دی-دایمر

کیت مخصوص آزمایش دی دایمر

دی دایمر (D-dimer یا D dimer) یک محصول حاصل از تخریب فیبرین (یا FDP) است که یک قطعه پروتئین کوچک خونی است که پس از لخته شدن خون توسط فیبرینولیز تخریب شده‌است. این نام به این دلیل است که حاوی دو قطعه D پروتئین فیبرین است که توسط اتصال عرضی به‌هم متصل می‌شوند.[۱]

غلظت دی دایمر با استفاده از یک آزمایش خون برای تشخیص ترومبوز مورد استفاده قرار می‌گیرد.[۲] این آزمایش از زمان معرفی آن در دهه ۱۹۹۰، یک آزمایش مهم است که در بیماران مشکوک به اختلالات ترومبوزی از قبیل ترومبوز سیاهرگی انجام می‌شود.[۳][۴] منفی شدن آزمایش، نشان دهندهٔ عدم ترومبوز است، ولی نتیجه مثبت می‌تواند ترومبوز را نشان دهد، اما احتمال وجود سایر علل بالقوه را رد نمی‌کند؛[۳] بنابراین استفاده اصلی آن این است که بیماری ترومبوآمبولیکی را در هنگام تشخیص، در مواردی که احتمال ابتلا به آن کم باشد، از اختلالات و بیماری‌های احتمالی حذف کند و به تشخیص دقیق‌تر یک اختلال، کمک کند. علاوه بر این، میزان دی دایمر، از نشانگرهای زیستی در تشخیص انعقاد درون‌رگی منتشر و مشکلات انعقاد خون ناشی از عفونت کووید ۱۹ است.[۱][۳] افزایش ۴ برابری میزان دی دایمر در بیماران مبتلا به کووید ۱۹، قابل مشاهده است.[۳][۱]

اصول

[ویرایش]
تشکیل D-dimer. فیبرینوژن، با یک دامنه E و دو دامنهٔ D خود، در فرایند انعقاد خون، به‌صورت زیر ایفای نقش می‌کند: آنزیم ترومبین، برای ایجاد یک مش fibrin protofibrils ؛ فاکتور XIII برای متصل کردن فیبرین مش (اتصال دامنه پروتوفیبریل D)، داربست برای تشکیل لخته؛ پلاسمین که اثر آن در فیبرینولیز باعث تولید محصولات تخریب فیبرین (FDP) می‌شود، کوچکترین آنها D-dimers، قطعات پروتئینی با یک E و دو دامنه متقاطع D از فیبرینوژن اصلی است.[۱]

انعقاد، تشکیل لخته خون یا ترومبوز زمانی اتفاق می‌افتد که پروتئین‌های آبشار انعقادی فعال شوند، یا با تماس با دیواره رگ‌های خونی آسیب دیده و قرار گرفتن در معرض کلاژن در فضای بافت (مسیر ذاتی) یا با فعال سازی فاکتور هفت توسط فاکتورهای بافتی (مسیر بیرونی). هر دو مسیر منجر به تولید آنزیم ترومبین می‌شود که پروتئین فیبرینوژن محلول را به فیبرین تبدیل می‌کند که به پروتوفیبرین‌ها متصل می‌شود. آنزیم دیگر تولید شده توسط ترومبین، فاکتور سیزده، سپس پروتوفیبرین‌های فیبرین را در محل قطعه D متصل می‌کند و منجر به تشکیل یک ژل نامحلول می‌شود که به عنوان یک داربست برای تشکیل لخته‌های خون عمل می‌کند.[۱]

