهای آن بدانند» مجمتعهای نظارتی پنهانی را در درون سفارتهای خود در کشورهای جهان میگرداند. این مجمعها بخشی از برنامه جاسوی بینالمللی هستند که به استیتروم شناخته میشود.[۴۰]
اگرچه اتحاد یوکییواسای بیشتر با نام اشلون پیوند خوردهاست اطلاعات پردازششده به چندین منبع وابسته است و اطلاعات همرسانیشده، محدود به شنود الکترونیک نیست. جدول زیر، نگاه کلی از آژانسهای دولتی همکار و مسئولیتهای مربوط آنها در جامعه فایو آیز را نشان میدهد:[۳]
کشور | شنود الکترونیک | اطلاعات دفاعی | اطلاعات امنیتی | اطلاعات فردی (گردآوری اطلاعات) |
---|---|---|---|---|
بریتانیا | ستاد ارتباطات دولت (GCHQ) | اطلاعات دفاعی (DI) | «سازمان اطلاعات داخلی»
با نام اصلی «اطلاعات نظامی، بخش ۵» امآی۵ |
سرویس اطلاعات مخفی (SIS) با نام اصلی امآی۶ |
ایالات متحده آمریکا | آژانس امنیت ملی (NSA) | آژانس اطلاعات دفاعی (DIA) | اداره تحقیقات فدرال (FBI) | آژانس اطلاعات مرکزی (CIA) |
استرالیا | اداره سیگنالهای استرالیا (ASD) | سازمان اطلاعات دفاعی (DIO) | سازمان اطلاعات امنیت استرالیا (ASIO) | سرویس اطلاعات مخفی استرالیا (ASIS) |
کانادا | تشکیلات امنیت ارتباطات (CSE) | فرماندهی اطلاعات نیروهای کانادا (CFINTCOM) | سازمان اطلاعات امنیت کانادا (CSIS) | |
نیوزیلند | دفتر امنیت ارتباطات حکومت (GCSB) | اداره اطلاعات و امنیت دفاعی (DDIS) | سرویس اطلاعات امنیت نیوزیلند (SIS) |
اگرچه ماموریتهای دقیق، طبقهبندی شده هستند اما در کل به نظر میرسد که هر یک از اعضای اتحاد یوکییواسای مسئولیت مشخصی را برای گردآوری اطلاعات در بخشهای جداگانه جهان بر عهده دارد.
فایو آیز که بیشتر با کوتهنوشت FVEY نشان داده میشود از اتحاد اطلاعاتی استرالیا، کانادا، نیوزیلند، بریتانیا، و آمریکا پدید آمدهاست. این کشورها با توافق چندجانبه یوکییواسای به یکدیگر پیوند داده شدهاند که پیمانی برای همکاری مشترک در شنود الکترونیک است.[۳][۴۱][۴۲]
استرالیا، آسیای جنوبی و آسیای خاوری را زیر نظر دارد.[۳]
نزدیکی جغرافیایی کانادا به شوروی، برتری چشمگیری برای شنود الکترونیک از آن کشور در هنگام جنگ سرد میداد. کانادا همچنان به نظارت بر امور داخلی چین و روسیه ادامه میدهد. درحالیکه منابع اطلاعاتی در آمریکای لاتین را مدیریت میکند.
افزون بر آسیای جنوب خاوری، نیوزیلند مسئول باختر اقیانوس آرام است[۳] و ایستگاههای شنود در ایستگاه وایهوپای در بلنیم در جزیره جنوبی نیوزیلند و ایستگاه تنگیمونا در جزیره شمالی نیوزیلند را مدیریت میکند.
