دهانه، کاسچال یا حفره کلهقندی زمینچهری است متشکل از یک سوراخ یا فرورفتگی که در سطح یک سیاره تشکیل شده و معمولاً یا با برخورد یک شیء یا با فعالیت زمینشناختی ایجاد شدهاست. دهانه بهصورت کلاسیک اینگونه توصیف شدهاست: «گودالی کاسهشکل که توسط آتشفشان، انفجار یا اثر شهابسنگ تشکیل شدهاست.»[۱] روی زمین دهانهها «عموماً نتیجه فوران آتشفشانها هستند» اما «دهانههای برخوردی شهابسنگ در ماه شایع هستند؛ در حالی که در زمین نادرند».[۱]
در سال ۱۹۶۱ مقالهای در نیو ساینتیست با حدس در مورد نظریهای که بعداً رد شد و ادعا داشت که دهانههای ماه ممکن است در اصل آتشفشانی باشند، این را مطرح کرد که «دهانههای بوجودآمده از طریق آتشفشان دارای مزایای طبیعی و کانیزایی هستند که در دهانههای برخوردی یافت نمیشوند».[۲] اگر شرایط مناسب باشد، یک دهانه ممکن است به دریاچهای دهانهای تبدیل شود.[۳] لازمه آن این است که دهانه دیوارههای نسبتاً همسطح و سخت و منبعی از آب مانند سیلاب، باران، برف، چشمه یا دیگر آبهای زیرزمینی داشته باشد.[۴][۵]