پلاسمین آنزیم اصلی فیبرینولیز است که گردش می‌کند، ژل فیبرین را در مکان‌های خاصی جدا می‌کند. قطعات حاصل، «پلیمرهای با وزن مولکولی بالا» هستند، که چندین بار توسط پلاسمین هضم می‌شوند تا منجر به تولید پلیمرهای با وزن مولکولی متوسط و سپس پلیمرهای کوچک (محصولات تخریب فیبرین یا FDPها) شوند. با این وجود، اتصال متقاطع بین دو قطعه D باقی می‌ماند. ساختار D-dimer مولکول ۱۸۰ kDa[۵] یا 195 kDa[۶] با دو دامنه D، یا مولکول 340 kDa[۶] با دو دامنه D و یک دامنهٔ E مولکول اصلی فیبرینوژن است.[۱]

D-dimers به‌طور معمول در پلاسمای خون انسان وجود ندارد، به جز زمانی که سیستم انعقادی فعال شده‌است، به عنوان مثال به علت وجود ترومبوز یا انعقاد داخل غشاء منتشر شده‌است. تست D-dimer به اتصال یک آنتیبادی مونوکلونال به یک اپیتوپ خاص بر روی قطعه D-dimer بستگی دارد. چند کیت تشخیصی در دسترس هستند؛ همه آن‌ها بر روی یک آنتی‌بادی منوکلونال متفاوت نسبت به D-dimer تکیه می‌کنند. برای بعضی از این‌ها، ناحیه D-dimer که آنتی‌بادی متصل می‌شود شناخته شده‌است. سپس اتصال آنتی‌بادی به صورت کمی با استفاده از روش‌های مختلف آزمایشگاهی اندازه‌گیری می‌شود.[۱]

تشخیص بیماری

[ویرایش]

آزمایش دی دایمر، آزمایشی بالینی است که در موارد مشکوک به ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT)، آمبولی ریه (PE) یا انعقاد درون‌رگی منتشر (DIC) انجام می‌شود.[۷]

برای DVT و PE، سیستم‌های نمره‌دهی مختلفی برای تعیین اولیهٔ احتمال ابتلا به این بیماری‌ها استفاده می‌شود.[۸]

  • برای یک نمره بسیار بالا یا احتمال پیش آزمایی، D-dimer تفاوت کمی ایجاد می‌کند و درمان با ضد انعقاد بدون در نظر گرفتن نتایج آزمایش آغاز خواهد شد و آزمایش‌های بیشتر برای DVT یا آمبولی ریه انجام می‌شود.
  • برای نمره متوسط یا پایین یا احتمال پیش آزمایی:
    • یک آزمایش منفی D-dimer عملاً ترومبوآمبولی را رد می‌کند: درجه ای که D-dimer احتمال بیماری ترومبوتیک را کاهش می‌دهد وابسته به خواص آزمایشات آزمایش مورد استفاده در محیط بالینی است: بیشتر آزمایشات D-dimer با یک نتیجه منفی احتمال احتمال بیماری ترومبوآمبولی را به کمتر از ۱٪ کاهش می‌دهد، اگر احتمال پیش آزمایی کمتر از ۱۵–۲۰٪ باشد. برای ارزیابی آمبولیزاسیون ریوی برای افرادی که نتایج منفی یک آزمایش D-dimer را ندارند، نباید از سونوگرافی کامپیوتری (آنژیوگرافی CT) استفاده شود.[۹]
    • اگر D-dimer بالا را بخواند، سپس تستهای بیشتری (سونوگرافی رگ‌های پا یا اسکنینگ ریه یا CT اسکن) برای تأیید حضور ترومبوز لازم است. درمان با ضد انعقاد می‌تواند در این مرحله آغاز شود یا بعد از زمانی که آزمایش‌های تکمیلی وضعیت بالینی آن را تأیید کند.