اروپا، روسیه اروپایی، خاور میانه، و هنگ کنگ را شنود میکند.[۳]
آمریکا، خاور میانه، چین، روسیه، کارائیب، و آفریقا را شنود میکند.[۳]
جامعه «کشورهای همکار» بخشی از اتحاد گسترده جهان غرب است که شنودهای الکترونیک خود را با یکدیگر همرسانی میکنند. این کشورهای متحد شامل اعضا پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، دیگر کشورهای اروپایی مانند سوئد، و متحدان آنها در اقیانوس آرام، به ویژه سنگاپور و کره جنوبی میشود.[۳][۱۰]
در دهه ۱۹۵۰ (میلادی) کشورهای نوردیک به عنوان «کشورهای همکار» پذیرفته شدند. خیلی زود، کشورهای دیگر مانند دانمارک (۱۹۵۴) و آلمان غربی (۱۹۵۵) به گروه «کشورهای همکار» پذیرفته شدند.[۹][۱۰][۴۳]
بر پایه ادوارد اسنودن، آژانس امنیت ملی «بدنه گستردهای» دارد که مسئول همکاری با دیگر کشورهای متحد غرب مانند اسرائیل است.[۴۴]
برخلاف کشورهای فایو آیز، کشورهای همکار، لزوماً از شنود الکترونیک از سوی کشورهای فایو آیز در امان نیستند. بر پایه یک سند درونی آژانس امنیت ملی که ادوارد اسنودن فاش کرده: «ما (آژانس امنیت ملی) میتوانیم و بیشترِ پیامهای بیشترِ کشورهای خارجی همکارمان را شنود میکنیم».[۴۵]
فایو آیر با «کشورهای همکار» زیادی همکاری میکند که دستکم به ۲ گروه تقسیم میشوند:
ناین آیز که فایو آیز را به همراه دانمارک، فرانسه، هلند، و نروژ در بر میگیرد.[۴۶]
فورتین آیز که ناین آیز را به همراه آلمان، بلژیک، ایتالیا، اسپانیا، و سوئد در بر میگیرد.[۴۷] نام درست این گروه، «بزرگان شنود الکترونیک اروپا» است و آرمان آن هماهنگی دادوستد شنودهای الکترونیکِ نظامی، بین کشورهای عضو است.[۴۸]
گزارش شده که آلمان به حلقه درونی فایو آیز نزدیکتر میشود. یک سند درونی ستاد ارتباطات دولت در سال ۲۰۰۹ (میلادی) میگوید که «آلمانها از اینکه به ناین آیز دعوت نشدهاند دلخور هستند».[۴۹] شاید آلمان میخواهد به فایو آیز بپیوندد. با توجه به فایو آیز، رئیسجمهور فرانسه، فرانسوا اولاند گفته بود که کشورش «در آن قالب کاری کار نمیکند و خواهان پیوستن به آن نیست».[۵۰] بر پایه گفتههای یک مقام رسمی پیشین آمریکایی: "پیوستن آلمان، امکانپذیر است ولی برای فرانسه ممکن نیست. خود فرانسه به تنهایی، آنقدر از آمریکا جاسوسی میکند که بسیار نامحتمل است [به ما بپیوندد]".[۵۱]
در هنگام درز اسناد آژانس امنیت ملی در سال ۲۰۱۳، آژانسهای نظارتی فایو آیز متهم شدند که از شهروندان یکدیگر جاسوسی کرده و با کمال میل این اطلاعات را با یکدیگر همرسانی میکنند تا با این کار قوانین منع جاسوسی سازمانهای اطلاعاتی کشورها از مردم خود را دور بزنند.[۵۲][۵۳][۵۴][۵۵]
همه اسناد درز کرده آژانس امنیت ملی در سال ۲۰۱۳ تازه نیستند اما افشاگریهای پیشین دربارهٔ اتحاد جاسوسی یوکییواسای را تأیید میکنند. برای نمونه، روزنامه بریتانیایی ایندیپندنت گزارش داد که در سال ۱۹۹۶ (میلادی) آژانس امنیت ملی، تلفنهای مردم بریتانیا را به درخواست سازمان اطلات داخلی بریتانیا (امآی۵) شنود میکرد؛ بنابراین سازمانهای اطلاعاتی بریتانیا از قوانین محدودکننده شنود تلفنی فرار میکنند.[۵۶]
با افشای نظارت گسترده در سال ۲۰۱۳ نظارت مشترک و همرسانی اطلاعات، بین متحدان آمریکا و بریتانیا بار دیگر به صدر خبرهای جهان بازگشت. بر پایه توضیح مجله اشپیگل، این کار برای دورزدن قوانین منع نظارت بر روابط داخلی انجام میشود:
ستاد ارتباطات دولت بریتانیا میتواند از هر کس به جز شهروندان بریتانیا، آژانس امنیت ملی آمریکا از هر کس به جز شهروندان آمریکا، و آژانس اطلاعات فدرال آلمان از هر کس به جز شهروندان آلمان جاسوسی کند. اینگونه است که شبکهای از نظارت بیکران پدید میآید که هر یک از اعضای آن کار خود را بر پایه تقسیم کار انجام میدهد. آنها اطلاعات خود را با یکدیگر دادوستد میکنند و ارتباط نزدیکی با هم دارند. این کار نه تنها بین آمریکا و بریتانیا بلکه بین آژانس اطلاعات فدرال آلمان نیز وجود دارد که به آژانس امنیت ملی آمریکا برای نظارت بر اینترنت کمک میکند.[۵۸]
بر پایه گاردین، جامعه فایو آیز، باشگاه ویژهای است که به اعضای تازه، خوشامد نمیگوید:
مهم نیست که چقدر بزرگ باشید یا فکر میکنید با لندن یا واشینگتن، دی.سی. رابطه نزدیکی دارد. ارتباطات شما به راحتی بین مردم سفیدپوست کشورهای آنگلوسفر با برتریهای عضویتی، همرسانی میشود.[۵۹]
در سال ۲۰۱۳ قاضی فدرال کانادا ریچارد موزلی به تندی خدمات اطلاعات امنیت کانادا را برای دریافت اطلاعات جاسوسی شهروندان کانادا از سازمانهای اطلاعاتی خارجی همکار، سرزنش کرد. یک فرمان ۵۱ صفحهای میگوید که خدمات اطلاعات امنیت کانادا و دیگر آژانسهای فدرال کانادا به شکل غیرقانونی به آمریکا و بریتانیا در نظارت جهانی کمک میکنند؛ در حالیکه از دادگاههای فدرال داخلی پنهان میکنند.[۶۰][۶۱][۶۲]
این اسناد در سال ۲۰۱۰ مشترکاً توسط آژانس امنیت ملی آمریکا و ستاد ارتباطات دولت بریتانیا منتشر شدند:
