زبان‌های سنغایی

سنغایی
سنغای
اقوام:سنغایی
پراکنش:دره رودخانه نیجر
(مالی، نیجر، بنین، بورکینافاسو، نیجریه)، الجزایر)
تبار:نیلوصحرایی
  • سنغایی–صحرایی؟[۱]
    • سنغایی
زیرگروه‌ها:
ایزو ۲–۶۳۹ / ۵son
گلاتولوگsong1307[۲]
{{{mapalt}}}
موقعیت زبان‌های سنغایی[۳]

سنغایی شمال غربی:

  کورانجه
  کویرا چینی
  تاداکساهاک
  تساوق
  تاگدال

سنغایی شرقی:

  توندی سونگوای کینی
  هموبوری سنی
  کویرابورو سنی
  زرمه
  دندی

زبان‌های سُنغایی یا سنغای گروهی از زبان‌ها و گویش‌های نزدیک به هم هستند که در امتداد رودخانه نیجر در کشورهای مالی، نیجر، بنین، بورکینافاسو و نیجریه در غرب آفریقا گویش می‌شوند. به‌طور خاص، آن‌ها در شهرهای تیمبوکتو و گائو رایج هستند. آن‌ها از زمان امپراتوری سنغای به عنوان زبان میانجی در آن منطقه مورد استفاده گسترده قرار گرفته‌اند. در مالی، دولت گویش گائو (شرق تیمبوکتو) را رسماً به عنوان یکی از گویش‌های مورد استفاده در آموزش ابتدایی پذیرفته‌است.[۴]

از نظر زبان‌شناسان، یکی از مهمترین موارد مورد توجه در زبان‌های سنغایی دشواری تعیین وابستگی ژنتیکی آن‌ها بوده‌است. مطابق تعریف ژوزف گرینبرگ در سال ۱۹۶۳، آن‌ها معمولاً به عنوان نیلوصحرایی شناخته می‌شوند، اما این دسته‌بندی همچنان بحث‌برانگیز است. زبان‌شناسی به نام گریت دیمندال (۲۰۰۸) معتقد است که در حال حاضر بهترین گزینه یک خانواده زبان مستقل است.[۵] راجر بلنچ استدلال می‌کند که زبان‌های سنغایی و صحرایی شاخه سنغایی-صحرایی را با یکدیگر در گستره وسیع‌تر نیلوصحرایی تشکیل می‌دهند.

از نظر تاریخی، نام سنغای نه یک نام قومی و نه نام یک زبان بود، بلکه یک نام برای طبقه حاکم امپراتوری سنغای بود. سخنگویان سنغای در مالی تحت تأثیر استفاده از زبان فرانسوی، به‌طور فزاینده‌ای از سنغای برای نام زبان خود استفاده کردند.[۶] با این حال، گروه‌های دیگر سنغای‌زبان خود را با اصطلاحات قومی دیگر می‌شناسند.

گونه‌ها

[ویرایش]

پژوهشگران زبان‌های سنغای را به دو شاخه اصلی جنوبی و شمالی دسته‌بندی می‌کنند. .[۷] سنغای جنوبی در پیرامون رودخانه نیجر متمرکز است. زبان زرمه با دو یا سه میلیون گوینده، پرسخنگوترین زبان سنغای و زبان اصلی جنوب غربی نیجر از جمله پایتخت، نیامی، است. سنغای شمالی بسیار کوچکتر و بسیار تحت تأثیر بربری است و در صحرا گویش می‌شود. از آنجا که تأثیر بربری فراتر از واژگان به ریخت‌شناسی عطفی نیز گسترش می‌یابد، زبان‌های سنغای شمالی گاهی به عنوان زبان‌های مختلط دیده می‌شوند.[۸]

اعداد

[ویرایش]

مقایسه اعداد در زبان‌های سنغایی:[۹]

زبان ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ۱۰
کورانجه affu* jnka jnzˁa rˁəbʕa χəmsa sətta səbʕa tmənja təsʕa ʕəʃrˁa
تاداکساهاک a-ˈf:o / a-ˈf:oo-da hiŋˈka ka:ˈrˤad <Tamasheq aˈk:o:z <Tamasheq ʃaˈm:uʃ <Tamasheq ʃa:ˈdˤiʃ <Tamasheq iˈʃ:a <Tamasheq iˈtˤ:am <Tamasheq tˤa:ˈsˤa <Tamasheq ma:ˈrˤa <Tamasheq
تساوق fó / a-f:ó hínká / à-hínká hínzà / à-hínzà táásì / à-t:áásì xámsà <Arabic sít:à <Arabic sábàɣà <Arabic tàmáníyà <Arabic tísàɣà <Arabic ɣàsárà <Arabic
دندی afɔ hayinka / ahinka ahinza ataki aɡu ayidu ayiye / ahiye ayiyaku ayiɡa aweyi
کویرابورو سنی affoo ihinka ihinza itaatʃi iɡɡuu idduu iyye iyaaha iyaɡɡa iwoy
کویرا چینی foo / a-foo hiŋka hindʒa taatʃi ɡuu iddu iiye yaaha yaɡɡa woy / wey
زرمه àˈfó ìˈhíŋká ìˈhínzà ìˈta:cí ìˈɡú ˈíddù ˈijjè àˈhákˌkù ˈjǽɡɡà ìˈwéɪ

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Blench, Roger & Lameen Souag. m.s. Saharan and Songhay form a branch of Nilo-Saharan.
  2. ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Songhay". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)
  3. ↑ This map is based on classification from Glottolog and data from Ethnologue.
  4. ↑ Heath 2005
  5. ↑ Dimmendaal, Gerrit (18 September 2008). "Language Ecology and Linguistic Diversity on the African Continent". Language and Linguistics Compass 2/5: 840–858. doi:10.1111/j.1749-818X.2008.00085.x.
  6. ↑ Heath 1999:2
  7. ↑ A map of the varieties is provided by Ethnologue at its Web site.
  8. ↑ SIL Working Papers on Songhay
  9. ↑ Chan, Eugene (2019). "The Nilo-Saharan Language Phylum". Numeral Systems of the World's Languages. Archived from the original on 9 March 2021. Retrieved 9 December 2020.

پیوند به بیرون

[ویرایش]