در بعضی از بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها پس از تکمیل فرم، نشان دهنده نمره احتمال و تنها در صورتی که نمره احتمال کم یا متوسط باشد، توسط آزمایشگاه‌ها اندازه‌گیری می‌شوند. این باعث کاهش نیاز به آزمایش‌های غیر ضروری در افرادی است که احتمال بیشتری دارند.[۱۰] تست D-dimer می‌تواند میزان قابل توجهی از آزمایشات تصویربرداری جلوگیری کند و کمتر تهاجمی باشد. از آنجا که D-dimer می‌تواند نیاز به تصویربرداری را از بین ببرد، سازمان‌های تخصصی حرفه‌ای توصیه می‌کنند که پزشکان از تست D-dimer به عنوان تشخیص اولیه استفاده کنند.[۱۱][۱۲][۱۳][۱۴]

تفسیر

[ویرایش]

محدوده مرجع

[ویرایش]

زیر محدوده‌های مرجع برای D-dimer است:[۱۵]

واحدها بی‌حسی



{{سخ}} بالغ 		سه‌ماهه اول سه‌ماهه دوم سه‌ماهه سوم
mg / L یا μg / mL <۰٫۵ ۰٫۰۵–۰٫۹۵ ۰٫۳۲–۱٫۲۹ ۰٫۱۳–۱٫۷
μg / L یا ng / mL <۵۰۰ ۵۰–۹۵۰ ۳۲۰–۱۲۹۰ ۱۳۰–۱۷۰۰
nmol / L <۲٫۷ ۰٫۳–۵٫۲ ۱٫۸–۷٫۱ ۰٫۷–۹٫۳

D-dimer با سن افزایش می‌یابد. از این رو پیشنهاد شده‌است که برای بیماران بالای ۵۰ سال برای سوء ظن ترومبو آمبولی ورید (VTE) از یک برش برابر با سن بیمار در سال ۱۰ × ۱۰ μg / L (یا 0.056 nmol / L) استفاده شود، زیرا باعث کاهش مثبت کاذب بدون افزایش قابل توجه منفی کاذب می‌شود.[۱۶]

بیماری ترومبوتیک

[ویرایش]

کیت‌های مختلف دارای حساسیت ۹۳–۹۵٪ (نرخ مثبت واقعی) هستند. برای بیماران بستری، بر اساس یک مطالعه مشخص شد که حدود ۵۰٪ (میزان مثبت کاذب) در تشخیص بیماری ترومبوتیک وجود دارد.[۱۷]

  • خواندن مثبت کاذب می‌تواند به علت‌های مختلفی باشد: بیماری کبدی، فاکتور روماتوئید بالا، التهاب، بدخیم، تروما، بارداری، جراحی اخیر و همچنین افزایش سن.[۱۸]
  • خواندن منفی کاذب ممکن است در صورت نمونه برداری یا خیلی زودهنگام بعد از تشکیل ترومبوز یا اگر آزمایش برای چند روز به تأخیر افتاده باشد، ممکن است رخ دهد. علاوه بر این، حضور ضد انعقاد می‌تواند منفی را تسریع کند، زیرا مانع گسترش ترومبوز می‌شود. داروهای ضد انعقاد dabigatran و rivaroxaban سطح D-dimer را کاهش می‌دهند اما در آزمایش D-dimer دخالت نمی‌کنند.[۱۹]
  • اگر لوله جمع‌آوری نمونه به اندازه کافی پر نباشد، مقادیر غلط ممکن است بدست آورده شود. این به خاطر اثر ضد انعقاد (مقدار خون ۹: ۱ به نسبت ضد انعقاد خون) می‌باشد.
  • نسبت احتمال‌ها از حساسیت و خاصیت برای تنظیم پیش آزمون احتمالی حاصل می‌شود.