این اسناد توسط ادوارد اسنودن در هنگام افشاگریهای جاسوسی گسترده در سال ۲۰۱۳ فاش شدند:
این بخش نیازمند گسترش است. میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
{{citation}}
: |last=
has generic name (help))
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
{{cite news}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
The military's fears were well-founded, given Delisle had access to terabytes of some of the Western world's most closely guarded secrets. He operated a computer system called Stone Ghost, which links the intelligence services of the Five Eyes: the United States, Britain, Canada, Australia and New Zealand.
{{cite news}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
{{cite news}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
The files contain details of the recently avowed UKUSA Agreement – the top secret, post-war arrangement for sharing intelligence between the United States and the UK. Signed by representatives of the London Signals Intelligence Board and its American counterpart in March 1946, the UKUSA Agreement is without parallel in the Western intelligence world and formed the basis for co-operation between the two countries throughout the Cold War.
{{cite news}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
A partnership with various telecommunications industries has secured access to the internet for the UKUSA signals agencies. All traffic on the internet and via emails is reportedly captured and stored.
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
Its existence was allegedly so secret that prime ministers were unaware of the agreement until 1973 – the same year the Commonwealth raided ASIO
In 1974 the television program "The Fifth Estate" broadcast an exposé of Canadian involvement in signals intelligence. The program revealed the existence of the hitherto low-profile CBNRC, and explored the nature of its signals intelligence program and its US partners. The Fifth Estate's revelations were raised in the House of Commons over the next week. As a result of the unwelcome publicity, the government soon transferred Canada's SIGINT and Communications Security organization to the Department of National Defence portfolio, and renamed it the Communications Security Establishment (CSE).
GCHQ's cover was first blown in 1976 by an article, The Eavesdroppers, published by the London magazine, Time Out.
But Justice Hope also investigated the Joint Intelligence Organisation (JIO), the Defence Signals Division (DSD) and the Australian Secret Intelligence Service (ASIS) whose existence was not officially confirmed until 1977.
In 1977, the then Prime Minister, Robert Muldoon, approved the formation of the GCSB, but its functions and activities were kept secret. In 1980 it was decided that the existence of the GCSB could be disclosed on a limited basis, leading to the first briefings of the Cabinet and the Leader of the Opposition.
{{cite news}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
The system was established under a secret 1947 "UKUSA Agreement," which brought together the British and American systems, personnel and stations. To this was soon joined the networks of three British commonwealth countries, Canada, Australia and New Zealand. Later, other countries including Norway, Denmark, Germany and Turkey signed secret sigint agreements with the United States and became "third parties" participants in the UKUSA network.
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
The NSA classifies about 30 other countries as "3rd parties," with whom it cooperates, though with reservations. Germany is one of them. "We can, and often do, target the signals of most 3rd party foreign partners," the secret NSA document reads.
{{cite news}}
: نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link)
{{cite news}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)نگهداری یادکرد:نامهای متعدد:فهرست نویسندگان (link)
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
{{cite news}}
: Italic or bold markup not allowed in: |newspaper=
(help)
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in: |publisher=
(help)