در تفسیر D-dimer، برای بیماران بالای ۵۰ سال، مقدار (سن بیمار) ۱۰ میکروگرم در لیتر ممکن است غیرطبیعی باشد.[۲۰][۲۱]

تاریخ

[ویرایش]

D-dimer در ابتدا در دهه ۱۹۷۰ توضیح داده شد و کاربرد تشخیصی آن در دهه ۱۹۹۰ یافت شد.[۱]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ Adam SS, Key NS, Greenberg CS (March 2009). "D-dimer antigen: current concepts and future prospects". Blood. 113 (13): 2878–2887. doi:10.1182/blood-2008-06-165845. PMID 19008457. Archived from the original on 25 July 2010. Retrieved 29 January 2019.
  2. ↑ Khan, Faizan; Tritschler, Tobias; Kahn, Susan R; Rodger, Marc A (2021-07). "Venous thromboembolism". The Lancet. 398 (10294): 64–77. doi:10.1016/s0140-6736(20)32658-1. ISSN 0140-6736. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ Khan, Faizan; Tritschler, Tobias; Kahn, Susan R.; Rodger, Marc A. (2021-07-03). "Venous thromboembolism". Lancet (London, England). 398 (10294): 64–77. doi:10.1016/S0140-6736(20)32658-1. ISSN 1474-547X. PMID 33984268.
  4. ↑ Ponti, Giovanni; Maccaferri, Monia; Ruini, Cristel; Tomasi, Aldo; Ozben, Tomris (2020-09). "Biomarkers associated with COVID-19 disease progression". Critical Reviews in Clinical Laboratory Sciences. 57 (6): 389–399. doi:10.1080/10408363.2020.1770685. ISSN 1549-781X. PMC 7284147. PMID 32503382. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  5. ↑ Kogan, Alexander E.; Mukharyamova, Kadriya S.; Bereznikova, Anastasia V.; Filatov, Vladimir L.; Koshkina, Ekaterina V.; Bloshchitsyna, Marina N.; Katrukha, Alexey G. (2016). "Monoclonal antibodies with equal specificity to D-dimer and high-molecular-weight fibrin degradation products". Blood Coagulation & Fibrinolysis. 27 (5): 542–550. doi:10.1097/MBC.0000000000000453. ISSN 0957-5235. PMC 4935535.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Olson, John D.; Cunningham, Mark T.; Higgins, Russell A.; Eby, Charles S.; Brandt, John T. (2013). "D-dimer: Simple Test, Tough Problems". Archives of Pathology & Laboratory Medicine. 137 (8): 1030–1038. doi:10.5858/arpa.2012-0296-CP. ISSN 0003-9985.
  7. ↑ نوت بوک عمومی> D-dimer بازدید بایگانی‌شده در ۳۰ ژانویه ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine شده در سپتامبر 2011
  8. ↑ Wells PS, Anderson DR, Rodger M, Forgie M, Kearon C, Dreyer J, Kovacs G, Mitchell M, Lewandowski B, Kovacs MJ (2003). "Evaluation of D-dimer in the diagnosis of suspected deep-vein thrombosis". N. Engl. J. Med. 349 (13): 1227–1235. doi:10.1056/NEJMoa023153. PMID 14507948.
  9. ↑ -->American College of Chest Physicians; American Thoracic Society (September 2013), "Five Things Physicians and Patients Should Question", Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation, American College of Chest Physicians and American Thoracic Society, archived from the original on 3 November 2013, retrieved 6 January 2013.
  10. ↑ Rathbun SW, Whitsett TL, Vesely SK, Raskob GE (2004). "Clinical utility of D-dimer in patients with suspected pulmonary embolism and nondiagnostic lung scans or negative CT findings". Chest. 125 (3): 851–855. doi:10.1378/chest.125.3.851. PMC 1215466. PMID 15006941.
  11. ↑ American College of Physicians, presented by ABIM Foundation, "Five Things Physicians and Patients Should Question" (PDF), Choosing Wisely, American College of Physicians, archived from the original (PDF) on 24 June 2012, retrieved August 14, 2012
  12. ↑ Fesmire FM, Brown MD, Espinosa JA, Shih RD, Silvers SM, Wolf SJ, Decker WW (2011). "Critical Issues in the Evaluation and Management of Adult Patients Presenting to the Emergency Department with Suspected Pulmonary Embolism". Annals of Emergency Medicine. 57 (6): 628–652.e75. doi:10.1016/j.annemergmed.2011.01.020. PMID 21621092.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  13. ↑ Torbicki A, Perrier A, Konstantinides S, Agnelli G, Galiè N, Pruszczyk P, Bengel F, Brady AJ, Ferreira D, Janssens U, Klepetko W, Mayer E, Remy-Jardin M, Bassand JP (2008). "Guidelines on the diagnosis and management of acute pulmonary embolism: The Task Force for the Diagnosis and Management of Acute Pulmonary Embolism of the European Society of Cardiology (ESC)". European Heart Journal. 29 (18): 2276–2315. doi:10.1093/eurheartj/ehn310. PMID 18757870.
  14. ↑ Qaseem A, Snow V, Barry P, Hornbake ER, Rodnick JE, Tobolic T, Ireland B, Segal J, Bass E, Weiss KB, Green L, Owens DK (2007). "Current Diagnosis of Venous Thromboembolism in Primary Care: A Clinical Practice Guideline from the American Academy of Family Physicians and the American College of Physicians". The Annals of Family Medicine. 5 (1): 57–62. doi:10.1370/afm.667. PMC 1783928. PMID 17261865.
  15. ↑ ارزش‌های مرجع در طول بارداری در perinatology.com. دریافت شده در اکتبر 2014.
  16. ↑ Urban K, Kirley K, Stevermer JJ (March 2014). "PURLs: It's time to use an age-based approach to D-dimer". J Fam Pract. 63 (3): 155–8. PMC 4042909. PMID 24701602.
  17. ↑ Schrecengost JE, LeGallo RD, Boyd JC, Moons KG, Gonias SL, Rose CE, Bruns DE (September 2003). "Comparison of diagnostic accuracies in outpatients and hospitalized patients of D-dimer testing for the evaluation of suspected pulmonary embolism". Clinical Chemistry. 49 (9): 1483–1490. doi:10.1373/49.9.1483. PMID 12928229.
  18. ↑ Kabrhel C, Mark Courtney D, Camargo CA, Plewa MC, Nordenholz KE, Moore CL, Richman PB, Smithline HA, Beam DM, Kline JA (14 May 2010). "Factors Associated With Positive D-dimer Results in Patients Evaluated for Pulmonary Embolism". Academic Emergency Medicine. 17 (6): 589–597. doi:10.1111/j.1553-2712.2010.00765.x. PMC 3538031. PMID 20624138.
  19. ↑ Baglin, Trevor; Keeling, David; Kitchen, Steve (2012). "Effects on routine coagulation screens and assessment of anticoagulant intensity in patients taking oral dabigatran or rivaroxaban: Guidance from the British Committee for Standards in Haematology". British Journal of Haematology. 159 (4): 427–429. doi:10.1111/bjh.12052. ISSN 0007-1048. PMID 22970737.
  20. ↑ van Es J, Mos I, Douma R, Erkens P, Durian M, Nizet T, van Houten A, Hofstee H, ten Cate H, Ullmann E, Büller H, Huisman M, Kamphuisen PW (2012). "The combination of four different clinical decision rules and an age-adjusted D-dimer cut-off increases the number of patients in whom acute pulmonary embolism can safely be excluded". Thromb Haemost. 107 (1): 167–71. doi:10.1160/TH11-08-0587. PMID 22072293.
  21. ↑ Douma RA, le Gal G, Söhne M, Righini M, Kamphuisen PW, Perrier A, Kruip MJ, Bounameaux H, Büller HR, Roy PM (2010). "Potential of an age adjusted D-dimer cut-off value to improve the exclusion of pulmonary embolism in older patients: a retrospective analysis of three large cohorts". BMJ. 340: c1475. doi:10.1136/bmj.c1475. PMC 2847688. PMID 20354012.

پیوند به بیرون

[ویرایش]
  • D-dimer - آزمایش آزمایشگاه آنلاین